Alina Głowacka
Alina Głowacka | |||
dziennikarka radiowa, publicystka | |||
| |||
Data urodzenia | 18 maja 1932 | ||
Miejsce urodzenia | Łódź | ||
Data śmierci | 12 lutego 2014 | ||
Miejsce śmierci | Koszalin | ||
Miejsce spoczynku | Cmentarz Komunalny w Koszalinie | ||
Alina Głowacka (1932-2014) – dziennikarka radiowa, reportażystka, publicystka
Życiorys
Alina Teresa Głowacka (także Alina Głowacka-Mąkoszowa) urodziła się 18 maja 1932 roku w Łodzi. Była córką Jerzego i Władysławy z d. Koziakiewicz, pracowników znanej firmy obuwniczej „Bata”. Naukę w szkole powszechnej rozpoczęła w 1939 roku w Radomiu, gdzie jej ojciec był zatrudniony jako kierownik sklepu. W 1940 roku wraz z rodzicami przeniosła się do Starachowic. Jej ojciec zmarł w Oświęcimiu w 1944 roku.
Po wyzwoleniu kontynuowała naukę w starachowickim gimnazjum (1945-1949), a potem w Liceum Ogólnokształcącym, w klasie o profilu matematyczno-fizycznym. Egzamin dojrzałości zdała w czerwcu 1950 roku. Studiowała na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie w sekcji dziennikarskiej. Pracę dyplomową obroniła 23 czerwca 1953 roku. Później ukończyła Wydział Prawa UAM w Poznaniu. W 1949 roku wstąpiła do ZMP.
W ramach ustawy o zatrudnianiu absolwentów szkół wyższych została skierowana do rozgłośni Polskiego Radia w Szczecinie, gdzie 1 września 1953 roku rozpoczęła pracę w charakterze kontraktowego pracownika umysłowego. Jej pierwszym przełożonym i jednocześnie nauczycielem w dziennikarskim zawodzie był Jerzy Sawiuk. Kolejno pracowała na stanowiskach dziennikarza, sprawozdawcy, reportażysty, kierownika Redakcji Wiejskiej, kierownika Redakcji Młodzieżowo-Społecznej i Oświatowej, kierownika nowo powołanej w 1960 roku Redakcji Literacko-Artystycznej, kierownika Redakcji Literackiej (1962-1978). Na krótko przeszła do Ośrodka TVP w Szczecinie (1980-1981), gdzie kierowała Redakcją Artystyczno-Kulturalną.
Specjalizowała się w reportażach i montażach literackich. Była autorką audycji publicystycznych poświęconych spółdzielczości pracy (1956). Relacjonowała ważne wydarzenia, m.in. pochody pierwszomajowe i zajścia w konsulacie ZSRR w Szczecinie (10 grudnia 1956). Jako jedna z pierwszych w Polskim Radiu zrealizowała cykl audycji o polskich repatriantach ze Związku Radzieckiego (1957). Apelowała w nich o pomoc dla blisko 50 tys. repatriowanych do Szczecina Polaków ze Wschodu. Od 1957 roku blisko współpracowała z Alicją Maciejowską, z którą przygotowywała liczne reportaże, audycje publicystyczne i kulturalne oraz cykle radiowe, m.in. cykl poświęcony historii szczecińskiej rozgłośni radiowej (1965). W 1971 roku współrealizowała blok audycji przygotowywanych we współpracy rozgłośni radiowych Szczecina i Rygi.
Inwigilowana przez Służbę Bezpieczeństwa od początku lat siedemdziesiątych m.in. za negatywne wypowiedzi na temat kierowniczej roli partii, za rzekome popieranie agresji Izraela na kraje arabskie w 1967 roku, a także za liczne reportaże i audycje o „Solidarności” w latach 1980-1981. Po ogłoszeniu stanu wojennego w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 została internowana i osadzona w Areszcie Śledczym KW MO w Szczecinie, a potem na krótko w Goleniowie. Od 15 grudnia przebywała w ośrodku odosobnienia w Kamieniu Pomorskim, a od 3 stycznia 1982 roku w ośrodku dla internowanych w Gołdapi. Tu spotkała również internowaną Alicję Maciejowską. Po wyjściu na wolność 7 marca 1982 roku została objęta zakazem pracy w radiu i w telewizji. W kwietniu 1982 roku przeszła na wcześniejszą emeryturę. W latach 1983-1989 pracowała jako sprzedawczyni w sklepie Polsrebro.
W roku 1982 zaczęła działać w strukturach „Solidarności”. Zajmowała się m.in. kolportażem objętych cenzurą wydawnictw NOWA, Kręgu, V, Oficyny Literackiej, Przedświtu oraz Instytutu Literackiego w Paryżu. Używając pseudonimów Wincenty Kosiak, A. Nielska, Adam Kłyś, pisała artykuły do prasy podziemnej, m.in. do „Grota”, „Jedności”, „Obrazu” i „Termita”. Razem z Alicją Maciejowską i Władysławem Daniszewskim weszła w skład redakcji pisma „Solidarność Radia i Telewizji” (1985). Jako członek Obywatelskiego Komitetu Parlamentarnego „Solidarność” Regionu Pomorze Zachodnie uczestniczyła w rozmowach z kierownictwem ORTV w sprawie przywrócenia do pracy dziennikarzy zwolnionych w czasie stanu wojennego. Została też członkiem kolegium redakcyjnego „Gazety Wyborczej”, wydawanej przez OKP.
W listopadzie 1989 roku powróciła do szczecińskiego radia. W 1990 roku została zastępcą redaktora naczelnego Zespołu Programów Polskiego Radia. W 1992 roku weszła w skład powołanego przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji Zarządu Spółki Akcyjnej Rozgłośni Regionalnej w Szczecinie. W latach 1993-1995 była wiceprezesem Zarządu ds. Programowych PR i zastępcą redaktora naczelnego Polskiego Radia SA w Szczecinie. W 1998 roku przeszła na emeryturę.
Obok Alicji Maciejowskiej uchodziła za współtwórczynię polskiej szkoły reportażu radiowego. Jej wybrane reportaże były drukowane m.in. w „Morzu i Ziemi”, „Kontrastach”, szczecińskiej edycji „Gazety Wyborczej” i w „Pograniczach”.
Była członkiem Zarządu Oddziału Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich w Szczecinie (od 1974).
Zamężna z Andrzejem Mąkoszą, muzykiem Filharmonii Szczecińskiej.
Zmarła 12 lutego 2014 roku w Koszalinie po długiej i ciężkiej chorobie. Została pochowana 15 lutego na tamtejszym Cmentarzu Komunalnym.
Z inicjatywy szczecińskiego Stowarzyszenia „Czas Przestrzeń Tożsamość”, 28 października 2017 roku na Cmentarzu Centralnym posadzono Drzewko Pamięci, którym uhonorowano Alinę Głowacką jako osobę zasłużoną dla życia kulturalnego Szczecina
Od lewej stoją: Jerzy Tumialis i Zbigniew Puchalski. Siedzą Alina Głowacka i Jerzy Czerkawski (1955) - fot. ze zbiorów Zbigniewa Puchalskiego
Z Władysławem Daniszewskim - fot. ze zbiorów Jarosława Daleckiego
Z Władysławem Daniszewskim i Marianem Kowalskim - fot. ze zbiorów Zbigniewa Puchalskiego
Audycje radiowe (wybór)
- 1956 – Nie tylko w Jesionowie (reportaż)
- 1956 – Na wiejskiej drodze (reportaż)
- 1956 – Informacja do Przeglądu Aktualności Wybrzeża o zamieszkach i zniszczeniach konsulatu radzieckiego w Szczecinie (11 grudnia) - razem Ryszardem Bogunowiczem, Zbigniewem Puchalskim i Alfredem Sobeckim
- 1957 – W odzyskanym domu (audycja dokumentalna)
- 1957 – Głos mają czytelnicy (audycja publicystyczna)
- 1958 – Wybory i co dalej? (audycja publicystyczna)
- 1958 – Spotkanie przy czarnej kawie audycja publicystyczna) - współaut. Maria Nesterowicz
- 1958 – Rozmowa z artystami ze „Skrzata” (audycja kulturalna)
- 1958 – Rozmowa z kpt. Konstantym Maciejewiczem (wywiad)
- 1958 – Opowieść o barkarzach (reportaż)
- 1959 – 30 lat w służbie polskiej szkoły (audycja dokumentalna)
- 1959 – Szczecin w anegdocie (montaż literacki)
- 1960 – Dziesięciolecie urodzin (reportaż)
- 1965 – Echa szczecińskich festiwali (audycja kulturalna) - współaut. Leon Jarzembowski
- 1965 – Big-beat, serce i paragraf (audycja publicystyczna)
- 1965 – Dwudziestolecie teatru (audycja kulturalna) - współaut. Alicja Maciejowska
- 1965 – Dwadzieścia lat piosenki szczecińskiej (audycja kulturalna) - współaut. Alicja Maciejowska
- 1965 – Radio z przodu i z tyłu (audycja dokumentalna) - współaut. Alicja Maciejowska
- 1966 – Płeć i charakter (reportaż) - współaut. Alicja Maciejowska
- 1966 – Opowieść odrzańska (audycja historyczna) - współaut. Alicja Maciejowska
- 1966 – Ta najpierwsza - dwudziestolecie Akademii Handlowej (audycja publicystyczna)
- 1967 – Obiady czwartkowe (audycja publicystyczna) - współaut. Józef Bursewicz
- 1967 – Szczecin, godzina 0.15 i dalsze (reportaż) - współaut. Alicja Maciejowska
- 1969 – Szczecin ma 24 lata (audycja dokumentalna) - współaut. Alicja Maciejowska
- 1969 – Czas przypomniany (audycja dokumentalna) - współaut. Alicja Maciejowska
- 1969 – Nadzieja. Rzecz o Mierzyńskich rybaczkach (reportaż) - współaut. Alicja Maciejowska
- 1970 – Ach, co to był za ślub (audycja dokumentalna) - współaut. Alicja Maciejowska
- 1970 – Droga przez 1000-lecie (reportaż z Cedyni)
- 1970 – Otworzyć oczy (reportaż) - współaut. Alicja Maciejowska
- 1970 – Zdzisław Karczewski (reportaż) - współaut. Alicja Maciejowska
- 1970 – Liryka, liryka (audycja poświęcona poezji K.I. Gałczyńskiego) - współaut. Alicja Maciejowska
- 1970 – Wieczór literacko-muzyczny (audycja poświęcona V Szczecińskiemu Tygodniowi Teatralnemu) - współaut. Alicja Maciejowska
- 1971 – Spotkania nad Daugawą (reportaż) - audycja zrealizowana we współpracy z rozgłośnią w Rydze
- 1971 – Duże jasne (reportaż) - audycja zrealizowana we współpracy z rozgłośnią w Rydze
- 1971 – W kołchozie (reportaż) - audycja zrealizowana we współpracy z rozgłośnią w Rydze
- 1971 – Ulewicz (reportaż o aktorze Wacławie Ulewiczu)
- 1971 – Turniej pięciu milionów (reportaż) - współaut. Alicja Maciejowska
- 1972 – Medytacje spod zamkowej baszty (audycja kulturalna)
- 1972 – Ulubiony sport (audycja publicystyczna)
- 1973 – Jubilaci (audycja kulturalna)
- 1974 – Widzieć człowieka (reportaż)
- 1975 – Homo stetiniensis 1975 (audycja publicystyczna)
- 1976 – Druga ojczyzna (reportaż) - współaut. Halina Lizińczyk
- 1976 – Jej wszyscy synowie (reportaż)
- 1978 – Pierwszy bal karnawału (audycja publicystyczna) - współaut. Halina Lizińczyk
- 1980 – Znajomi z anteny (audycja kulturalna)
- 1980 – Związkowcy (reportaż) - współaut. Alicja Maciejowska
- 1989 – Magazyn wyborczy (audycja publicystyczna)
- 1989 – Przeciw przemocy (audycja dokumentalna)
- 1989 – Gwiazdka '81 (audycja dokumentalna)
- 1990 – Jak powstała „Jedność” (audycja dokumentalna)
- 1995 – Epitafium dla Łupaszki (audycja dokumentalna) - współaut. Alicja Maciejowska
- 2000 – Sierpień '80 (reportaż)
Cykle radiowe
- 1961-1963 – Szczecin znany i nieznany – historia miasta i regionu
- 1962 – Spacer z Melpomeną - tematyka literacka i kulturalna
- 1966 – Kawiarnia literacka - współaut. Alicja Maciejowska
- lata 60. – Czas przeszły, czas teraźniejszy – rozmowy z pionierami o organizacja życia w powojennym Szczecinie - współaut. Alicja Maciejowska
- lata 60.- 90. – Szczeciński notatnik kulturalny - współaut. m.in. Zofia Burska, Grzegorz Fedorowski, Jerzy Jurczyk, Halina Lizińczyk, Alicja Maciejowska, Zbigniew Pawlicki
- 1967 – Notatnik Kulturalny Wybrzeża
- Z muzami na ty
- lata 70. – Rozmaitości literacko-muzyczne - współaut. Bogdan Wojtczak
- 1989 – Radio Solidarni - programy poświęcone działalności „Solidarności” w okresie wyborów 1989 roku
- Encyklopedia Pomorza Zachodniego - współaut. Alicja Maciejowska
- Szczeciński magazyn turystyczny - współaut. Alicja Maciejowska
- Turniej miast - współaut. Alicja Maciejowska
- Kawiarnia pod antenką - współaut. Alicja Maciejowska
- Bale kapitańskie - współaut. Alicja Maciejowska
Słuchowiska radiowe
Tytuł słuchowiska | Autor | Reżyseria | Adaptacja radiowa | Wykonawcy | Data pierwszej emisji |
---|---|---|---|---|---|
Magik i małpiszon | Alina Głowacka (z wykorzystaniem Zielonej Gęsi K.I. Gałczyńskiego) | Ewa Kołogórska | Maria Chwalibóg, Andrzej Kopiczyński, Marian Nosek i inni | 25 grudnia 1964 | |
Wiersze Papuszy (w cyklu Szczecińskie popołudnia) | Bronisława Wajs (Papusza) | Alina Głowacka | Danuta Kolaszyńska | 16 lutego 1968 | |
Majowe strofy | Władysław Broniewski, Konstanty Ildefons Gałczyński | Julia Zyblewska | Alina Głowacka | Włodzimierz Bednarski, Włodzimierz Grabowski | 1 maja 1968 |
Wspomnienie Krupskiej o Leninie | Alina Głowacka | Wanda Chloupek | 27 marca 1970 | ||
Czarownica musi przyjść | Alina Głowacka | Irena Jun | 4 czerwca 1971 | ||
Dziś w nocy zrodzi się gwiazda - Hamlet? | wiersze różnych autorów | Alina Głowacka | Andrzej Lajborek, Mikołaj Müller, Wacław Ulewicz, Leszek Zalewski, Julia Zyblewska | 12 grudnia 1971 | |
Niezwykłe przygody barona de Crac | Albert Camus | Ewa Kołogórska | Alina Głowacka | Elżbieta Chołoniewska, Jerzy Ernz, Włodzimierz Grabowski, Mikołaj Müller, Wacław Ulewicz, Eugeniusz Wałaszek, Julia Zyblewska | 23 lipca 1972 |
Pożegnania (w cyklu Szczecińskie popołudnia | wiersze różnych autorów | Alina Głowacka | 22 września 1972 |
Publicystyka
- 1995 – Radiowe portrety, „Pogranicza. Szczeciński Kwartalnik Kulturalny” nr 4
- 1998 – Opłatek na więziennej porcelanie, „Gazeta Wyborcza - Szczecin” nr 301, s. 4
- 2004 – Pisane mikrofonem (wspólnie z Alicją Maciejowską), Wydawnictwo Kadruk Szczecin, Oficyna Druków Niskonakładowych Olsztyn
- 2005 – Rozmowy z Janem, Wyd. Archiwum Państwowego w Szczecinie, Szczecin, ss. 101
Spotkania autorskie
- 1970 – Wszystko o radiu, Klub „Pod 6-tką” w Zdunowie (16 stycznia, godz. 19.30)
Nagrody i wyróżnienia
- 1969 – I nagroda (wspólnie z Alicją Maciejowską) w konkursie Polskiego Radia na reportaż literacki Nadzieja. Rzecz o mrzeżyńskich rybaczkach
- 1970 – nominacja do „Prix Italia”
- 1970 – nagroda Komitetu ds. Radia i Telewizji (wspólnie z Alicją Maciejowską)
- 1974 – wyróżnienie w ogólnopolskim konkursie na reportaż za audycję Widzieć człowieka
- 1974 – „Złoty Mikrofon” za całokształt twórczości reportażowej
- 1976 – nagroda za reportaż Jej wszyscy synowie
- 1979 – III nagroda Krajowej Rady Kobiet Polskich dla dziennikarza publikującego materiały o roli kobiet w życiu społeczno-zawodowym
- 1981 – nagroda Audycja Roku za reportaż Protokół pewnego zebrania
- 1990 – nagroda Wojewody Szczecińskiego za znaczące osiągnięcia w dziedzinie publicystyki radiowej
- 1990 – nagroda w konkursie PR na reportaż
- 1991 – nagroda w konkursie PR na reportaż i dokument radiowy
- 1995 – nagroda „Polskiego Pulitzera” przyznawana przez Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich
- 1999 – Nagroda Syndykatu Dziennikarzy Polskich
Odznaczenia
- 1975 – Medal XXX-lecia PRL
- 1975 – Medal XXX-lecia „Gryf Pomorski”
- 1998 – Złota Odznaka Rozgłośni Szczecińskiej Polskiego Radia
Ciekawostki
- Dziennikarka wzięła udział w dokumentalnym filmie Andrzeja Titkowa Jeśli jest tu jego świat (1992), poświęconym Juliuszowi Burskiemu, reżyserowi i twórcy telewizyjnemu związanemu w latach sześćdziesiątych ze Szczecinem
- W 1996 w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Szczecińskiego powstała praca magisterska M. Jankowskiej Struktura radiowego reportażu literackiego na przykładzie zrealizowanych w Polskim Radiu Szczecin reportaży Aliny Głowackiej i Alicji Maciejowskiej. Praca została napisana pod kierunkiem prof. dra hab. Erazma Kuźmy
- W 2011 roku dziennikarze Polskiego Radia Szczecin, Agata Rokicka i Piotr Sawiński, zrealizowali film dokumentalny Alina Głowacka. Blues, którego grałam
- Alina Głowacka była bohaterką cyklicznej audycji Agaty Rokickiej Machina czasu (16 lutego 2014)
- Wspomnienie o dziennikarce Alina Głowacka (1932-2014) opublikował Zbigniew Kosiorowski na łamach „Kroniki Szczecina 2015-2016” (s. 263-265)
Bibliografia
- Encyklopedia Szczecina t. I A-O (pod red. Tadeusza Białeckiego, autor hasła Sylwester Stelmaszczyk), Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1999
- Fikcja czy rzeczywistość? Wybór audycji Polskiego Radia Szczecin z lat 1946-1989 (oprac. Paweł Szulc), IPN, Szczecin 2009
- Zbigniew Jarzębowski, Słuchowiska szczecińskiego radia, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2009
- Słowem i piórem. 50 lat dziennikarstwa na Pomorzu Zachodnim (pod red. Tadeusza Białeckiego), SDRP, Szczecin 1996
- 60 lat Polskiego Radia Szczecin (pod red. Mariana Kowalskiego), Polskie Radio Szczecin, Szczecin 2005
- Paweł Szulc, Zniewolony eter. Polskie Radio Szczecin w latach 1945-1989, IPN, Szczecin 2012