Gryfino

Z Encyklopedia Pomorza Zachodniego - pomeranica.pl
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Gryfino
Gryfino
Nazwa niemiecka Greifenhagen
Powiat gryfiński
Gmina Gryfino
Strona internetowa miejscowości.


Gryfino, (niem. Greifenhagen) – miasto w zachodniej części woj. zachodniopomorskiego, siedziba władz powiatu gryfińskiego i gminy miejsko-wiejskiej Gryfino.

Geografia

Gryfino leży nad Odrą Wschodnią (Regalicą) i wchodzi w skład gminy Gryfino, która graniczy na zachodzie z rzeką Odrą, na północy z powiatem polickim (gminą Kołbaskowo) oraz Szczecinem, na północny wschód z gminą Stare Czarnowo, na wschodzie z powiatem pyrzyckim (gminą Bielice), na południu z gminą Banie, a na południowym zachodzie z gminą Widuchowa. [1]

Położenie

Obszar gminy Gryfino (w tym miasto Gryfino) pod względem ukształtowania terenu dzieli się na dwa zróżnicowane mezoregiony tj. Dolinę Dolnej Odry oraz Równinę Wełtyńską, które wchodzą w skład podprowincji Pobrzeży Południowobałtyckich.

  • Mezoregion Równiny Wełtyńskiej - stanowi zachodni kraniec Niziny Pyrzyckiej. Równina jest lekko sfalowana, z licznymi nieregularnymi wzniesieniami o łagodnych stokach i przeciętnej wysokości 30 – 50 metrów nad poziomem morza. Występują tu liczne jeziora rynnowe i niewielka ilość lasów.
  • Mezoregion Dolina Odry - większe połacie doliny zajmują obszary zabagnione. Teren urozmaicony przez strome krawędzie dolin Tywy i Pniewy [2]

Klimat

Gmina Gryfino (wraz z miastem Gryfino) pod względem klimatycznym jest zaliczana do szczecińskiej dzielnicy klimatu dziedziny bałtyckiej. Znaczny wpływ na kształtowanie się klimatu na terenie gminy ma bliskość morza oraz obecność dużych zakładów produkcyjnych i przemysłowych znajdujących się w jej otoczeniu (25 km od Szczecina). Obszar gminy ma dość swoisty charakter, z klimatem należącym do najcieplejszych w Polsce.

Parametry klimatyczne dla Powiatu Gryfińskiego w latach 2007-2008:

  • średnia roczna temperatura powietrza (stopnie Celcjusza) ---> 9,1-9,2
  • średni opad roczny (mm)---> 506,8-521
  • ciśnienie atmosferyczne (hPa) ---> 993,2
  • wilgotność powietrza (%) ---> 74,3-79,80
  • średnia prędkość wiatru (m/s) ---> 1,1-1,5

Pory letnie na terenie gminy są dość ciepłe, na ogół suche i nie trwają zbyt długo (poniżej 100 dni). Liczba dni, w których temperatura przewyższa 25 stopni Celcjusza utrzymuje się na poziomie 25-30 dni. Średnia temperatura lipca wynosi około 18 stpni Celcjusza. Zimy na analizowanym obszarze są niezbyt mroźne i dość krótkie. Trwają około 50 dni, a liczba mroźnych dni waha się pomiędzy 20-25 dni.

Pokrywa śnieżna utrzymuje się nie dłużej niż 35 dni, a średnia temperatura w miesiącu styczniu wynosi od 0,9 do -1 stopni Celcjusza. Średni roczny opad na terenie gminy wynosi 515 mm. Jest to jeden z bardziej suchych obszarów na niżu polskim. Największe zachmurzenie występuje w miesiącach letnich - szczególnie w lipcu, natomiast najmniejsze w marcu, maju i październiku.

W dolinie Odry rośliny mają najdłuższy okres wegetacyjny wynoszący około 230 dni. [3]

Obiekty fizjograficzne

  • rzeka Odra

Przyroda

W pobliżu Gryfina mieści się Park Krajobrazowy „Dolina Dolnej Odry”, który leży między Odrą Zachodnią i Odrą Wschodnią, obejmując swoim zasięgiem obszar Międzyodrza. Został powołany 1 kwietnia 1993 roku. Jego powierzchnia wynosi obecnie 6009 ha. Park jest miejscem bytowania przyrody związanej ze środowiskiem wodnym i bagiennym. [4]

W Gryfinie znajduje się również park miejski im. Stanisławy Siarkiewicz. [5]

Historia

Landkreis Greifenhagen

We wczesnym średniowieczu rejon wokół miasta zamieszkiwały plemiona słowiańskie. W XII wieku znajdowały się na obszarze obecnego miasta dwie wsie (jedna z nich znana jest z nazwy - to wieś rybacka o nazwie Dąbrowa). Na ich bazie powstało później średniowieczne miasto Gryfino, którego początek wiąże się z decyzją księcia Barnima | z 1254 roku, który założył wówczas de facto nowe miasto, nadając mu niemiecką nazwę Greifenhagen. Greifenhagen wchłonęło później obie, wspomniane powyżej wsie. Wielki pożar doszczętnie zniszczył Gryfino w 1530 roku. Do 1648 miejscowość wchodziła w skład Księstwa Pomorskiego (Księstwo Szczecińskie). Wówczas w wyniku wojny trzydziestoletniej (1618-1648) oraz wymarciu bez potomka ostatniego księcia z dynastii Gryfitów - Bogusława XIV - obszar ten przeszedł w ręce Szwedów. [6] [7]

W 1679 w wyniku działań wojennych elektor brandenburski przejął Gryfino na mocy traktatu pokojowego w Saint-Germain-en-Laye. Państwo Hohenzollernów określane w historiografii jako Brandenburgia-Prusy w 1701 roku otrzymało oficjalną nazwę Królestwa Prus. Po reformach Steina i Hardenberga Gryfino weszło w skład zorganizowanego w latach 1816-1818 Landkreis Greifenhagen (powiatu Gryfino) przyporządkowanego do Provinz Pommern (prowincji pomorskiej). W 1871 roku nastąpiło zjednoczenie wszystkich ziem niemieckich i powołanie II Rzeszy Niemieckiej. W 1780 roku wielka powódź dotknęła miasto. Gryfino w 1877 roku uzyskało połączenie kolejowe. [8]

W marcu 1945 roku dotarł tutaj front wschodni. W czasie ciężkich walk o przyczółek Dąbie-Gryfino pomiędzy żołnierzami niemieckimi a radzieckimi (wspieranymi przez jednostki Wojska Polskiego) spora część miasta została mocno zniszczona. Ostatecznie - 20 marca 1945 roku oddziały niemieckie wycofały się na lewy brzeg Odry. [9] [10]

Po 1945 roku miejscowość (razem z tzw. "Ziemiami Odzyskanymi") w wyniku decyzji mocarstw została przyznana Polsce. Miastu nadano wówczas polską nazwę, która zastąpiła dotychczasową - Greifenhagen. Gryfino wchodziło początkowo w skład Okręgu Pomorze Zachodnie. 29 maja 1946 roku nastąpiła zmiana nazewnictwa. Okręg Pomorze Zachodnie został przemianowany na województwo szczecińskie. W wyniku reformy administracyjnej z 1998 roku podział administracyjny od stycznia 1999 roku przybrał obecną formę. [11] [12]

Samorząd

Samorząd Gryfina: [13]

Radni VI Kadencji Rady Miejskiej w Gryfinie: [14]

Obecny skład samorządu wybrano w wyborach samorządowych VI kadencji z dnia 21 listopada 2010 roku.

Gospodarka i infrastruktura

Podmioty gospodarki narodowej miasta Gryfino wg rejestru REGON, stan na grudzień 2010 [15]

Sekcja PKD Liczba podmiotów
Sekcja A - Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 65
Sekcja B - Górnictwo i wydobywanie 0
Sekcja C - Przetwórstwo przemysłowe 261
Sekcja D - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych 3
Sekcja E - Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 3
Sekcja F - Budownictwo 509
Sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych 736
Sekcja H - Transport i gospodarka magazynowa 207
Sekcja I - Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 103
Sekcja J - Informacja i komunikacja 34
Sekcja K - Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 91
Sekcja L - Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 73
Sekcja M - Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 198
Sekcja N - Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 106
Sekcja O - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 13
Sekcja P - Edukacja 66
Sekcja Q - Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 157
Sekcja R - Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 54
Sekcja S i T - Pozostała działalność usługowa 194

Drogi krajowe i wojewódzkie

Przez miasto przebiegają: droga krajowa nr 31 oraz droga wojewódzka nr 120: [16] [17]

  • droga krajowa nr 31 ---> Szczecin - Gryfino - Widuchowa - Chojna - Mieszkowice - granica państwa
  • droga wojewódzka nr 120 ---> granica państwa - Gryfino - Wełtyń - Stare Czarnowo - Motaniec (powiat stargardzki)

Transport kolejowy [18]

Przez miasto przebiega fragment linii kolejowej nr 273 (Szczecin-Wrocław). Pociągi zatrzymują się na stacji w Gryfinie. [19]

Kultura

Na terenie gminy znajduje się Gryfiński Dom Kultury, który posiada dwa obiekty (budynek przy ulicy Kościelnej 24 oraz Szczecińskiej 17). [20] Placówka jest animatorem większości imprez organizowanych w regionie. Przy Gryfińskim Domu Kultury funkcjonują: [21]

  • pracownie plastyczne
  • pracownie muzyczne
  • pracownie teatralne
  • pracownie taneczne
  • pracownia filmowa
  • koło turystyczne
  • kapele ludowe

W Gryfinie działa także kino "Gryf", którego siedziba mieści się w budynku Gryfińskiego Domu Kultury (ul. Szczecińska 17). Popularyzacją lokalnej historii zajmuje się natomiast Towarzystwo Miłośników Historii Ziemi Gryfińskiej. [22] [23] [24] Bieżące wiadomości z życia regionu przekazują portal igryfino.pl oraz Gazeta Gryfińska.

Zespoły i stowarzyszenia funkcjonujące w mieście: [25]

  • Muzyka
  • Chór Parafialny "Sorridere"
  • Stowarzyszenie Wokalne "Res Musica"
  • Teatr i taniec
  • Teatr Tańca "Ego Vu"
  • Teatr UHURU [26]
  • Teatr 6 i pół
  • Teatr Oczy Ku Niebu
  • Zespoły dziecięce
  • Teatry dziecięce
  • Zespół Taneczny "Arkan"

Biblioteka

W mieście znajduje się Biblioteka Publiczna w Gryfinie (ul. Kościelna 24), która posiada 2 filie na terenie miasta. [27]

  • Filia Górny Taras (ul. Krasińskiego 85)
  • Filia Naukowa (ul. Niepodległości 20)

Imprezy cykliczne [28]

  • Gryfiński Festiwal Miejsc i Podróży "Włóczykij" (luty) [29]
  • Festiwal Intymnych Form Artystycznych - FIFART (kwiecień) [30]
  • Gryfińskie Rajdy Rowerowe (kwiecień-październik)
  • Koncert tańca współczesnego (kwiecień)
  • Dni Gryfina (1-3 maja) [31]
  • Międzynarodowe Spotkania Szachowe (1-3 maja)
  • Międzynarodowy Festiwal Mini Piłki Nożnej (czerwiec)
  • Zderzenie Sztuk i Kultur "Sztukowanie" (wrzesień)

Oświata

Przedszkola [32]

  • Przedszkole nr 1 im. Krasnala Hałabały (ul. Wojska Polskiego 11) [33]
  • Przedszkole nr 2 im. Misia Uszatka (ul. Krzywoustego 5) [34]
  • Przedszkole nr 3 im. Kubusia Puchatka (ul. Krasińskiego 29) [35]
  • Przedszkole nr 4 im. Pszczółki Mai (ul. Łużycka 21 - ze względu na zły stan techniczny obiektu na przełomie lutego i marca 2013 roku pojawiła się koncepcja, aby przenieść placówkę do gmachu przy ul. Kościuszki 17; wcześniej mieściła się tam Szkoła Podstawowa nr 4, o której likwidacji ostatecznie zadecydowano pod koniec kwietnia 2013 roku [36] [37] [38])
  • Przedszkole nr 5 im. Calineczki (ul. Żeromskiego 12) [39]

Szkoły podstawowe [40]

  • Szkoła Podstawowa nr 1 z oddziałami integracyjnymi im. Marii Dąbrowskiej (ul. Łużycka 22) [41]
  • Szkoła Podstawowa nr 2 im. kpt. ż. w. Mamerta Stankiewicza (ul. 9 Maja 4) [42]
  • Szkoła Podstawowa nr 3 (ul. Jarosława Iwaszkiewicza 70 - funkcjonuje w ramach Zespołu Szkół w Gryfinie) [43]

25 kwietnia 2013 Rada Miejska w Gryfinie podjęła decyzję o likwidacji Szkoły Podstawowej nr 4 im. Podróżników Polskich z dniem 31 sierpnia 2013 roku. [44] [45] [46]

Gimnazja

  • Gimnazjum nr 1 im. Olimpijczyków Polskich (ul. Jarosława Iwaszkiewicza 70 - funkcjonuje w ramach Zespołu Szkół w Gryfinie) [47]
  • Gimnazjum nr 2 (ul. Niepodległości 16 - funkcjonuje w ramach Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Gryfinie) [48]

Szkolnictwo ponadgimnazjalne

  • I Liceum Ogólnokształcące im. Aleksandra Omieczyńskiego (ul. Niepodległości 16 - funkcjonuje w ramach Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Gryfinie) [49]
  • Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 (ul. Łużycka 91) [50]
  • II Liceum Ogólnokształcące
  • Technikum Zawodowe
  • Zasadnicza Szkoła Zawodowa

Z dniem 1 września 2008 roku (uchwała Rady Miejskiej w Gryfinie z 29 lutego 2008 roku) dotychczasowy "Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 w Gryfinie" został przemianowany na "Zespół Szkół Ogólnokształcących w Gryfinie". [51] Powołano wówczas do życia Gimnazjum nr 2, które weszło w jego skład. [52] 25 kwietnia 2013 roku podjęto decyzję o likwidacji z końcem sierpnia 2013 roku I Liceum Profilowanego w Gryfinie, wchodzącego dotychczas w skład Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Gryfinie. [53]

24 czerwca 2013 roku Rada Powiatu uchwaliła decyzję o likwidacji z dniem 31 sierpnia 2013 roku trzech placówek działających dotychczas w ramach Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 w Gryfinie: [54]

  • Liceum Ogólnokształcącego Uzupełniającego dla Dorosłych
  • II Liceum Profilowanego - szkoły niefunkcjonującej od 2009 roku
  • Technikum Uzupełniającego dla Dorosłych - niefunkcjonującej już wówczas szkoły ponadgimnazjalnej

Szkolnictwo specjalne

Uchwałą Rady Powiatu z dnia 24 czerwca 2013 roku zadecydowano o rozwiązaniu z dniem 31 sierpnia 2013 roku Zespołu Szkół Specjalnych w Gryfinie (ul. Łużycka 82). Na mocy tej decyzji zlikwidowano Szkołą Podstawową Specjalną oraz Gimnazjum Specjalne w Gryfinie. Od tego momentu placówki z Nowego Czarnowa (Szkoła Podstawowa Specjalna w Nowym Czarnowie oraz Gimnazjum Specjalne w Nowym Czarnowie), które wchodziły dotąd w skład Zespołu Szkół Specjalnych w Gryfinie utworzyły Zespół Szkół Specjalnych w Nowym Czarnowie. [55]

Kościoły i związki wyznaniowe

Teren miasta należy do Archidiecezji Szczecińsko-Kamieńskiej Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce. Pod względem administracji kościelnej miasto jest częścią Dekanatu Gryfino. [56]

W Gryfinie swoje siedziby mają 2 parafie. Na terenie miasta znajdują się również 2 kościoły parafialne: [57] [58]

  • parafia rzymskokatolicka pw. Narodzenia NMP
  • kościół parafialny pw. Narodzenia NMP
  • parafia rzymskokatolicka pw. Niep. Serca NMP
  • kościół parafialny pw. Niep. Serca NMP [59]

Pozostałe związki wyznaniowe, które znajdują się na terenie Gryfina: [60]

  • Kościół Chrześcijan Baptystów (ul. Flisacza 43)
  • Kościół Zielonoświątkowy (ul. Pionierów 9)

Sport

W mieście znajdują się dwa kluby sportowe, które występują w rozgrywkach piłkarskich organizowanych przez Zachodniopomorski Związek Piłki Nożnej. Największym zespołem w Gryfinie jest "Energetyk". [61] [62]

  • Klub Sportowy "Energetyk" Gryfino; piłka nożna - III liga 2012/2013, grupa: pomorsko-zachodniopomorska [63] [64]
  • Klub Sportowy Polonia Gryfino: piłka nożna - Klasa B 2012/2013, grupa: Szczecin VI [65]

"Energetyk" Gryfino jest klubem wielosekcyjnym. Oprócz piłki nożnej w klubie istnieje kilka innych sekcji:

  • piłka ręczna (II Liga Mężczyzn w sezonie 2012/2013) [66]
  • tenis ziemny
  • kajakarstwo, wioślarstwo
  • sporty walki: karate, boks, aikido

Pozostałe kluby funkcjonujące w mieście: [67] [68] [69]

  • Międzyszkolny Klub Sportowy "Hermes" (lekkoatletyka, gimnastyka artystyczna, triathlon, biathlon, maratony) [70]
  • Uczniowski Klub Sportowy "Energetyk Junior" (piłka nożna, kolarstwo)
  • Uczniowski Klub Sportowy "Aikido-Taiso" (karate, boks, aikido) [71]
  • Uczniowski Klub Sportowy "Kamikaze" (sporty walki)
  • Uczniowski Klub Sportowy "Biały Pion" (szachy) [72]
  • Klub Strzelectwa Sportowego LOK "Regalica" (strzelectwo)
  • Gryfiński Klub Sportowy "Delf" (triathlon)
  • Uczniowski Klub Pływacki "Marlin" (pływanie) [73]
  • Ludowy Klub Sportowy "Piast" (organizacja imprez sportowych i rekreacyjnych w społecznościach wiejskich) [74]
  • Gryfiński Klub Sportów Kynologicznych "Gryps" [75]

W Gryfinie istnieje również Stowarzyszenie Kultury Fizycznej "Gryf", które zajmuje się organizacją imprez sportowych dla osób niepełnosprawnych. [76]

W 2009 roku podjęto decyzję o utworzeniu Młodzieżowego Ośrodka Sportowego w Gryfinie, którego głównym zadaniem jest organizowanie współzawodnictwa sportowego wśród dzieci i młodzieży oraz współpraca ze szkołami i innymi placówkami. [77]

Na terenie miasta znajduje się Ośrodek Sportu i Rekreacji w Gryfinie, który dysponuje bazą sportowo-noclegową przy ulicy Sportowej (boiska do piłki nożnej, bieżnia, korty tenisowe, stanica). [78] W Gryfinie znajduje się również Centrum Wodne Laguna, którego właścicielem jest Miasto i Gmina Gryfino. [79]

Turystyka

Centrum Informacji Turystycznej znajduje się w Gryfinie przy ulicy Bolesława Chrobrego 48. [80]

Szlaki turystyczne przebiegające przez miasto:

Piesze szlaki [81]

  • Szlak Nadodrzański (czerwony) - Binowo, Chlebowo, Stare Brynki, Gryfino, Dolna Odra, Nowe Czarnowo, Pacholęta, Lubicz - prowadzi z Mieszkowic przez Chojnę i Gryfino pod sam Szczecin
  • Szlak Woja Żelisława (zielony) - Binowo, Żelisławiec, Wełtyń, Gryfino - prowadzi ze Szczecina do Gryfina [82]

Szlaki rowerowe [83]

  • Szlak "Zielona Odra" (zielony) - Krzypnica, Krajnik, Pniewo, Gryfino, Żabnica, Dębce, Stare Brynki - trasa Szczecina-Kostrzyn
  • Szlak Wełtyńsko-Tywiański 2R (niebieski) - Gryfino (plac Barnima), ścieżka rowerowa do Jeziora Wełtyńskiego, Wełtyń, Chwarstnica, Borzym, Borzymek, Mielenko Gryfińskie, Wirówek, Wirów, Gryfino
  • Szlak Leśny 3R (zielony) - Gryfino (plac Barnima), Szczawno, Żórawie, Bartkowo, Gajki, Steklinko, Krzypnica, Krajnik, „Krzywy Las”, Pniewo, Gryfino (Centrum Wodne „Laguna”)
  • Szlak Stekliński 4R (żółty) - Gryfino (plac Barnima), ścieżka rowerowa do Jeziora Wełtyńskiego, Wirów, Wirówek, Bartkowo, Śremsko, Steklno, Steklinko, Nowe Czarnowo, Pniewo, Żórawki, Tywina, Gryfino (Centrum Wodne „Laguna”)

W Gryfinie znajduje się także sporo obiektów zabytkowych (zobacz więcej w kategorii "Zabytki").

Demografia

Zaludnienie miasta w ostatnich latach (informacje za Bankiem Danych Lokalnych): [84]

Rok Liczba mieszkańców
2008 21 065 osób
2009 21 320 osób
2010 21 726 osób
2011 21 659 osób
2012 21 589 osób

System ochrony zdrowia

Zakłady opieki zdrowotnej i pomocy społecznej w Gryfinie [85]

  • Szpital Powiatowy im. Jana Pawła II (ul. Parkowa 5) [86]
  • Wojewódzka Stacja Pogotowia Ratunkowego. Filia w Gryfinie (ul. Rapackiego 1)
  • Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "Chrobry" (ul. Bol. Chrobrego 52)
  • Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "Vita-Med" (ul. 9 Maja 8)
  • Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "Intermed" (ul. Niepodległości 32)
  • Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Stomatologiczny (ul. Szczecińska 21)
  • Pediatryczno-Internistyczny NZOZ (Parkowa 7)
  • Niepubliczny Zakład Fizjoterapii. Mariola Kupkowska (ul. 9 Maja 8)
  • Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "Certus" (ul. Bol. Chrobrego 52)
  • Niepubliczny Specjalistyczny Zakład Stomatologiczny "S-Dent" (ul. 11 Listopada 72a/4)
  • NZOZ Dom. Hospicjum Domowe dla Dorosłych (ul. Bol. Chrobrego 52)
  • Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie (ul. Łużycka 91)

Apteki [87] [88]

  • Apteka w Galerii (ul. Flisacza 63)
  • Apteka Verbascum (ul. 11 Listopada 16)
  • Apteka Mandragora (ul. Krasińskiego 89)
  • Apteka Muszkieter (ul. 9 Maja 14)
  • Apteka Mediq (ul. B.Chrobrego 30)
  • Apteka Cefarm (ul. Grunwaldzka 6)
  • Apteka Vademecum (ul. 1 Maja 15h)
  • Apteka Centrum Zdrowia (ul. Niepodległości 28)
  • Apteka Vitalis (ul. Piastów 8)
  • Apteka (ul. Łużycka 3f)
  • Apteka (ul. 11 Listopada 66-68)

Herb

herb Gryfina

Herb przedstawia zwróconego w lewo, umieszczonego w białym polu czerwonego półgryfa z żółtym dziobem i szponami. Pod półgryfem widnieje zielony konar, a po prawej stronie na dole - żółta gwiazda.

Głównym elementem herbu jest gryf - legendarne skrzydlate zwierzę o ciele pół lwa i pół orła, symbolizujące siłę i potęgę. Motyw nawiązuje do panującej na Pomorzu Zachodnim dynastii Gryfitów i przynależności Gryfina do księstwa pomorskiego (księstwa szczecińskiego).

Herb Gryfina należy do grupy herbów mówiących, czyli obrazujących nazwę miasta. Dwa z trzech symboli widniejących na nim symboli nawiązują do niemieckiej nazwy miasta - Greifenhagen, która pochodzi od słów Greif (gryf) oraz Hagen (wcześniejszej formy słowa Hain oznaczającego zagajnik - wyodrębniony obszar leśny).

Więcej niejasności wzbudza trzeci element herbu - gwiazda. Prawdopodobnie symbolizuje siłę i władzę, ewentualnie może odwoływać się do praw menniczych Gryfina (gwiazda pierwszy raz pojawiła się na pieczęci miejskiej w XIV wieku, kiedy wystawiono dokument nadający ów przywilej menniczy). [89]

Zabytki

  • Kościół Narodzenia NMP - początek budowy w XIII wieku
  • Brama Bańska (fragment średniowiecznych fortyfikacji)
  • niewielki odcinek zachowanych murów miejskich
  • eklektyczny budynek Urzędu Miejskiego z 1886 roku
  • gmach Urzędu Pocztowego nr 1 z 1883 roku
  • gmach Szpitala Powiatowego - neogotycki budynek z 1913 roku
  • kompleks rzeźni - neogotyckie budynki z początku XX wieku
  • modernistyczny budynek Starostwa Powiatowego z lat 20. XX wieku
  • Pałacyk pod Lwami z XIX wieku (siedziba Gryfińskiego Centrum Kultury)
  • kaplica na Cmentarzu Komunalnym wybudowana w stylu neogotyckim około 1911 roku [90] [91] [92]

Pomniki

  • pomnik na Cmentarzu Wojennym Żołnierzy Radzieckich - przedstawia flagi zwycięstwa, sceny wojenne oraz płaskorzeźbę ze sceną powitania żołnierzy przez kobietę z chlebem. Autorem monumentu jest Sławomir Lewiński [93]

Osoby związane z miejscowością

Przypisy

  1. ↑ Statystyczne Vademecum Samorządowca - gmina miejsko-wiejska Gryfino, w: Główny Urząd Statystyczny [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_zachodniopomorskie/portrety_gmin/powiat_gryfinski/gmina_gryfino.pdf
  2. ↑ Program Ochrony Środowiska Miasta i Gminy Gryfino, w: Biuletyn Informacji Publicznej - miasto i gmina Gryfino [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.pl/UMGryfinoFiles/file/06011_zal1.pdf
  3. ↑ Program Ochrony Środowiska Miasta i Gminy Gryfino, w: Biuletyn Informacji Publicznej - miasto i gmina Gryfino [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.pl/UMGryfinoFiles/file/06011_zal1.pdf
  4. ↑ Park Krajobrazowy "Dolina Dolnej Odry", w: Wrota Gryfina - oficjalny serwis [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.pl/WrotaGryfina/chapter_65050.asp
  5. ↑ Park Miejski im. Stanisławy Siarkiewicz w Gryfinie, w: Portal Parki i ogrody [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://www.parki.org.pl/parki-miejskie/park-miejski-im-stanislawy-siarkiewicz-w-gryf
  6. ↑ Rys historyczny, w: Wrota Gryfina - oficjalny serwis [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.pl/WrotaGryfina/chapter_65035.asp
  7. ↑ Kociuba J., Pomorze. Praktyczny przewodnik turystyczny po ziemiach Księstwa Pomorskiego, Walkowska Wydawnictwo, Szczecin 2012, s. 324-327.
  8. ↑ Piskorski J.M. (red.), Pomorze Zachodnie poprzez wieki, Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie, Szczecin 1999 s. 191-199.
  9. ↑ Przyczółek Dąbie-Gryfino, w: Portal Pomorze1945.com [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://pomorze1945.com/?co=168&lang=PL
  10. ↑ Walki o Dąbie i Gryfino, w: Pomorze Zachodnie na kartach historii [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.historia.wzp.pl/index.php?treeid=246
  11. ↑ Kociuba J., Pomorze. Praktyczny przewodnik turystyczny po ziemiach Księstwa Pomorskiego, Walkowska Wydawnictwo, Szczecin 2012, s. 324-327.
  12. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 roku o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości, w: Internetowy System Aktów Prawnych [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WMP19461420262
  13. ↑ Biuletyn Informacji Publicznej - miasto i gmina Gryfino [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.bip.gryfino.pl/UMGryfino/chapter_56020.asp
  14. ↑ Skład osobowy Rady Miejskiej, w: Biuletyn Informacji Publicznej - miasto i gmina Gryfino [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.bip.gryfino.pl/UMGryfino/chapter_61263.asp
  15. ↑ Bank Danych Lokalnych GUS (2010), w: Portret gminy Gryfino [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/portret.dims
  16. ↑ Mapa drogowa - powiat gryfiński, w: Powiat Gryfiński - oficjalna strona [online] [Przeglądany 25.05.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.powiat.pl/images/mapa/mapa_drogowa_powiat_gryfinski.pdf
  17. ↑ Infrastruktura, w: Wrota Gryfina - oficjalny serwis [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.pl/WrotaGryfina/chapter_65030.asp
  18. ↑ Mapa drogowa - powiat gryfiński, w: Powiat Gryfiński - oficjalna strona [online] [Przeglądany 25.05.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.powiat.pl/images/mapa/mapa_drogowa_powiat_gryfinski.pdf
  19. ↑ PKP. Twój Plan Podróży [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://rozklad-pkp.pl
  20. ↑ Instytucje kultury, w: Wrota Gryfina - oficjalny serwis [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.pl/WrotaGryfina/chapter_65025.asp
  21. ↑ Koła Zainteresowań GDK, w: Gryfiński Dom Kultury [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.gdk.com.pl/index.php?plik=pracownie
  22. ↑ Instytucje kultury, w: Wrota Gryfina - oficjalny serwis [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.pl/WrotaGryfina/chapter_65025.asp
  23. ↑ Repertuar Kina Gryf, w: Gryfiński Dom Kultury [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.gdk.com.pl/index.php?plik=kino_repertuar
  24. ↑ Towarzystwo Miłośników Historii Ziemi Gryfińskiej [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://www.tmhzg.republika.pl/
  25. ↑ Zespoły i stowarzyszenia, w: Gryfiński Dom Kultury [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.pl/WrotaGryfina/chapter_57287.asp
  26. ↑ Teatr UHURU [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.uhuru.gdk.com.pl/?a=index
  27. ↑ Informacja o działalności Biblioteki Publicznej za rok 2012, w: Biuletyn Informacji Publicznej - miasto i gmina Gryfino [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://bip.biblioteka.gryfino.pl/BibliotekaBIP/chapter_61066.asp?soid=496FEEB92D3E4F4EB3E9556C45C6B6BF
  28. ↑ Wydarzenia cykliczne, w: Gryfiński Dom Kultury [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.pl/WrotaGryfina/chapter_57301.asp
  29. ↑ Włóczykij [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.wloczykij.com/
  30. ↑ Teatr UHURU [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.uhuru.gdk.com.pl/?a=index
  31. ↑ Dni Gryfina 2013 [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://dnigryfina.gdk.com.pl/2013/?impreza_id=2013
  32. ↑ Jednostki organizacyjne gminy, w: Biuletyn Informacji Publicznej - miasto i gmina Gryfino [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.bip.gryfino.pl/UMGryfino/chapter_56048.asp
  33. ↑ Przedszkole nr 1 im. Krasnala Hałabały [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.przedszkolehalabala.pl/
  34. ↑ Przedszkole nr 2 im. Misia Uszatka [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://uszatkaprzedszkole.pl/
  35. ↑ http://www.przedszkole3-gryfino.pl [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.przedszkole3-gryfino.pl
  36. ↑ Uchwała nr XXXIII/282/13 Rady Miejskiej W Gryfinie z dnia 25 kwietnia 2013 roku w sprawie likwidacji Szkoły Podstawowej nr 4 im. Podróżników Polskich w Gryfinie w: Biuletyn Informacji Publicznej - miasto i gmina Gryfino [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://gryfino.pl/UMGryfino/chapter_100381.asp?soid=C7625623B36347E7B2A3395ED6A30473
  37. ↑ Rodzice protestują przeciwko zamknięciu szkoły, w: Portal igryfino.pl [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://igryfino.pl/artykul/Rodzice-protestuja-przeciwko-zamknieciu-szkoly__2179
  38. ↑ Koncepcja zamknięcia czwórki, w: Portal igryfino.pl [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://igryfino.pl/artykul/Koncepcja-zamkniecia-Czworki__2293
  39. ↑ Przedszkole nr 5 im. Calineczki [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.przedszkolenr5-calineczka.pl/
  40. ↑ Uchwała nr XXXIII/288/13 Rady Miejskiej W Gryfinie z dnia 25 kwietnia 2013 roku w sprawie ustalenia planu sieci i granic obwodów szkół podstawowych, dla których organem prowadzącym jest Gmina Gryfino, w: Biuletyn Informacji Publicznej - miasto i gmina Gryfino [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://gryfino.pl/UMGryfino/CHAPTER_100381.asp?soid=381D8324C67644BDA000D011262EDCBD
  41. ↑ Szkoła Podstawowa Nr 1 z oddziałami integracyjnymi im. Marii Dąbrowskiej w Gryfinie [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.sp1gryfino.neostrada.pl/
  42. ↑ Szkoła Podstawowa Nr 2 [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://sp2gryfino.edupage.org/
  43. ↑ Szkoła Podstawowa Nr 3 [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://sp3.zsgryfino.pl/SP_3_Gryfino/Aktualnosci/Aktualnosci.html
  44. ↑ Uchwała nr XXXIII/288/13 Rady Miejskiej W Gryfinie z dnia 25 kwietnia 2013 roku w sprawie ustalenia planu sieci i granic obwodów szkół podstawowych, dla których organem prowadzącym jest Gmina Gryfino, w: Biuletyn Informacji Publicznej - miasto i gmina Gryfino [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://gryfino.pl/UMGryfino/CHAPTER_100381.asp?soid=381D8324C67644BDA000D011262EDCBD
  45. ↑ Rodzice protestują przeciwko zamknięciu szkoły, w: Portal igryfino.pl [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://igryfino.pl/artykul/Rodzice-protestuja-przeciwko-zamknieciu-szkoly__2179
  46. ↑ Koncepcja zamknięcia czwórki, w: Portal igryfino.pl [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://igryfino.pl/artykul/Koncepcja-zamkniecia-Czworki__2293
  47. ↑ Zespół Szkół w Gryfinie [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.zsgryfino.pl/
  48. ↑ Zespół Szkół Ogólnokształcących [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.zsogryfino.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=50&Itemid=108
  49. ↑ Zespół Szkół Ogólnokształcących [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.zsogryfino.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=50&Itemid=108
  50. ↑ Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 w Gryfinie [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.zsp2.gryfino.biz/index.php?option=com_content&task=view&id=202&Itemid=69
  51. ↑ Uchwała nr XXI/205/08 Rady Miejskiej w Gryfinie z dnia 29 lutego 2008 roku w sprawie zmiany nazwy Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 w Gryfinie oraz włączenia do tego Zespołu Gimnazjum nr 2, w: Biuletyn Informacji Publicznej - miasto i gmina Gryfino [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://bip.gryfino.pl/UMGryfino/chapter_58371.asp?soid=D6509FFD0A6B473DBD54898E034D590B
  52. ↑ Uchwała nr XXI/204/08 Rady Miejskiej w Gryfinie z dnia 29 lutego 2008 roku w sprawie utworzenia i nadania statutu Gimnazjum nr 2 w Gryfinie, w: Biuletyn Informacji Publicznej - miasto i gmina Gryfino [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.pl/UMGryfino/chapter_58371.asp?soid=BED81E2CF00D4174AE4F822275D5EF3E
  53. ↑ Uchwała nr XXXIII/281/13 Rady Miejskiej w Gryfinie z dnia 25 kwietnia 2013 roku w sprawie likwidacji z dniem 31 sierpnia 2013 r. I Liceum Profilowanego w Gryfinie wchodzącego w skład Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Gryfinie, w: Biuletyn Informacji Publicznej - miasto i gmina Gryfino [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://gryfino.pl/UMGryfino/chapter_100381.asp?soid=80B41B6801F5464DAE2E440FEDAC2746
  54. ↑ Uchwała Rady Powiatu nr XXV/186/2013 z dnia 24.06.2013 w sprawie likwidacji niektórych szkół wyłączonych z Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 w Gryfinie, w: Biuletyn Informacji Publicznej - Starostwo Powiatowe w Gryfinie [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://bip.gryfino.powiat.pl/index.php?show=akgo_uctu_1aaa&nrkade=4&rodzaj=3&nr=677&nr1=3413
  55. ↑ Uchwała Rady Powiatu nr XXV/189/2013 z dnia 24.06.2013 w sprawie rozwiązania Zespołu Szkół Specjalnych w Gryfinie, ul. Łużycka 82, likwidacji Szkoły Podstawowej Specjalnej w Gryfinie i Gimnazjum Specjalnego w Gryfinie oraz utworzenia Zespołu Szkół Specjalnych w Nowym Czarnowie, w: Biuletyn Informacji Publicznej - Starostwo Powiatowe w Gryfinie [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://bip.gryfino.powiat.pl/index.php?show=akgo_uctu_1aaa&nrkade=4&rodzaj=3&nr=677&nr1=3416
  56. ↑ Wspólnoty parafialne, w: Kuria Metropolitalna Szczecińsko-Kamieńska - oficjalna strona [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://diecezja.szczecin.pl/wspolnoty/wspolnoty-parafialne/
  57. ↑ Wspólnoty parafialne, w: Kuria Metropolitalna Szczecińsko-Kamieńska - oficjalna strona [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://diecezja.szczecin.pl/wspolnoty/wspolnoty-parafialne/
  58. ↑ Kościoły, w: Wrota Gryfina - oficjalny serwis [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.pl/WrotaGryfina/chapter_65050.asphttp://www.gryfino.pl/WrotaGryfina/chapter_57159.asp
  59. ↑ Kościoły, w: Kuria Metropolitalna Szczecińsko-Kamieńska - oficjalna strona [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://diecezja.szczecin.pl/wspolnoty/koscioly
  60. ↑ Kościoły, w: Wrota Gryfina - oficjalny serwis [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.pl/WrotaGryfina/chapter_65050.asphttp://www.gryfino.pl/WrotaGryfina/chapter_57159.asp
  61. ↑ Sprawozdanie z realizacji programu współpracy gminy Gryfino z organizacjami pozarządowymi za rok 2011, w: Wrota Gryfina - oficjalny serwis [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.pl/UMGryfino/files/BE5BAB9DCF7645E29DF91591AC689391/Sprawozdanie%20za%20rok%202011.pdf
  62. ↑ 90minut.pl - serwis piłkarski [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.90minut.pl/
  63. ↑ Klub Sportowy Energetyk Gryfino, w: 90minut.pl - serwis piłkarski [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.90minut.pl/skarb.php?id_klub=68&id_sezon=81
  64. ↑ Klub Sportowy Energetyk Gryfino [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://ksenergetykgryfino.futbolowo.pl/
  65. ↑ Polonia Gryfino [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.90minut.pl/skarb.php?id_klub=15568&id_sezon=81
  66. ↑ II Liga Mężczyzn, w: Portal ligowiec.net [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://ligowiec.net/tabela/568/ii-liga-mezczyzn
  67. ↑ Sprawozdanie z realizacji programu współpracy gminy Gryfino z organizacjami pozarządowymi za rok 2011, w: Wrota Gryfina - oficjalny serwis [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.pl/UMGryfino/files/BE5BAB9DCF7645E29DF91591AC689391/Sprawozdanie%20za%20rok%202011.pdf
  68. ↑ Kluby sportowe, w: Wrota Gryfina - oficjalny serwis [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.pl/WrotaGryfina/chapter_65022.asp
  69. ↑ Organizacje pozarządowe, w: Biuletyn Informacji Publicznej - Starostwo Powiatowe w Gryfinie [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://bip.gryfino.powiat.pl/index.php?show=orwe_bach_4
  70. ↑ Międzyszkolny Klub Sportowy Hermes [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.kki.pl/mosgryfino/hermes/strona_glowna.html
  71. ↑ Aikido-Taiso [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://aikidoszczecin.pl/index/70/O-NAS.html
  72. ↑ Uczniowski Klub Sportowy Biały Pion [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.bialypion.pl/
  73. ↑ Uczniowski Klub Pływacki Marlin [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.marlin-gryfino.pl/
  74. ↑ Ludowy Klub Sportowy Piast [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.lkspiastgryfino.pl/
  75. ↑ Gryfiński Klub Sportów Kynologicznych Gryps [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://gryps.ugu.pl/
  76. ↑ Sprawozdanie z realizacji programu współpracy gminy Gryfino z organizacjami pozarządowymi za rok 2011, w: Wrota Gryfina - oficjalny serwis [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.pl/UMGryfino/files/BE5BAB9DCF7645E29DF91591AC689391/Sprawozdanie%20za%20rok%202011.pdf
  77. ↑ MOS. Młodzieżowy Ośrodek Sportowy w Gryfinie [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://www.mosgryfino.pl/
  78. ↑ Ośrodek Sportu i Rekreacji w Gryfinie [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://www.osir-gryfino.pl/obiekty.html
  79. ↑ Centrum Wodne Laguna [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: cwlaguna.pl
  80. ↑ Centrum Informacji Turystycznej, Wrota Gryfina - oficjalny serwis [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.pl/WrotaGryfina/chapter_57178.asp
  81. ↑ Piesze szlaki turystyczne, w: Wrota Gryfina - oficjalny serwis [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.pl/WrotaGryfina/chapter_57168.asp
  82. ↑ Szlak Woja Żelisława (zielony), w: Szlaki turystyczne Puszczy Bukowej [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://www.szymongiemza.republika.pl/puszcza/20.html
  83. ↑ Rowerowe szlaki turystyczne, w: Wrota Gryfina - oficjalny serwis [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.pl/WrotaGryfina/chapter_57169.asp
  84. ↑ Bank Danych Lokalnych GUS (2008-2012), w: Portret gminy Gryfino [online] [Przeglądany 26.06.2013] Dostępny w: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/portret.dims
  85. ↑ Służba zdrowia, w: Wrota Gryfina - oficjalny serwis [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.pl/WrotaGryfina/chapter_57320.asp
  86. ↑ Szpital Powiatowy im. Jana Pawła II w Gryfinie [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://szpital-gryfino.pl
  87. ↑ Grafik dyżurów aptek w Gryfinie - czerwiec i lipiec 201r rok, w: Powiat Gryfiński - oficjalna strona [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.powiat.pl/old/praca_aptek/dyzury_aptek_gryfino.pdf
  88. ↑ Apteki, w: Wrota Gryfina - oficjalny serwis [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.pl/WrotaGryfina/chapter_57153.asp
  89. ↑ Herb Gryfina, w: Wrota Gryfina - oficjalny serwis [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.pl/WrotaGryfina/chapter_57220.asp
  90. ↑ Kociuba J., Pomorze. Praktyczny przewodnik turystyczny po ziemiach Księstwa Pomorskiego, Walkowska Wydawnictwo, Szczecin 2012, s. 324-327.
  91. ↑ Pałacyk pod Lwami, w: Wrota Gryfina - oficjalny serwis [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.pl/WrotaGryfina/chapter_57154.asp
  92. ↑ Cmentarz komunalny, w: Wrota Gryfina - oficjalny serwis [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.pl/WrotaGryfina/chapter_57119.asp
  93. ↑ Cmentarz komunalny, w: Wrota Gryfina - oficjalny serwis [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.pl/WrotaGryfina/chapter_57119.asp
  94. ↑ Kociuba J., Pomorze. Praktyczny przewodnik turystyczny po ziemiach Księstwa Pomorskiego, Walkowska Wydawnictwo, Szczecin 2012, s. 668.

Bibliografia

  • Dudowie M. i T., Dolina Dolnej Odry, Wydawnictwo REGION, Gdynia 2008.
  • Gałaj-Dempniak R., Skrycki R. (red.), Gryfino i okolice na przestrzeni wieków, Wydawnictwo Kadruk - Biblioteka Publiczna, Szczecin-Gryfino 2009.
  • Kociuba J., Pomorze. Praktyczny przewodnik turystyczny po ziemiach Księstwa Pomorskiego, Walkowska Wydawnictwo, Szczecin 2012.
  • Kołosowski P. (red), Dzieje Gryfina i okolic, Gmina Gryfino, Gryfino 2005.
  • Kozłowski K., Pomorze Zachodnie w latach 1945-2010, Wydawnictwo Kadruk, Szczecin 2012.
  • Machałek M., Przemiany wsi zachodniopomorskiej w latach 1945-1956, Muzeum Narodowe w Szczecinie, Szczecin 2012.
  • Miśkiewicz B. (red.), Z dziejów wojennych Pomorza Zachodniego. Cedynia 972-Siekierki 1945, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1972.
  • Opracowanie zbiorowe, Polska niezwykła. Zachodniopomorskie, Demart Wydawnictwo, Warszawa 2008.
  • Piskorski J.M. (red.), Pomorze Zachodnie poprzez wieki, Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie, Szczecin 1999.

Linki zewnętrzne

Zobacz też

Gmina Gryfino
Siedziba gminy: Gryfino
MiastaHerb
Sołectwa
Miejscowość bez statusu sołectwa



IES64.png
Autor opracowania: Jan Skolimowski


Źródło: „http://pomeranica.pl/index.php?title=Gryfino&oldid=153622”