Alina Głowacka

Alina Głowacka
dziennikarka radiowa, publicystka
Data urodzenia	18 maja 1932
Miejsce urodzenia	Łódź
Data śmierci	12 lutego 2014
Miejsce śmierci	Koszalin
Miejsce spoczynku	Cmentarz Komunalny w Koszalinie

Alina Głowacka (1932-2014) – dziennikarka radiowa, reportażystka, publicystka

Życiorys

Alina Teresa Głowacka (także Alina Głowacka-Mąkoszowa) urodziła się 18 maja 1932 roku w Łodzi. Była córką Jerzego i Władysławy z d. Koziakiewicz, pracowników znanej firmy obuwniczej „Bata”. Naukę w szkole powszechnej rozpoczęła w 1939 roku w Radomiu, gdzie jej ojciec był zatrudniony jako kierownik sklepu. W 1940 roku wraz z rodzicami przeniosła się do Starachowic. Jej ojciec zmarł w Oświęcimiu w 1944 roku.

Po wyzwoleniu kontynuowała naukę w starachowickim gimnazjum (1945-1949), a potem w Liceum Ogólnokształcącym, w klasie o profilu matematyczno-fizycznym. Egzamin dojrzałości zdała w czerwcu 1950 roku. Studiowała na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie w sekcji dziennikarskiej. Pracę dyplomową obroniła 23 czerwca 1953 roku. Później ukończyła Wydział Prawa UAM w Poznaniu. W 1949 roku wstąpiła do ZMP.

W ramach ustawy o zatrudnianiu absolwentów szkół wyższych została skierowana do rozgłośni Polskiego Radia w Szczecinie, gdzie 1 września 1953 roku rozpoczęła pracę w charakterze kontraktowego pracownika umysłowego. Jej pierwszym przełożonym i jednocześnie nauczycielem w dziennikarskim zawodzie był Jerzy Sawiuk. Kolejno pracowała na stanowiskach dziennikarza, sprawozdawcy, reportażysty, kierownika Redakcji Wiejskiej, kierownika Redakcji Młodzieżowo-Społecznej i Oświatowej, kierownika nowo powołanej w 1960 roku Redakcji Literacko-Artystycznej, kierownika Redakcji Literackiej (1962-1978). Na krótko przeszła do Ośrodka TVP w Szczecinie (1980-1981), gdzie kierowała Redakcją Artystyczno-Kulturalną.

Specjalizowała się w reportażach i montażach literackich. Była autorką audycji publicystycznych poświęconych spółdzielczości pracy (1956). Relacjonowała ważne wydarzenia, m.in. pochody pierwszomajowe i zajścia w konsulacie ZSRR w Szczecinie (10 grudnia 1956). Jako jedna z pierwszych w Polskim Radiu zrealizowała cykl audycji o polskich repatriantach ze Związku Radzieckiego (1957). Apelowała w nich o pomoc dla blisko 50 tys. repatriowanych do Szczecina Polaków ze Wschodu. Od 1957 roku blisko współpracowała z Alicją Maciejowską, z którą przygotowywała liczne reportaże, audycje publicystyczne i kulturalne oraz cykle radiowe, m.in. cykl poświęcony historii szczecińskiej rozgłośni radiowej (1965). W 1971 roku współrealizowała blok audycji przygotowywanych we współpracy rozgłośni radiowych Szczecina i Rygi.

Inwigilowana przez Służbę Bezpieczeństwa od początku lat siedemdziesiątych m.in. za negatywne wypowiedzi na temat kierowniczej roli partii, za rzekome popieranie agresji Izraela na kraje arabskie w 1967 roku, a także za liczne reportaże i audycje o „Solidarności” w latach 1980-1981. Po ogłoszeniu stanu wojennego w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 została internowana i osadzona w Areszcie Śledczym KW MO w Szczecinie, a potem na krótko w Goleniowie. Od 15 grudnia przebywała w ośrodku odosobnienia w Kamieniu Pomorskim, a od 3 stycznia 1982 roku w ośrodku dla internowanych w Gołdapi. Tu spotkała również internowaną Alicję Maciejowską. Po wyjściu na wolność 7 marca 1982 roku została objęta zakazem pracy w radiu i w telewizji. W kwietniu 1982 roku przeszła na wcześniejszą emeryturę. W latach 1983-1989 pracowała jako sprzedawczyni w sklepie Polsrebro.

W roku 1982 zaczęła działać w strukturach „Solidarności”. Zajmowała się m.in. kolportażem objętych cenzurą wydawnictw NOWA, Kręgu, V, Oficyny Literackiej, Przedświtu oraz Instytutu Literackiego w Paryżu. Używając pseudonimów Wincenty Kosiak, A. Nielska, Adam Kłyś, pisała artykuły do prasy podziemnej, m.in. do „Grota”, „Jedności”, „Obrazu” i „Termita”. Razem z Alicją Maciejowską i Władysławem Daniszewskim weszła w skład redakcji pisma „Solidarność Radia i Telewizji” (1985). Jako członek Obywatelskiego Komitetu Parlamentarnego „Solidarność” Regionu Pomorze Zachodnie uczestniczyła w rozmowach z kierownictwem ORTV w sprawie przywrócenia do pracy dziennikarzy zwolnionych w czasie stanu wojennego. Została też członkiem kolegium redakcyjnego „Gazety Wyborczej”, wydawanej przez OKP.

W listopadzie 1989 roku powróciła do szczecińskiego radia. W 1990 roku została zastępcą redaktora naczelnego Zespołu Programów Polskiego Radia. W 1992 roku weszła w skład powołanego przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji Zarządu Spółki Akcyjnej Rozgłośni Regionalnej w Szczecinie. W latach 1993-1995 była wiceprezesem Zarządu ds. Programowych PR i zastępcą redaktora naczelnego Polskiego Radia SA w Szczecinie. W 1998 roku przeszła na emeryturę.

Obok Alicji Maciejowskiej uchodziła za współtwórczynię polskiej szkoły reportażu radiowego. Jej wybrane reportaże były drukowane m.in. w „Morzu i Ziemi”, „Kontrastach”, szczecińskiej edycji „Gazety Wyborczej” i w „Pograniczach”.

Była członkiem Zarządu Oddziału Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich w Szczecinie (od 1974).

Zamężna z Andrzejem Mąkoszą, muzykiem Filharmonii Szczecińskiej.

Zmarła 12 lutego 2014 roku w Koszalinie po długiej i ciężkiej chorobie. Została pochowana 15 lutego na tamtejszym Cmentarzu Komunalnym.

Z inicjatywy szczecińskiego Stowarzyszenia „Czas Przestrzeń Tożsamość”, 28 października 2017 roku na Cmentarzu Centralnym posadzono Drzewko Pamięci, którym uhonorowano Alinę Głowacką jako osobę zasłużoną dla życia kulturalnego Szczecina

Audycje radiowe (wybór)

• 1956 – Nie tylko w Jesionowie (reportaż)
• 1956 – Na wiejskiej drodze (reportaż)
• 1957 – W odzyskanym domu (audycja dokumentalna)
• 1957 – Głos mają czytelnicy (audycja publicystyczna)
• 1958 – Wybory i co dalej? (audycja publicystyczna)
• 1958 – Spotkanie przy czarnej kawie audycja publicystyczna) - współaut. Maria Nesterowicz
• 1958 – Rozmowa z artystami ze „Skrzata” (audycja kulturalna)
• 1958 – Rozmowa z kpt. Konstantym Maciejewiczem (wywiad)
• 1958 – Opowieść o barkarzach (reportaż)
• 1959 – 30 lat w służbie polskiej szkoły (audycja dokumentalna)
• 1959 – Szczecin w anegdocie (montaż literacki)
• 1960 – Dziesięciolecie urodzin (reportaż)
• 1965 – Echa szczecińskich festiwali (audycja kulturalna) - współaut. Leon Jarzembowski
• 1965 – Big-beat, serce i paragraf (audycja publicystyczna)
• 1965 – Dwudziestolecie teatru (audycja kulturalna) - współaut. Alicja Maciejowska
• 1965 – Dwadzieścia lat piosenki szczecińskiej (audycja kulturalna) - współaut. Alicja Maciejowska
• 1965 – Radio z przodu i z tyłu (audycja dokumentalna) - współaut. Alicja Maciejowska
• 1966 – Płeć i charakter (reportaż) - współaut. Alicja Maciejowska
• 1966 – Opowieść odrzańska (audycja historyczna) - współaut. Alicja Maciejowska
• 1966 – Ta najpierwsza - dwudziestolecie Akademii Handlowej (audycja publicystyczna)
• 1967 – Obiady czwartkowe (audycja publicystyczna) - współaut. Józef Bursewicz
• 1967 – Szczecin, godzina 0.15 i dalsze (reportaż) - współaut. Alicja Maciejowska
• 1969 – Szczecin ma 24 lata (audycja dokumentalna) - współaut. Alicja Maciejowska
• 1969 – Czas przypomniany (audycja dokumentalna) - współaut. Alicja Maciejowska
• 1969 – Nadzieja. Rzecz o Mierzyńskich rybaczkach (reportaż) - współaut. Alicja Maciejowska
• 1970 – Ach, co to był za ślub (audycja dokumentalna) - współaut. Alicja Maciejowska
• 1970 – Otworzyć oczy (reportaż) - współaut. Alicja Maciejowska
• 1970 – Zdzisław Karczewski (reportaż) - współaut. Alicja Maciejowska
• 1971 – Spotkania nad Daugawą (reportaż) - audycja zrealizowana we współpracy z rozgłośnią w Rydze
• 1971 – Duże jasne (reportaż) - audycja zrealizowana we współpracy z rozgłośnią w Rydze
• 1971 – W kołchozie (reportaż) - audycja zrealizowana we współpracy z rozgłośnią w Rydze
• 1971 – Ulewicz (reportaż o aktorze Wacławie Ulewiczu)
• 1971 – Turniej pięciu milionów (reportaż) - współaut. Alicja Maciejowska
• 1972 – Medytacje spod zamkowej baszty (audycja kulturalna)
• 1972 – Ulubiony sport (audycja publicystyczna)
• 1973 – Jubilaci (audycja kulturalna)
• 1974 – Widzieć człowieka (reportaż)
• 1975 – Homo stetiniensis 1975 (audycja publicystyczna)
• 1976 – Druga ojczyzna (reportaż) - współaut. Halina Lizińczyk
• 1976 – Jej wszyscy synowie (reportaż)
• 1978 – Pierwszy bal karnawału (audycja publicystyczna) - współaut. Halina Lizińczyk
• 1980 – Znajomi z anteny (audycja kulturalna)
• 1980 – Związkowcy (reportaż) - współaut. Alicja Maciejowska
• 1989 – Magazyn wyborczy (audycja publicystyczna)
• 1989 – Przeciw przemocy (audycja dokumentalna)
• 1989 – Gwiazdka '81 (audycja dokumentalna)
• 1990 – Jak powstała „Jedność” (audycja dokumentalna)
• 1995 – Epitafium dla Łupaszki (audycja dokumentalna) - współaut. Alicja Maciejowska
• 2000 – Sierpień '80 (reportaż)

Cykle radiowe

• 1961-1963 – Szczecin znany i nieznany – historia miasta i regionu
• 1962 – Spacer z Melpomeną - tematyka literacka i kulturalna
• 1966 – Kawiarnia literacka - współaut. Alicja Maciejowska
• lata 60. – Czas przeszły, czas teraźniejszy – rozmowy z pionierami o organizacja życia w powojennym Szczecinie - współaut. Alicja Maciejowska
• lata 60.- 90. – Szczeciński notatnik kulturalny - współaut. m.in. Zofia Burska, Grzegorz Fedorowski, Jerzy Jurczyk, Halina Lizińczyk, Alicja Maciejowska, Zbigniew Pawlicki
• 1967 – Notatnik Kulturalny Wybrzeża
• Z muzami na ty
• lata 70. – Rozmaitości literacko-muzyczne - współaut. Bogdan Wojtczak
• 1989 – Radio Solidarni - programy poświęcone działalności „Solidarności” w okresie wyborów 1989 roku
• Encyklopedia Pomorza Zachodniego - współaut. Alicja Maciejowska
• Szczeciński magazyn turystyczny - współaut. Alicja Maciejowska
• Turniej miast - współaut. Alicja Maciejowska
• Kawiarnia pod antenką - współaut. Alicja Maciejowska
• Bale kapitańskie - współaut. Alicja Maciejowska

Słuchowiska radiowe

Tytuł słuchowiska	Autor	Reżyseria	Adaptacja radiowa	Wykonawcy	Data pierwszej emisji
Magik i małpiszon	Alina Głowacka (z wykorzystaniem Zielonej Gęsi K.I. Gałczyńskiego)	Ewa Kołogórska		Maria Chwalibóg, Andrzej Kopiczyński, Marian Nosek i inni	25 grudnia 1964
Wiersze Papuszy (w cyklu Szczecińskie popołudnia)	Bronisława Wajs (Papusza)		Alina Głowacka	Danuta Kolaszyńska	16 lutego 1968
Majowe strofy	Władysław Broniewski, Konstanty Ildefons Gałczyński	Julia Zyblewska	Alina Głowacka	Włodzimierz Bednarski, Włodzimierz Grabowski	1 maja 1968
Wspomnienie Krupskiej o Leninie			Alina Głowacka	Wanda Chloupek	27 marca 1970
Czarownica musi przyjść			Alina Głowacka	Irena Jun	4 czerwca 1971
Dziś w nocy zrodzi się gwiazda - Hamlet?	wiersze różnych autorów		Alina Głowacka	Andrzej Lajborek, Mikołaj Müller, Wacław Ulewicz, Leszek Zalewski, Julia Zyblewska	12 grudnia 1971
Niezwykłe przygody barona de Crac	Albert Camus	Ewa Kołogórska	Alina Głowacka	Elżbieta Chołoniewska, Jerzy Ernz, Włodzimierz Grabowski, Mikołaj Müller, Wacław Ulewicz, Eugeniusz Wałaszek, Julia Zyblewska	23 lipca 1972
Pożegnania (w cyklu Szczecińskie popołudnia	wiersze różnych autorów		Alina Głowacka		22 września 1972

Publicystyka

• 1995 – Radiowe portrety, „Pogranicza. Szczeciński Kwartalnik Kulturalny” nr 4
• 1998 – Opłatek na więziennej porcelanie, „Gazeta Wyborcza - Szczecin” nr 301, s. 4
• 2004 – Pisane mikrofonem (wspólnie z Alicją Maciejowską), Wydawnictwo Kadruk Szczecin, Oficyna Druków Niskonakładowych Olsztyn

Nagrody i wyróżnienia

• 1969 – I nagroda (wspólnie z Alicją Maciejowską) w konkursie Polskiego Radia na reportaż literacki Nadzieja. Rzecz o mrzeżyńskich rybaczkach
• 1970 – nominacja do „Prix Italia”
• 1974 – wyróżnienie w ogólnopolskim konkursie na reportaż za audycję Widzieć człowieka
• 1974 – „Złoty Mikrofon” za całokształt twórczości reportażowej
• 1976 – nagroda za reportaż Jej wszyscy synowie
• 1979 – III nagroda Krajowej Rady Kobiet Polskich dla dziennikarza publikującego materiały o roli kobiet w życiu społeczno-zawodowym
• 1981 – nagroda Audycja Roku za reportaż Protokół pewnego zebrania
• 1990 – nagroda Wojewody Szczecińskiego za znaczące osiągnięcia w dziedzinie publicystyki radiowej
• 1990 – nagroda w konkursie PR na reportaż
• 1991 – nagroda w konkursie PR na reportaż i dokument radiowy
• 1995 – nagroda „Polskiego Pulitzera” przyznawana przez Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich
• 1999 – Nagroda Syndykatu Dziennikarzy Polskich

Odznaczenia

• 1998 – Złota Odznaka Rozgłośni Szczecińskiej Polskiego Radia

Ciekawostki

• Dziennikarka wzięła udział w dokumentalnym filmie Andrzeja Titkowa Jeśli jest tu jego świat (1992), poświęconym Juliuszowi Burskiemu, reżyserowi i twórcy telewizyjnemu związanemu w latach sześćdziesiątych ze Szczecinem
• W 1996 w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Szczecińskiego powstała praca magisterska M. Jankowskiej Struktura radiowego reportażu literackiego na przykładzie zrealizowanych w Polskim Radiu Szczecin reportaży Aliny Głowackiej i Alicji Maciejowskiej. Praca została napisana pod kierunkiem prof. dra hab. Erazma Kuźmy
• W 2011 roku dziennikarze Polskiego Radia Szczecin, Agata Rokicka i Piotr Sawiński, zrealizowali film dokumentalny Alina Głowacka. Blues, którego grałam
• Alina Głowacka była bohaterką cyklicznej audycji Agaty Rokickiej Machina czasu (16 lutego 2014)
• Wspomnienie o dziennikarce Alina Głowacka (1932-2014) opublikował Zbigniew Kosiorowski na łamach „Kroniki Szczecina 2015-2016” (s. 263-265)

Źródła

Bibliografia

• Encyklopedia Szczecina t. I A-O (pod red. Tadeusza Białeckiego, autor hasła Sylwester Stelmaszczyk), Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1999
• Fikcja czy rzeczywistość? Wybór audycji Polskiego Radia Szczecin z lat 1946-1989 (oprac. Paweł Szulc), IPN, Szczecin 2009
• Zbigniew Jarzębowski, Słuchowiska szczecińskiego radia, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2009
• Słowem i piórem. 50 lat dziennikarstwa na Pomorzu Zachodnim (pod red. Tadeusza Białeckiego), SDRP, Szczecin 1996
• 60 lat Polskiego Radia Szczecin (pod red. Mariana Kowalskiego), Polskie Radio Szczecin, Szczecin 2005
• Paweł Szulc, Zniewolony eter. Polskie Radio Szczecin w latach 1945-1989, IPN, Szczecin 2012

Autor opracowania: Andrzej Androchowicz