Andrzej Rozhin

	Andrzej Rozhin
	aktor, reżyser, dyrektor teatru
Data urodzenia	4 maja 1940
Miejsce urodzenia	Lwów
Data śmierci	17 listopada 2022
Miejsce śmierci	Warszawa

Andrzej Rozhin (1940-2022) – aktor, reżyser, dyrektor teatru

Życiorys

Andrzej Rozhin urodził się 4 maja 1940 we Lwowie. Był synem Mariana Rozhina i Janiny Drechsler. W 1945 roku opuścił Lwów i wraz z rodziną wyjechał jednym z ostatnich transportów kolejowych do Krakowa. W tym samym roku jego rodzice rozeszli się. Wraz z matką i dwiema siostrami mieszkał przy ul. Batorego 21. Uczęszczał do Szkoły Podstawowej numer 6 im. Jana Kochanowskiego przy ul. Szujskiego. W siódmej klasie, w związku z poważnymi problemami zdrowotnymi matki, został przez nią oddany do Państwowego Domu Młodzieży (PDM) w Krzeszowicach pod Krakowem. Po śmierci matki w 1955 roku postał w PDM-ie cztery lata, kontynuując naukę w Liceum Ogólnokształcącym im. Tadeusza Kościuszki. Dzięki nauczycielce języka polskiego rozwijał zainteresowania humanistyczne. W 1957 roku zdał egzamin maturalny, pisząc pracę o Stanisławie Wyspiańskim. Jeszcze w trakcie nauki wziął udział w szkolnym przedstawieniu Wyzwolenia, w którym z sukcesem zagrał główną rolę Konrada. Zachęcony przez kolegów, po maturze zdawał do szkoły teatralnej w Łodzi na wydział filmowy, jednak nie został przyjęty.

Po powrocie do Krakowa przez rok studiował na polonistyce. Po zdaniu egzaminu został przyjęty na Wydział Aktorski Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie. Studiów jednak nie ukończył. W 1961 roku przeniósł się do Lublina. Z miastem tym związał się na długie lata. W 1961 roku rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Równocześnie zaangażował się jako aktor w Państwowym Teatrze Lalki i Aktora im. H.Ch. Andersena (od 2 stycznia 1961 do 31 sierpnia 1967). W listopadzie 1961 roku przy UMCS założył Akademicki Teatr „Gong 7.30”. Był jego kierownikiem artystycznym, reżyserem, autorem spektakli i aktorem. We wrześniu 1965 roku teatr przyjął nazwę „Gong-2”, stając się wkrótce jednym z najważniejszych polskich teatrów studenckich lat 60. i 70. W 1962 roku zdał egzamin eksternistyczny w Krakowie, uzyskując dyplom aktora zawodowego.

W latach 1964-1966 występował jako aktor i piosenkarz w Kabarecie „Czart” (m.in. z Piotrem Szczepanikiem i Kazimierzem Grześkowiakiem). Współorganizował Festiwal Młodej Kultury – Studencką Wiosnę Teatralną (maj 1965-1974). Imprezą tą, przekształconą w Lubelską Wiosnę Teatralną, kierował w latach 1985-1993.

W 1974 roku, po zakończeniu działalności Teatru „Gong-2”, wyjechał do Gorzowa Wlkp., gdzie objął stanowisko dyrektora naczelnego i artystycznego Teatru im. Juliusza Osterwy. Placówką tą kierował do 1977 roku, a potem ponownie w latach 1983-1984. W latach 1977-1978 prowadził Teatr im. Stefana Jaracza w Olsztynie. W latach 1979-1981 był dyrektorem artystycznym Bałtyckiego Teatru Dramatycznego im. Juliusza Słowackiego w Koszalinie. W 1974 roku reżyserował wybrane widowiska świnoujskiego Festiwalu Artystycznego Młodzieży Akademickiej (FAMA).

We wrześniu 1981 roku przyjechał do Szczecina, gdzie objął stanowisko dyrektora naczelnego i artystycznego Teatru Polskiego. Wprowadził do repertuaru teatru m.in. Łyżki i księżyc Emila Zegadłowicza (reż. Ryszard Major), Alicję w krainie czarów Lewisa Carrolla (reż. Andrzej Strzelecki), Ulisessa Jamesa Joyce'a (reż. Wanda Laskowska). W stanie wojennym wystawił patriotyczne Betleem polskie Lucjana Rydla w reżyserii Henryka Giżyckiego. Zemsta Aleksandra Fredry w jego reżyserii doczekała się ponad 150 przedstawień. Sporym sukcesem cieszyła się także Matka Courage Bertolta Brechta, spektakl który w formie widowiska telewizyjnego został zaprezentowany później przez Telewizję Szczecin na antenie ogólnopolskiej. W czerwcu 1983 roku, podczas prób do spektaklu Sławomira Mrożka Pieszo, został odwołany ze stanowiska przez lokalne władze partyjne. W uzasadnieniu podano prowadzenie „niesłusznej” polityki repertuarowej (Terlecki, Mrożek, Iredyński, Joyce, Rydel). W późniejszych latach do Szczecina powracał kilkakrotnie, reżyserując gościnnie spektakle w Teatrze Współczesnym i w Operze na Zamku.

W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych reżyserował w teatrach warszawskich - Popularnym (sez. 1978/79) i w Narodowym (1984/85).

Od kwietnia 1985 roku związany był z Teatrem im. Juliusza Osterwy w Lublinie. Od 1993 roku był jego dyrektorem naczelnym i artystycznym.

Uznawany był za jednego z czołowych reżyserów polskich. W 1971 roku zdał egzamin reżyserski. W tym samym roku zadebiutował na scenie Teatru Wybrzeże, którym kierował Marek Okopiński, realizując m.in. Kartotekę Tadeusza Różewicza i Lament Michała Choromańskiego. Wyreżyserował około 200 spektakli w kraju i za granicą, m.in. na Słowacji (Presov, Zvolen, Bańska Bystrzyca, Spiska Nowa Wieś) i na Węgrzech (Debrecen, Eger, Budapeszt). Uprawiał różne gatunki dramatyczne, m.in. komedię i dramat, a także operę i musical, których był admiratorem. Reżyserował widowiska plenerowe i galowe, m.in. ze świnoujskiego Festiwalu Artystycznego Młodzieży Akademickiej (1970), a także recitale i przedstawienia kabaretowe. W jego przedstawieniach debiutowali m.in. Agnieszka Holland, Michał Bajor i Bogusław Linda. Współpracował również z Teatrem Telewizji i z Polskim Radiem. Reżyserowane przez niego przedstawienia zdobywały liczne nagrody na festiwalach krajowych i zagranicznych.

W 2011 roku obchodził pięćdziesięciolecie pracy artystycznej. W Teatrze Powszechnym im. Jana Kochanowskiego w Radomiu wystawił sztukę Brat naszego Boga wg dramatu Karola Wojtyły (27 marca 2011). Jubileuszowi towarzyszyła promocja książki Wybrałem teatr, w której opisał półwiecze swojej działalności artystycznej.

Osobną kartę stanowiła jego działalność w Związku Artystów Scen Polskich. Od 1964 roku był członkiem rzeczywistym SPATiF-ZASP. W latach 1997-1999 był wiceprzewodniczącym Koła Aktorów Niezależnych przy Oddziale Warszawskim ZASP i przewodniczącym Sądu Koleżeńskiego tego oddziału. Był członkiem Zarządu Sekcji Dramatu ZASP. W latach 2002-2006 był członkiem Zarządu Głównego, a od roku 2007 członkiem Rady Programowej ZASP. Był inicjatorem i współautorem Raportu o stanie polskiego teatru. Piastował stanowisko Pełnomocnika Prezesa ZASP ds. tego raportu. Był pomysłodawcą utworzenia Teatru ZASP oraz organizatorem I Forum Teatr Jutra (kwiecień 2004).

Wspólnie z córką Aleksandrą był autorem monografii Teatru „Gong-2” pt. Akademicki Teatr „Gong-2”. Spojrzenie w przeszłość (2005). W 2008 roku pod jego redakcją ukazała się okolicznościowa publikacja Artyści sceny polskiej w ZASP 1918-2008. 90 lat Związku Artystów Scen Polskich. Księga jubileuszowa.

Pasjonował się fotografowaniem.

Żonaty z Izabellą Rozhin z d. Kosedą. Miał dwie córki - Aleksandrę i Klarę. Zmarł 17 listopada 2022 roku w Warszawie.

Teatr (Szczecin)

Tytuł	Autor	Reżyseria	Forma twórczości	Postać	Teatr	Data premiery
Betleem polskie	Lucjan Rydel	Henryk Giżycki	obsada aktorska	Twardowski; Kosynier	Teatr Polski	15 stycznia 1982
Igraszki z diabłem	Jan Drda	Andrzej Rozhin	reżyseria		Teatr Polski	18 marca 1982
Zemsta	Aleksander Fredro	Andrzej Rozhin	reżyseria		Teatr Polski (Sala Prób)	5 czerwca 1982
Matka Courage	Bertolt Brecht	Andrzej Rozhin	reżyseria, obsada aktorska	Kucharz	Teatr Polski	13 listopada 1982
Ulisses	James Joyce	Wanda Laskowska	obsada aktorska	Sędzia	Teatr Polski	27 marca 1983
Dwie głowy ptaka	Władysław Terlecki	Andrzej Rozhin	reżyseria, obsada aktorska	Strażnik	Teatr Polski	21 maja 1983
Sami, ze wszystkimi	Aleksander Gelman	Andrzej Rozhin	reżyseria		Teatr Współczesny. Sala Prób (Zamek)	15 lutego 1985
Tosca	Giacomo Puccini	Andrzej Rozhin	reżyseria, scenografia		Opera na Zamku (realizacja plenerowa)	14 czerwca 2002
Kordian	Juliusz Słowacki	Andrzej Rozhin	inscenizacja, reżyseria, projekcje foto-video		Teatr Polski	21 września 2002
Mądra	Carl Orff	Andrzej Rozhin	reżyseria		Opera na Zamku	24 listopada 2005

Telewizja

Tytuł sztuki	Autor	Reżyseria	Realizacja telewizyjna	Forma twórczości	Rola	Data premiery
Matka Courage i jej dzieci	Bertolt Brecht	Andrzej Rozhin	Krzysztof Bobrowski	reżyseria, obsada aktorska	Kucharz	15 sierpnia 1983

Nagrody i wyróżnienia

1965 – I nagroda za przedstawienie Twój powszedni morderca w Teatrze Gong w Lublinie na III Festiwalu Kultury Studentów Melpomena 65 w Warszawie
1966 – Grand Prix za przedstawienie Pieśni i songi pana Brechta na I Studenckiej Wiośnie Teatralnej
1967 – nagroda za reżyserię przedstawienia Elżbieta Bam Daniela Charmsa na IV Łódzkich Spotkaniach Teatralnych
1967 – nagroda za reżyserię przedstawienia Elżbieta Bam Daniela Charmsa na II Studenckiej Wiośnie Teatralnej
1968 – II nagroda dla przedstawienia Za! Kronika 1917 na Festiwalu Teatrów Studenckich w Krakowie
1968 – nagroda za reżyserię przedstawienia Dialog na święto narodzenia Chrystusa Pana A.D. 1647 na III Studenckiej Wiośnie Teatralnej
1968 – nagroda za reżyserię przedstawienia Testament Francoisa Villona i za rolę Villona na Festiwalu Artystycznym Młodzieży Akademickiej (FAMA'68) w Świnoujściu
1968 – nagroda za reżyserię przedstawienia Testament Francoisa Villona na V Łódzkich Spotkaniach Teatralnych
1968 – II nagroda za przedstawienie Elżbieta Bam Daniela Charmsa na XVI Międzynarodowym Festiwalu Teatrów Uniwersyteckich w Parmie (Włochy)
1969 – nagroda za reżyserię przedstawienia Trismus Stanisława Grochowiaka oraz za reżyserię przedstawienia Wietnam ukrzyżowany na IV Festiwalu Kultury Studentów Melpomena 69 w Krakowie
1970 – nagroda za reżyserię przedstawienia Każdy na VIII Łódzkich Spotkaniach Teatralnych
1970 – nagroda za reżyserię przedstawienia Każdy na VI Lubelskiej Wiośnie Teatralnej
1971 – nagroda za scenariusz i reżyserię przedstawienia Spojrzenia Tadeusza Różewicza - przygotowanie do wieczoru autorskiego na VII Lubelskiej Wiośnie Teatralnej
1972 – nagroda indywidualna ministra nauki, szkolnictwa wyższego i techniki (III stopnia)
1979 – nagroda wojewody koszalińskiego
1980 – wyróżnienie tygodnika „Przyjaźń” za reżyserię przedstawienia Sprzężenie zwrotne Aleksandra Gelmana w Teatrze na Woli w Warszawie
1987 – nagroda prezydenta miasta Lublina za osiągnięcia artystyczne i organizację Lubelskiej Wiosny Teatralnej
1988 – nagroda Wojewódzkiej Rady Narodowej za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury (II stopnia)
1989 – nagroda ministra kultury Węgier za przedstawienie Feher hazoszag Tadeusza Różewicza w Teatrze Dramatycznym w Egerze (Węgry)
1989 – Nagroda Artystyczna Miasta Lublina za sez. 1988/89
1990 – Wojewódzka Nagroda Teatralna
2000 – nagroda ASSITEJ dla przedstawienia Scrooge, czyli opowieść wigilijna o duchu w Białostockim Teatrze Lalek
2001 – nagroda ASSITEJ dla przedstawienia Niebieski ptak w Teatrze Guliwer w Warszawie

Odznaczenia

1965 – Zasłużony dla Kultury Studenckiej
1968 – Srebrna Odznaka „Zasłużony dla UMCS”
1969 – Zasłużony Działacz Kultury
1970 – Za Zasługi dla Ruchu Amatorskiego
1970 – Złota Odznaka Zrzeszenia Studentów Polskich
1971 – medal „Za Zasługi dla Kultury Studenckiej 1951-1971”
1971 – odznaka „XX Lat Zrzeszenia Studentów Polskich”
1974 – Złota Odznaka „Zasłużony dla UMCS”
1974 – Złota Odznaka im. Janka Krasickiego
1974 – medal „Nauka W Służbie Ludu” za zasługi dla UMCS
1974 – Medal XX lat UMCS - Zasłużony dla UMCS
1975 – Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego za zasługi dla woj. szczecińskiego
1976 – Złota Odznaka Honorowa „Za Zasługi dla Województwa Gorzowskiego”
1979 – Złota Odznaka Honorowa „Za Zasługi dla Województwa Koszalińskiego”
1986 – Srebrna Honorowa Odznaka Zasłużonemu dla Lublina
1989 – Złoty Krzyż Zasługi
1990 – Złota Odznaka „Zasłużony dla Województwa Lubelskiego”
1991 – Złota Odznaka Honorowa „Zasłużony dla Lublina”
2002 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
2003 – Złota Odznaka FAMA 2003
2008 – Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”

Bibliografia

Artyści sceny polskiej w ZASP 1918-2008. 90 lat Związku Artystów Scen Polskich. Księga jubileuszowa (pod red. Andrzeja Rozhina), ZASP, Warszawa 2008
Encyklopedia Szczecina t. I A-O. (pod red. Tadeusza Białeckiego, autor hasła Ryszard Markow), Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1999
Zdzisław Sośnicki, 40 lat teatrów dramatycznych Szczecina (opracowanie części dokumentacyjnej Ryszard Markow i Elwira Rewcio), Krajowa Agencja Wydawnicza, Szczecin 1985

Inne źródła

Materiały ze zbiorów Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie

Autor opracowania: Andrzej Androchowicz