Tekst źródłowy strony Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica w Szczecinie

{{WEdycji}}
[[Plik:Ksiaznica Pomorska 01.JPG|250px|right|thumb]]
'''Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica w Szczecinie''' - instytucja kultury [[Samorząd Województwa Zachodniopomorskiego|Samorządu Województwa Zachodniopomorskiego]], główna wojewódzka [http://pl.wikipedia.org/wiki/Biblioteka biblioteka] publiczna o statusie naukowym.

Książnica Pomorska działa na podstawie ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz. U. Nr 85, poz. 539 z późniejszymi zmianami), ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. Nr 114, poz. 493 z późniejszymi zmianami) i Statutu nadanego jej uchwałą Zarządu Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 19 kwietnia 2000 r.

==Historia==
Historia Książnicy Pomorskiej sięga początku XX w. Pierwsze prace nad utworzeniem biblioteki publicznej w Szczecinie rozpoczęto w październiku [[1901]] r. Podjęto wówczas uchwałę powołującą dr. Theodora Münstera na stanowisko bibliotekarza miejskiego. Podstawę księgozbioru nowo utworzonej placówki stanowiła część zasobów biblioteki ratuszowej (''Rathsbibliothek''). Po śmierci Münstera funkcja bibliotekarza miejskiego była nieobsadzona przez blisko pół roku. W lipcu [[1903]] r. stanowisko to objął prof. dr Karl Kunze. Jego zadaniem było scalenie niejednorodnego księgozbioru w zasób mogący służyć zaspokajaniu zarówno naukowych, jak i ogólnych potrzeb czytelniczych mieszkańcom Szczecina oraz udostępnianie go czytelnikom. 

Od [[1905]] r. siedzibą Biblioteki Miejskiej (''Stadtbibliothek'') stał się gmach przy obecnej ulicy Dworcowej 8  (''Grüne Schanze'' 8), w którym wcześniej mieściło się Gimnazjum Miejskie (''Stadtgymnasium''). Pierwsi czytelnicy odwiedzili bibliotekę [[3 października]]. W początkowym okresie zajmowała jedynie drugie piętro budynku, na którym zorganizowano czytelnię książek, czytelnię czasopism oraz wypożyczalnię. Z czasem gdy zbiorów zaczęło przybywać biblioteka zajęła cały budynek. W pierwszych latach działalności księgozbiór biblioteki liczył ok. 25 tys. książek, z których większość stanowiły dary. Udostępnianie zbiorów odbywało się bezpłatnie (lecz wyłącznie w czytelniach), później za wypożyczanie książek do domu pobierano opłaty. Raz w tygodniu organizowano pokazy nowości książkowych, aby zaznajomić czytelników z najnowszymi nabytkami. Od [[1907]] r. spisy nowości książkowych drukowano w niedzielnych wydaniach poczytnych dzienników szczecińskich.

W [[1907]] r. Karl Kunze opuścił Szczecin, a stanowisko bibliotekarza miejskiego przejął dr [[Erwin Ackerknecht]].  W styczniu [[1907]] r. biblioteka powiększyła swoje zbiory, przejmując zasób tzw. Biblioteki Sztuki Miasta Szczecina (''Kunstbibliothek der Stadt Stettin''), zarządzanej przez nadburmistrza [[Hermann Haken|Hermanna Hakena]], rok później zaś przyjęła w depozyt zbiory Biblioteki Zarządu Kościołów Miejskich (''Bibliothek des Ministeriums der Stadtkirchen Stettins''). Depozyt ten liczył 4300 woluminów (w tym rękopisy i starodruki). W 1914 r. do Biblioteki Miejskiej trafiła część księgozbiorów bibliotek Gimnazjum Miejskiego (''Bibliothek des Stadtgymnasiums'') oraz Gimnazjum Mariackiego (''Bibliothek des Marienstiftsgymnasiums''), w tym inkunabuły, pierwodruki, muzykalia, zbiory Matthäusa Heinricha von Liebeherra, Joachima Bernharda Steinbrücka i jego syna Johanna Joachima. Od [[1910]] r. biblioteka rozpoczęła gromadzenie księgozbioru dla niewidomych, a od [[1912]] r. zaczęła udostępniać zbiory muzyczne (''Musikalienbücherei''). 

Od października [[1918]] r. weszła w użycie nowa nazwa Biblioteki Miejskiej – ''Stadtbücherei''. Wiązało się to z otwarciem [[20 stycznia]] [[1919]] r. na parterze budynku Centrali Bibliotek Ludowych (''Volksbüchereizentrale''), przy której funkcjonowały także: Wyższa Szkoła Ludowa (''Volkshochschule'') oraz Biblioteka Ludowa (''Volksbücherei''). Erwin Ackerknecht został kierownikiem całości. Placówki te prowadziły cykliczne wykłady o różnorodnej tematyce, organizowały kursy dla bezrobotnych, wieczory poetyckie, przedstawienia teatru cieni, wieczory pieśni ludowych, wycieczki i lekcje gimnastyki.

Z inicjatywy Erwina Ackerknechta w [[1923]] r. powołana została Pomorska Biblioteka Wędrowna (''Pommersche Landeswanderbücherei''). 

W [[1934]] r. Biblioteka otrzymała w darze cenne muzykalia, rękopisy i listy [[Carl Loewe|Carla Loewego]], a także zbiór poetyckich i medycznych rękopisów [[Carl Ludwig Schleich|Carla Ludwiga Schleicha]]. W roku następnym Ackerknecht utworzył Miejskie Archiwum Ikonograficzne (''Städtisches Bildarchiv''). Jego podstawę stanowił zbiór fotografii Miejskiego Urzędu Budownictwa i Szczecińskiego Związku Komunikacji. 

W okresie II wojny światowej najcenniejsza część księgozbioru zabezpieczono w piwnicach Miejskiej Kasy Oszczędności w Szczecinie, a także w dworach właścicieli ziemskich w Jagowie, Boguszynach, Tychowie, Pęzinie, Śniatowie, Kamiennym Moście. [[7 marca]] [[1945]] r. Erwin Ackerknecht wraz z rodziną wyjechał ze Szczecina.

[[7 lipca]] [[1945]] r. uchwałą władz miejskich powołana została Biblioteka Miejska – pierwsza polska placówka kultury w Szczecinie. Przejęła ona budynek i zbiory dawnej ''Stadtbücherei'' (ok. 200 tys. tomów księgozbioru naukowego oraz ok. 100 tys. tomów beletrystyki). W pierwszym okresie działalności instytucji skupiono się głównie na usuwaniu skutków działań wojennych, porządkowaniu księgozbiorów oraz przejmowaniu i zabezpieczaniu ocalałych, ale rozproszonych zbiorów, m.in.: części księgozbioru Biblioteki Gimnazjum Mariackiego w Szczecinie oraz Biblioteki Gimnazjum im. Petera Groeninga w Stargardzie. Pierwsze polskie książki biblioteka otrzymała w darze od osadników, którzy zostali tu przesiedleni z Kresów Wschodnich. [[1 marca]] [[1946]] r. Biblioteka Miejska uruchomiła pierwszą w Szczecinie wypożyczalnię polskich książek (choć w dniu otwarcia dysponowała zaledwie 15 polskimi tytułami).

Nieustabilizowany powojenny status Szczecina sprawił iż w latach [[1946]]-[[1951]] na mocy decyzji politycznych część zbiorów Biblioteki Miejskiej przekazano w depozyt innym bibliotekom naukowym w Polsce (ok.100 tys. woluminów) 

Z końcem [[1947]] r. rozpoczęła działalność Wojewódzka Biblioteka Publiczna, którą kierował Jan Zarański. Z połączenia bibliotek: Miejskiej i Wojewódzkiej w [[1955]] r. utworzono Wojewódzką i Miejską Bibliotekę Publiczną, której dyrektorem został [[Stanisław Badoń]]. Jej zadanie polegało na tworzeniu sieci terenowych bibliotek publicznych i nadzorze merytorycznym nad nimi.

W latach [[1962]]-[[1965]] nastąpiła pierwsza rozbudowa Biblioteki. Odbudowano zniszczony w czasie działań wojennych gmach byłej szkoły podstawowej mieszczącej się przy ulicy Podgórnej 15/16, łącząc go z budynkiem głównym biblioteki. Niezwykle ważne dla WiMBP były działania Stanisława Badonia na rzecz scalenia księgozbiorów historycznych rozproszonych po całym regionie. W [[1963]] r. WiMBP otrzymała od Muzeum Pomorza Zachodniego ok. 600 woluminów zabytkowych druków (w tym 11 inkunabułów i 3 kodeksy pergaminowe z XIV i XV w.).

Na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia [[14 lipca]] [[1965]] r.  biblioteka otrzymała prawo zatrudniania pracowników naukowych (bibliotekarzy dyplomowanych).<ref>Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 lipca 1965 r. w sprawie ustalenia stanowisk i uposażeń bibliotekarzy dyplomowanych w niektórych bibliotekach. Dziennik Ustaw 1965, nr 30, poz. 198.</ref>

[[3 maja]] [[1966]] r. podczas inauguracji Dni Oświaty, Książki i Prasy WiMBP nadano imię [[W:Stanisław Staszic|Stanisława Staszica. 

Bogate zbiory WiMBP, jak również jej działalność naukowa i oświatowa zadecydowały o nadaniu jej [[1968]] r. statusu biblioteki naukowej<ref>Uchwała nr 269 Rady Ministrów z dnia 20 sierpnia 1968 r. w sprawie ustalenia wykazu bibliotek zaliczonych do bibliotek naukowych. Monitor Polski 1968, nr 36, poz. 253.</ref>, a także o przyznaniu jej egzemplarza obowiązkowego wszystkich druków ukazujących się w Polsce.<Zarządzenie Ministra Kultury i Sztuk z dnia 2 sierpnia 1968 r. w sprawie dostarczania bibliotekom obowiązkowych egzemplarzy druków i nagrań dźwiękowych. Monitor Polski 1968, nr 34, poz. 234.</ref>

W [[1974]] r. dyrektorem WiMBP został [[Stanisław Krzywicki]] - autor i realizator pierwszych etapów rozbudowy Biblioteki. To za jego kadencji w [[1999]] r. oddano do użytku nowy, nowoczesny gmach Książnicy o kubaturze 40 tys. m<sup>³</sup>. Również dzięki inicjatywie Stanisława Krzywickiego podjęto starania mające na celu odtworzenie zbiorów regionalnych, nasilono też działania w kierunku odzyskania zbiorów wywiezionych z Biblioteki w latach czterdziestych.

Na podstawie uzgodnień siedmiu wojewodów regionu Pomorza, od [[1994]] r. Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna została przekształcona w Książnicę Pomorską i otrzymała nowy statut.

Książnica Pomorska jest obecnie samorządową instytucją kultury, pełniącą funkcję centralnej biblioteki całego Pomorza i wojewódzkiej biblioteki publicznej.

==Struktura organizacyjna==
Na czele Książnicy Pomorskiej stoi dyrektor, którego powołuje i odwołuje Zarząd Województwa Zachodniopomorskiego. 
Od [[14 czerwca]] [[2004]] r. funkcję dyrektora Książnicy Pomorskiej pełni Lucjan Bąbolewski.

Dyrektor zarządza Książnicą przy pomocy zastępcy. Od [[13 maja]] [[2013]] r. funkcję tę pełni Bożena Winiarska.
===Dział Dyrekcja===
*'''Sekretarz naukowy''' odpowiada za całokształt spraw związanych z rozwojem naukowym Książnicy Pomorskiej. Od [[1 lutego]] [[2019]] r. funkcję sekretarza naukowego pełni dr Agnieszka Borysowska. 
* '''Bibliotekarz systemowy''' odpowiada za całokształt prac związanych z prawidłowym funkcjonowaniem zintegrowanego systemu bibliotecznego. Od [[2007]] r. funkcję bibliotekarza systemowego pełni Lilia Marcinkiewicz.
* '''Oddział kontroli zbiorów'''
*'''Oddział ds. zamówień publicznych i pozyskiwania środków pomocowych'''
* '''Radca prawny'''
* '''Specjalista ds. informacji niejawnych i ochrony ppoż'''
* '''Sekretariat'''
* '''Służba BHP'''

===Dział Gromadzenia i Opracowania Zbiorów===
Zadania Działu Gromadzenia i Opracowania Zbiorów realizowane są przez:

*'''Oddział Gromadzenia Zbiorów''',

*'''Oddział Opracowania Zbiorów'''. 

Do zakresu działania jednostki należy m. in.: gromadzenie zbiorów dla Książnicy Pomorskiej; współpraca z innymi bibliotekami w kraju i za granicą w zakresie opracowania zbiorów; przechowywanie wybranych wydawnictw (polskich i obcych) jako rezerwy zbiorów Książnicy Pomorskiej oraz gospodarowanie dubletami i drukami zbędnymi; opracowanie formalne i rzeczowe oraz inwentaryzowanie wydawnictw zwartych i ciągłych, niezależnie od nośnika; wydawanie opinii o wartości zbiorów i innych materiałów bibliotecznych np. oferowanych do zakupu; wymiana materiałów bibliotecznych z instytucjami krajowymi i zagranicznymi oraz osobami prywatnymi. 
 
===Dział Udostępniania Zbiorów===
Zadania Działu Udostępniania Zbiorów realizują:

*'''Oddział Czytelni''': Czytelnia Główna, Czytelnia Czasopism;

*'''Oddział Wypożyczeń''': Wypożyczalnia Główna, Wypożyczalnia Międzybiblioteczna;	

*'''Oddział Przechowywania Zbiorów'''.

Do zakresu działania jednostki należy m. in.: współpraca z innymi działami w kształtowaniu polityki gromadzenia zbiorów Książnicy; przechowywanie i ochrona zbiorów  obejmujących  wydawnictwa od XIX w., z wyłączeniem dziedzin wyodrębnionych w działach specjalnych; melioracja zbiorów; udostępnianie zbiorów (wypożyczanie zbiorów na zewnątrz, udostępnianie zbiorów na miejscu, realizowanie zamówień międzybibliotecznych);

===Dział Zbiorów Specjalnych===
Zadania Działu Zbiorów Specjalnych realizują:
*'''Oddział Zbiorów Muzycznych i Ikonograficznych''';
*'''Oddział Rękopisów i Starych Druków''';
*'''Oddział Dokumentów Życia Społecznego i Kartografii''';
*'''Oddział Książki Mówionej i Mikroform'''. 

Do zakresu działania jednostki należy m. in.: gromadzenie i opracowanie zbiorów specjalnych; pozyskiwanie archiwów i spuścizn (literackich i rodzinnych); przechowywanie, zabezpieczanie i ochrona zbiorów; prowadzenie katalogów i kartotek zgodnie z wymogami dotyczącymi poszczególnych rodzajów zbiorów specjalnych; udostępnianie  zbiorów na zewnątrz i na miejscu w Czytelni Zbiorów Specjalnych; udzielanie informacji o zbiorach i katalogach, opracowywanie kwerend; prowadzenie, w oparciu o zbiory, prac bibliograficznych i badawczych oraz publikowanie ich wyników; popularyzowanie zbiorów, w tym organizowanie: lekcji bibliotecznych, spotkań autorskich i promocji książek, wystaw i okolicznościowych prezentacji zbiorów, koncertów, itp.; prowadzenie współpracy z bibliotekami, instytucjami naukowymi, muzycznymi, towarzystwami kulturalnymi w kraju i za granicą w zakresie gromadzenia zbiorów, wymiany informacji, popularyzacji zbiorów i prac badawczych oraz organizacja i udział w pracach sympozjów, konferencji krajowych i międzynarodowych.

===Dział Regionalny===
Zadania Działu Regionalnego realizują:
* '''Czytelnia Pomorzoznawcza''';						
* '''Pracownia Bibliografii Pomorza Zachodniego'''.	

Do zakresu działania jednostki należy m. in.: gromadzenie, opracowywanie i udostępnianie zbiorów regionalnych; przechowywanie, zabezpieczanie i kwalifikowanie zbiorów do renowacji; prowadzenie regionalnych katalogów, kartotek, komputerowych baz danych; prowadzenie działalności informacyjnej i dydaktycznej w zakresie specjalizacji działu; prowadzenie prac badawczych i publikowanie ich wyników; realizacja kwerend; inspirowanie i organizowanie kulturalnych działań regionalnych – wystaw, publikacji, konferencji popularnonaukowych itp.; nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów z instytucjami i organizacjami regionalnymi w kraju i za granicą; organizacja i udział w pracach sympozjów, konferencji krajowych i międzynarodowych; opracowywanie bibliografii Pomorza Zachodniego w zakresie piśmiennictwa krajowego; popularyzacja bibliografii jako regionalnego źródła badawczego oraz współpraca z zespołami redagującymi bibliografie regionalne w kraju i za granicą.

====Biblioteka Niemiecka. Medioteka Języka Niemieckiego====
W strukturze Działu funkcjonuje ponadto Biblioteka Niemiecka. Medioteka Języka Niemieckiego. 

Działalność Biblioteki Niemieckiej określona jest umową zawartą pomiędzy Zarządem Centralnym Instytutu Goethego w Monachium a Dyrektorem Książnicy Pomorskiej.
Do głównych zadań jednostki należy: gromadzenie, opracowanie formalne i rzeczowe zbiorów niemieckojęzycznych oraz ich udostępnianie; spełnianie funkcji Medioteki Języka Niemieckiego; upowszechnianie języka niemieckiego, oraz nauki języka niemieckiego w regionie; prowadzenie działalności kulturalnej, dydaktycznej i informacyjnej w zakresie specjalizacji Biblioteki Niemieckiej; upowszechnianie czytelnictwa w języku niemieckim; prowadzenie stałej działalności informacyjnej o krajach niemieckojęzycznych; popularyzacja pracy Biblioteki Niemieckiej i jej zbiorów; utrzymywanie stałej współpracy z Instytutem Goethego w Niemczech i w Polsce, a także z innymi instytucjami kultury, nauki i szkolnictwa w zakresie specjalizacji Biblioteki Niemieckiej.

===Dział Informacji Naukowej i Promocji===
Zadania Dział Informacji Naukowej i Promocji realizują:
* '''Informatorium''';			
* '''Informacja Gospodarcza i Prawna''';	
* '''Zespół ds. Promocji Książnicy Pomorskiej''';
* '''Pracownia Zbiorów Normalizacyjnych'''.

Do zakresu działania jednostki należy m. in.: zapisywanie i rejestracja czytelników w głównej bazie użytkowników; obsługa informacyjna użytkowników Książnicy;
oprowadzanie zorganizowanych grup młodzieży szkolnej, studentów, gości krajowych i  zagranicznych  po  agendach  Książnicy,  zapoznawanie  ich  z  historią, strukturą i działalnością biblioteki; przechowywanie, zabezpieczanie i ochrona zbiorów oraz kwalifikowanie zbiorów do renowacji; prowadzenie prac badawczych w zakresie informacji naukowej i bibliotekoznawstwa oraz publikowanie ich wyników; opracowywanie formalne i przedmiotowe wydawnictw normalizacyjnych, oraz aktualizowanie istniejących opisów bibliograficznych; opracowywanie informatorów o działalności Książnicy, materiałów okolicznościowych, katalogów wystaw; rozwijanie współpracy Książnicy z instytucjami krajowymi i zagranicznymi; organizowanie konferencji prasowych, utrzymywanie stałego kontaktu z dziennikarzami, przygotowywanie i przekazywanie informacji o działaniach podejmowanych przez Książnicę; planowanie i organizowanie imprez kulturalnych, edukacyjnych i promocyjnych w Książnicy Pomorskiej; prowadzenie  kalendarza  wystaw,  spotkań,  konferencji  oraz  rocznic; prowadzenie spraw związanych z nadawaniem honorowych wyróżnień Książnicy, osobom zasłużonym dla biblioteki; organizacja  i  udział  w sympozjach, konferencjach krajowych i międzynarodowych oraz prowadzenie działalności dydaktycznej w zakresie informacji naukowej, gospodarczej i prawnej.

===Dział Instrukcyjno-Metodyczny===
Do zakresu działania jednostki należy: współpraca z bibliotekami samorządowymi województwa zachodniopomorskiego (prowadzenie działalności instruktażowej w zakresie całokształtu pracy bibliotek publicznych; współpraca i sprawowanie nadzoru merytorycznego nad bibliotekami samorządowymi zgodnie z zadaniami biblioteki wojewódzkiej; udzielanie informacji władzom samorządowym na temat działalności bibliotek; współpraca z bibliotekami samorządowymi w zakresie komputeryzacji prac bibliotecznych; organizacja wymiany doświadczeń pomiędzy bibliotekami); prowadzenie działalności dydaktycznej dla bibliotekarzy województwa zachodniopomorskiego (współpraca z ośrodkami doskonalenia i kształcenia bibliotekarzy; opracowywanie i realizacja planu doskonalenia zawodowego bibliotekarzy bibliotek publicznych województwa zachodniopomorskiego; organizowanie praktyk dla nowo zatrudnionych bibliotekarzy w Książnicy Pomorskiej; prowadzenie praktyk dla studentów; organizacja szkoleń dla pracowników Książnicy; opracowywanie statystyki rocznej z działalności bibliotek publicznych w województwie zachodniopomorskim; opracowywanie sprawozdań ze stanu czytelnictwa i rozwoju bibliotek publicznych w województwie zachodniopomorskim; wsparcie metodyczne działań mających na celu poprawę jakości usług Książnicy oraz gromadzenie i opracowywanie materiałów metodycznych.

===Dział Informatyki===
Do zakresu działania jednostki należy m. in.: instalowanie i wdrażanie programów i systemów komputerowych; opieka merytoryczna, aktualizacja i pomoc w eksploatacji  używanych programów; udzielanie pomocy i rad fachowych przy projektach instalacji nowych programów komputerowych w bibliotekach samorządowych; instalowanie i konserwacja sprzętu komputerowego oraz urządzeń peryferyjnych; administrowanie bibliotecznym systemem komputerowym i bazami danych; zarządzanie Zachodniopomorską Biblioteką Cyfrową „POMERANIA” i systemami do jej tworzenia; zarządzanie Rozproszonym Katalogiem Centralnym Bibliotek Szczecina i Regionu oraz systemami do jego tworzenia; administrowanie  witrynami  internetowymi  Zachodniopomorskiej  Biblioteki Cyfrowej i Rozproszonego Katalogu Centralnego Bibliotek Szczecina i Regionu; przygotowywanie wytycznych do digitalizacji zbiorów Książnicy; sprawdzanie technicznej poprawności obiektów cyfrowych powstałych w wyniku digitalizacji i przekazywanie ich do opracowania; zabezpieczanie obiektów cyfrowych, ewidencja i przechowywanie ich w Archiwum Cyfrowym Plików Wzorcowych Zachodniopomorskiej Biblioteki Cyfrowej oraz administrowanie i zarządzanie siecią komputerową, serwerami, kontami poczty elektronicznej, witryną internetową Książnicy Pomorskiej.
 
===Dział Reprografii i Konserwacji Zbiorów===
Zadania Dział Reprografii i Konserwacji Zbiorów realizują:
*'''Oddział Reprografii''';
*'''Oddział Konserwacji i Renowacji Zbiorów''';
*'''Oddział Mikrofilmowania, Fotografowania i Digitalizacji'''.

Do zakresu działania jednostki należy: opracowanie techniczne, skład i drukowanie wydawnictw Książnicy Pomorskiej; drukowanie akcydensów o charakterze użytkowym; prowadzenie bieżącej profilaktyki konserwatorskiej zbiorów o wartości muzealnej; renowacja i konserwacja zbiorów Książnicy Pomorskiej; mikrofilmowanie i digitalizacja zbiorów Książnicy oraz dokumentacja fotograficzna ważnych wydarzeń mających miejsce w Książnicy. 
===Dział ds. Organizacji Pracy i Kadr===
===Dział Księgowości===
===Dział Administracyjno-Gospodarczy===

==Bibliografia==
* Regulamin organizacyjny Książnicy Pomorskiej
{{Przypisy}}