Eugeniusz Wałaszek
| Eugeniusz Wałaszek | |||
| aktor | |||
| |||
| Data urodzenia | 30 października 1926 | ||
| Miejsce urodzenia | Kowel | ||
| Data śmierci | 30 października 1991 | ||
| Miejsce śmierci | Łódź | ||
Eugeniusz Wałaszek (1926-1991) – aktor teatralny i filmowy
Życiorys
Eugeniusz Wałaszek urodził się 30 października 1926 roku w Kowlu na Wołyniu. Początkowo należał do zespołu Teatru Młodego Widza w Bydgoszczy. W latach 1956-1960 był adeptem w Teatrze Popularnym w Grudziądzu. W 1959 roku zdał w Warszawie eksternistyczny egzamin aktorski. Kolejno występował w teatrach: im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie (1960-1961), Ziemi Krakowskiej im. Ludwika Solskiego w Tarnowie (1961-1962) i Teatrze im. Wilama Horzycy w Toruniu (1962–1963). Figura (niewysoki, krępy) i duża siła komiczna predysponowały go do grania ról charakterystycznych. Do najciekawszych kreacji wczesnego okresu należały Radost w Ślubach panieńskich Aleksandra Fredry, Walczak w Kuglarzach Zdzisława Skowrońskiego, Bartol w Cyruliku sewilskim Pierre'a Beaumarchais'go, Harpagon w Skąpcu i Arnolf w Szkole żon Molière'a, Matkowski w Dwóch teatrach Jerzego Szaniawskiego.
W latach 1963-1972 był aktorem Państwowych Teatrów Dramatycznych w Szczecinie. Zagrał wiele pamiętnych ról, m.in. Sarkę-Farkę w Igraszkach z diabłem Jana Drdy, tytułową rolę w Panu Jowialskim Alaksandra Fredry, Sir Johna Falstaffa w Henryku IV Williama Shakespeare'a, Czepca w Weselu Stanisława Wyspiańskiego. Blisko współpracował z Teatrem Krypta.
Wystąpił w kilku spektaklach telewizyjnych zrealizowanych w szczecińskim Ośrodku Telewizyjnym, m.in. w głośnym cyklu Wieczory z Conradem. Współpracował także z Rozgłośnią Polskiego Radia w Szczecinie. Należał do zespołu słynnego Radiokutra.
Od 1972 roku aż do śmierci był aktorem Teatru im. Stefana Jaracza w Łodzi.
Był popularnym aktorem filmowym. Wystąpił w kilkudziesięciu drugoplanowych rolach, m.in. Pułkownika w Jarzębinie czerwonej (1969), Ojca Kazka w Zapisie zbrodni (1974), Przemysłowca w Czerwonych cierniach (1976), Sekretarza KC w Krótkim dniu pracy (1981), Kapelusznika w Kramarzu (1989). Grał także w popularnych serialach, m.in. w Czarnych chmurach (1973), Siedmiu stronach świata (1974), Zaklętym dworze (1976), Lalce (1977), Życiu na gorąco (1978), Rodzinie Połanieckich (1978), Janie Serce (1981), Przyłbicach i kapturach (1985), Nad Niemnem (1986).
Zmarł 30 października 1991 roku w Łodzi.
Jest ojcem reżysera Marka Wałaszka.
Twórczość artystyczna (Szczecin)
Teatr
| Tytuł | Autor | Reżyser | Rola | Teatr | Data premiery |
|---|---|---|---|---|---|
| Koledzy | Wasilij Aksionow, Jurij Stabawoj | Jan Maciejowski | Filimon | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 6 listopada 1963 |
| Igraszki z diabłem | Jan Drda | Jan Maciejowski | Sarka-Farka | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 24 stycznia 1964 |
| Makbet | William Shakespeare | Maryna Broniewska | Odźwierny | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 25 marca 1964 |
| Heloiza i Abelard | Roger Vailland | Zdzisław Krauze | obsada aktorska | Teatr Krypta | 4 maja 1964 |
| Sułkowski | Stefan Żeromski | Jerzy Kreczmar | Generał; Kołomański | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 5 lipca 1964 |
| Pod drzwiami | Wolfgang Borchert | Zdzisław Krauze | obsada aktorska | Teatr Krypta | 5 września 1964 |
| Rzecz o ludziach (montaż poetycki z okazji rocznicy Rewolucji Październikowej) | Konstanty Treniew, Wsiewołod Wiszniewski, Nikołaj Pogodin, Michaił Bułhakow, Isaak Babel | Zdzisław Krauze | obsada aktorska | Teatr Krypta (Sala Szwedzka) | 2 listopada 1964 |
| I koń się potknie... | Aleksander Ostrowski | Zbigniew Mak | Nił Fiedosjeicz Mamajew | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 3 listopada 1964 |
| Przygody dobrego wojaka Szwejka | Jaroslav Hašek | Jan Maciejowski | I Poborowy; Symulant; Latrinengeneral; Palivec; Wachmistrz | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 20 grudnia 1964 |
| Śpiewać albo nie śpiewać (w ramach Kabaretu Piosenki Klubu „13 Muz”) | różni autorzy, m.in. Halina Koman-Dobrowolska, Joanna Kulmowa, Tadeusz Klimowski | Jan Maciejowski | obsada aktorska | Klub „13 Muz” | 12 marca 1965 |
| Matka Courage i jej dzieci | Bertolt Brecht | Zbigniew Mak | Kapelan | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 30 marca 1965 |
| Przychodzę opowiedzieć | Jerzy Broszkiewicz | Hieronim Konieczka | Sierżant | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 1 maja 1965 |
| Prometeusz w okowach | Ajschylos | Zdzisław Krauze | obsada aktorska | Teatr Krypta | 27 września 1965 |
| Dzieci słońca | Maksym Gorki | Jan Maciejowski | Jegor; Misza | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 9 października 1965 |
| Szkoła żon | Molière | Andrzej Ziębiński | Arnolf | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 4 grudnia 1965 |
| Trzy białe strzały | Jan Makarius | Ewa Kołogórska | Wielki Siwy Borsuk | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 20 lutego 1966 |
| Dziady | Adam Mickiewicz | Jan Maciejowski | Bajkow | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 12 marca 1966 |
| Mordercy i świadkowie | Tadeusz Polanowski | Jan Maciejowski | Brennan, Slack | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 24 czerwca 1966 |
| Derby w pałacu | Jarosław Abramow-Newerly | Andrzej Ziębiński | Stachoń | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 23 września 1966 |
| Trzy monologi (Apologia Orfeusza, śpiewaka i błazna rodem z Francji, syna królewskiego; Modlitwa Heloizy, kochanki Piotra Abelarda, kanonika i teologa; Wielkie kazanie księdza Bernarda) | Leszek Kołakowski | Bohdan Gierszanin | Ksiądz Bernard | Teatr Krypta | 3 października 1966 |
| Meteor | Friedrich Dürrenmatt | Jan Maciejowski | Wolfgang Schwitter | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 9 grudnia 1966 |
| Pan Jowialski | Aleksander Fredro | Andrzej Ziębiński | Pan Jowialski | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 13 stycznia 1967 |
| Niech no tylko zakwitną jabłonie | Agnieszka Osiecka | Barbara Fijewska | Agent Firmy Jeleń Schicht; Konspirujący; Niewierny Kochanek; Ojciec I; Pan; Pan Walerek; Pan Walery; Partyzant; Walery Wątróbka | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 21 marca 1967 |
| Wiosna 21 | Aleksander Sztejn | Jan Maciejowski | Raskołupa | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 1 czerwca 1967 |
| Ryszard III | William Shakespeare | Jan Maciejowski | Obywatel II | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 29 września 1967 |
| Dożywocie | Aleksander Fredro | Janusz Marzec | Doktor Hugo | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 13 października 1967 |
| Niezwykła przygoda Pana Kleksa | Jan Brzechwa | Jan Maciejowski | Pan Kleks | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 14 stycznia 1968 |
| Don Juan | Molière | Tadeusz Byrski | Pan Niedziela | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 15 marca 1968 |
| Cesarsko-królewski narzeczony | Ludwik Askenazy | Jan Maciejowski | Franek | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 4 maja 1968 |
| Królowa przedmieścia | Konstanty Krumłowski | Ewa Kołogórska | Majcherek | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 22 września 1968 |
| Brzeg | Ryszard Liskowacki | Jan Maciejowski | Strzelec Jachimowicz | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 8 listopada 1968 |
| Historia o starym wdowcu z roku 1637 | Peter Hacks | Zbigniew Mamont | obsada aktorska | Teatr Krypta | 10 lutego 1969 |
| Mirandolina | Carlo Goldoni | Jowita Pieńkiewicz | Markiz di Forlipopoli | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 11 lutego 1969 |
| Rzecz listopadowa | Ernest Bryll | Krystyna Skuszanka, Jerzy Krasowski | Ojciec Panny Młodej | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 20 kwietnia 1969 |
| Henryk IV | William Shakespeare | Jan Maciejowski | Sir John Falstaff | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 12 czerwca 1969 |
| Tanecznice i hobbyści | Lech Emfazy Stefański i Helena Adamska | Lech Emfazy Stefański | obsada aktorska | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 6 grudnia 1969 |
| Po górach, po chmurach | Ernest Bryll | Jowita Pieńkiewicz | Anioł; Podoficer | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 8 lutego 1970 |
| Wesele | Stanisław Wyspiański | Józef Gruda | Czepiec | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 10 maja 1970 |
| Cyd | Corneille-Morsztyn-Wyspiański | Józef Gruda | Don Diego | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 30 kwietnia 1971 |
| Księżniczka na opak wywrócona | Pedro Calderon de la Barca | Ewa Kołogórska | Fabio, ogrodnik | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 27 czerwca 1971 |
| Dundo Maroje albo Rzymska kurtyzana | Marin Drżić | Jitka Stokalska | Oberżysta | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 11 listopada 1971 |
| Pan Puntila i jego sługa Matti | Bertolt Brecht | Czesław Staszewski | Puntila | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 16 kwietnia 1972 |
Zdjęcia ze spektakli
Danuta Chudzianka (Olga), Eugeniusz Wałaszek (Wolfgang Schwitter) i Irena Kownas (Augusta) w Meteorze (1966) - fot. Grażyna Wyszomirska
Wacław Ulewicz, Czesław Rożnowski (Żołnierz niemiecki), Eugeniusz Wałaszek (Strzelec Jachimowicz) i Andrzej Kopiczyński (Podporucznik Ścibor) w Brzegu (1968) - fot. Grażyna Wyszomirska
Radio (obsada aktorska)
| Tytuł słuchowiska | Autor | Reżyseria (adaptacja radiowa) | Opracowanie muzyczne | Realizacja dźwięku | Data pierwszej emisji |
|---|---|---|---|---|---|
| Wachta | Jerzy Sawiuk | Juliusz Burski | Stanisław Modelski | Zygmunt Kempiński | 22 września 1964 |
| 10° w skali Beauforta | Czesław Czerniawski | Juliusz Burski | Zbigniew Pawlicki | Zygmunt Kempiński | 29 czerwca 1965 |
| Serwal | Danuta Hrechorowicz | Alicja Maciejowska | Leon Jarzembowski | 12 sierpnia 1965 | |
| Latarnik z Out Skarries | Włodzimierz Kaczmarek | Juliusz Burski | Zygmunt Kempiński | 3 maja 1966 | |
| Mgła | Jerzy Sawiuk | Juliusz Burski | Zygmunt Kempiński | 10 lipca 1966 | |
| Była już wiosna | Czesław Czerniawski | Juliusz Burski | Zbigniew Prorok | 30 kwietnia 1967 | |
| Zdarzył się cud | Wiesław Rogowski | Julia Zyblewska | Zbigniew Prorok (współpr. real.) Halina Więcek-Przybyła | Zygmunt Kempiński | 23 lipca 1967 |
| Za dużo o nieboszczyka (w cyklu Szczecińskie popołudnia) | Lech Ignaszewski | Julia Zyblewska | Zbigniew Prorok | 1 grudnia 1967 | |
| Wycieczka do El Diem (w cyklu Szczecińskie popołudnia) | Jerzy Jasiński | Julia Zyblewska | Zbigniew Prorok | 18 kwietnia 1968 | |
| Powrót wielkiego łowcy | Wiesław Andrzejewski | Juliusz Burski | Halina Więcek-Przybyła | Zygmunt Kempiński | 1 listopada 1968 |
| Ostatni dzień życia | Wit Lipatow | Julia Zyblewska (Czesław Czerniawski) | Zbigniew Prorok | 22 kwietnia 1970 | |
| Niezwykłe przygody barona de Crac | Albert Camus | Ewa Kołogórska (Alina Głowacka) | Halina Więcek-Przybyła | Zygmunt Kempiński | 23 lipca 1972 |
Telewizja
| Tytuł sztuki | Autor | Reżyseria | Realizacja telewizyjna | Postać | Data premiery |
|---|---|---|---|---|---|
| Dzieci słońca | Maksym Gorki | Jan Maciejowski | Juliusz Burski | Misza, syn Nazara Andriejewicza; Jegor, ślusarz | 18 lipca 1966 (transmisja z Teatru Współczesnego) |
| Tariki | Wiesław Rogowski | Juliusz Burski | Niemiec | 22 lutego 1967 | |
| Morska nawigacyja do Lubeka | Marcin Borzymowski | Juliusz Burski | Andrzej Androchowicz | obsada aktorska | 11 czerwca 1967 |
| Freja z Siedmiu Wysp | Joseph Conrad | Juliusz Burski | Ryszard Zawidowski | Nelson | 8 marca 1968 |
| Dziwak | Nazim Hikmet | Maryna Broniewska | obsada aktorska | 10 maja 1968 | |
| Falk (Tajfun) | Joseph Conrad | Juliusz Burski | Wiesław Wodecki | Schomberg | 7 czerwca 1968 |
| Murzyn z załogi „Narcyza” | Joseph Conrad | Juliusz Burski | Ryszard Zawidowski | obsada aktorska | 25 października 1968 |
| Brzeg | Ryszard Liskowacki | Jan Maciejowski | Strzelec Jachimowicz | 25 kwietnia 1969 | |
| Henryk IV | William Shakespeare | Jan Maciejowski | Sir John Falstaff | 15 września 1969 (transmisja z Teatru Współczesnego) | |
| Playboy zachodniego świata | John Millinghton Synge | Jan Maciejowski | Ryszard Zawidowski | obsada aktorska | 19 września 1969 |
| Ostatni rejs | Jerzy Sawiuk | Ryszard Zawidowski | Ryszard Zawidowski | obsada aktorska | 2 lutego 1970; (TVP 1 - Teatr Piątkowy) |
| Noc w oberży „Pod Wielkim Dzikiem” | Iwan Turgieniew | Wojciech Jesionka | Ryszard Zawidowski | obsada aktorska | 26 grudnia 1970; TVP 1 - Teatr Niedzielny) |
| Najśliczniejsza duszy i serca pociecha | polskie listy miłosne w opr. Władysława Wojciechowskiego | Ryszard Zawidowski | Ryszard Zawidowski | obsada aktorska | 30 maja 1971; Estrada Literacka |
Nagrody i wyróżnienia
- 1969 – nagroda zespołowa z okazji 24 rocznicy wyzwolenia Szczecina dla zespołu aktorskiego Państwowych Teatrów Dramatycznych za wybitne osiągnięcia w upowszechnianiu kultury
Odznaczenia
- 1971 – Zasłużony Działacz Kultury
- 1972 – Złoty Krzyż Zasługi
- 1986 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- 1987 – Odznaka Honorowa miasta Łodzi
O Eugeniuszu Wałaszku
- (...) Powierzenie głównej roli, pisarza Schwittera Eugeniuszowi Walaszkowi, przesądzało w zasadzie wydobycie z utworu ostrzejszych tonów. Schwitter jest wspaniale witalny, jest ujmujący w zaspokajaniu głodu życia. I tak przede wszystkim rysuje tę postać jej wykonawca. (Wiesław Gołacz, Pojedynek ze śmiercią, „Kurier Szczeciński” 1967 nr 4, s. 4)
Źródła
Bibliografia
- Encyklopedia Szczecina t. II P-Ż (pod red. Tadeusza Białeckiego, autor hasła Ryszard Markow), Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2000
- Zbigniew Jarzębowski, Słuchowiska szczecińskiego radia, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2009
Inne
- Materiały ze zbiorów Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie
- Fotografie ze zbiorów ZASP w Szczecinie
