Heinrich George
Heinrich George (1893-1946) – aktor teatralny i filmowy, reżyser
STRONA W BUDOWIE
Życiorys
Heinrich George ( wł. Georg August Friedrich Schulz) urodził się 9 października 1893 roku w Szczecinie przy Burscherstraße 50 (obecnie ul. Władysława Łokietka). Był synem urzędnika magistratu Augusta Friedricha Schulza i Anny Augusty Wilhelminy z d. Glander. Miał pięcioro młodszego rodzeństwa. Wkrótce po jego urodzeniu rodzice przeprowadzili się do domu przy Kurfürstenstraße 5 (obecnie ul. Kopernika), gdzie zajęli mieszkanie na drugim piętrze.
Po ukończeniu szkoły powszechnej wyjechał do krewnych Berlina, by tam ukończyć szkołę średnią. Podczas pobytu w Berlinie podjął decyzję o zostaniu aktorem. Był częstym gościem w Theater Am Schiffbauerdamm, gdzie m.in. zajmował się klaką. Nie uzyskawszy matury powrócił do Szczecina.
Był aktywnym członkiem Niemieckiej Partii Komunistycznej.
Był żonaty z aktorką Bertą Drews, z którą miał dwóch synów, Goetza i Jana. Obaj także zostali aktorami. Ten pierwszy znany był m.in. z ról w popularnej serii filmów o przygodach Winnetou.
Po zakończeniu wojny wraz z żoną został uwięziony przez Armię Czerwoną w dawnym nazistowskim obozie koncentracyjnym Sachsenhausen w Oranienburgu pod Berlinem.
Zmarł 29 września 1946 roku w Sachsenhausen podczas nieudanej operacji wyrostka robaczkowego. Jego szczątki odnaleziono w 1994 roku w zbiorowym grobie, w lesie niedaleko obozu.
Teatr
W młodości grał na scenach Teatru Bellevue (Bellevue-Theater) i Stadtheater w Szczecinie. Przez pewien czas był zaangażowany w teatrze sanatoryjnym w Kołobrzegu. W 1922 roku na zaproszenie reżysera Maxa Reinhardta wyjechał do Berlina. Zaczął występować na scenach teatrów jako aktor charakterystyczny. Wkrótce stał się sławny w całych Niemczech. Występował w sztukach Shakespeare'a, Goethego, Schillera. Grał u najsłynniejszych lewicowych reżyserów - Bertolta Brechta i Erwina Piscatora.
,
Film
Na początku lat dwudziestych związał się z kinematografią. W ciągu dekady wystąpił m.in. w Keanie, Lukrecji Borgii, Metropolis. W filmie Quarantäne (1923) zagrał u boku wielkiej gwiazdy europejskiego kina niemego, Polki Heleny Makowskiej. Jednak dopiero lata trzydzieste przyniosły mu zasłużoną, choć mocno kontrowersyjną sławę. Mimo wcześniejszej komunistycznej przynależności, w 1933 roku podpisał deklarację lojalności wobec nazistów. Wkrótce stał się czołową gwiazdą niemieckiego kina. Wystąpił w prawie 40 filmach, w tym także propagandowych, tworząc w nich wiele wybitnych kreacji. Do pamiętnych ról należą Biberhopf - konformista doskonale odnajdujący się w każdej sytuacji - w głośnym Berlin Alexanderplatz (1931) w reż. Piela Jutzi'ego, Doktor Hans Stockmann we Wrogu ludu (1937), wstrząsający, pełen tragizmu i śmieszności tytułowy Poczmistrz w jednej z najlepszych w światowym kinie adaptacji noweli Aleksandra Puszkina z 1940 roku. Ekranizacja powieści Alfreda Döblina należy do najświetniejszych pozycji niemieckiej kinematografii. Jego ostatnią rolą był burmistrz Nettelbeck w ukazującym obronę Kołobrzegu w latach 1806-1807 filmie Kolberg. Ten kolorowy, zrobiony z ogromnym rozmachem fresk filmowy był jednym z ostatnich filmów III Rzeszy. Premiera kręconego m.in. w Trzebiatowie filmu odbyła się w styczniu 1945 roku, kiedy Tysiącletnia Rzesza chyliła się ku upadkowi.
Podczas wieloletniej kariery na srebrnym ekranie spotkał się także z aktorami, podobnie jak on, urodzonymi w Szczecinie. Z Ditą Parlo grał czterokrotnie - w Kobiecie w masce (1928), Manolescu – Królu oszustów (1929), Rewii Hollywoodu 1929 (1931) i w Ludziach za kratami (1931). Z Hansem Heinrichem von Twardowskim wystąpił w Lady Hamilton (1921), Lola Montez, die Tänzerin des Königs (1922).
Udział w propagandowych filmach hitlerowskich spowodował, że jego nazwisko jest często pomijane w najważniejszych encyklopediach i leksykonach filmowych.
Filmografia (wg dat premiery)
| Tytuł oryginalny | Tytuł polski | Reżyseria | Scenariusz | Postać | Produkcja | Data premiery |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Der Roman der Christine von Herre | Ludwig Berger | Ludwig Berger | Graf Dieter | Decla-Bioscop AG - Niemcy | 29 września 1921 | |
| Lady Hamilton | Lady Hamilton | Richard Oswald | Richard Oswald | Kapitan, Sir John Willet Payne | Richard-Oswald-Produktion - Niemcy | 20 października 1921 |
| Kean | Kean | Rudolf Biebrach | Thomas Hall | Edmund Kean | Maxim-Film GmbH - Niemcy | 16 grudnia 1921 |
| Fridericus Rex (Teil 1) - Sturm und Drang | Arzén von Cserépy | Hans Behrendt, Bobby E. Lüthge, Arzén von Cserépy | Graf Neipperg | Cserépy-Film Co. GmbH - Niemcy | 31 stycznia 1922 | |
| Die Perlen der Lady Harrison | Heinz Herald | Niemcy | 1922 | |||
| Lucrezia Borgia | Lukrecja Borgia | Richard Oswald | Richard Oswald, Harry Scheff | Sebastiano | Richard-Oswald-Produktion - Niemcy | 20 października 1922 |
| Lola Montez, die Tänzerin des Königs | Willi Wolff | Paul Merzbach | Don Miguel | Ellen Richter Film - Niemcy | 28 grudnia 1922 | |
| Erdgeist | Leopold Jessner | Carl Mayer na podst. sztuki Franka Wedekinda | Rodrigo | Leopold Jessner-Film i Richard-Oswald-Produktion - Niemcy | 22 kwietnia 1923 | |
| Fridericus Rex (Teil 4) - Schicksalswende | Arzén von Cserépy | Hans Behrendt, Bobby E. Lüthge | Książę Karl von Lothringen | Cserépy-Film Co. GmbH - Niemcy | 19 marca 1923 | |
| Das fränkische Lied | Hubert Moest, Friedrich Weissenberg | Eberhard Frowein | Aladin-Film-Company AG - Niemcy | 8 czerwca 1923 | ||
| Der Mensch am Wege | Wilhelm Dieterle | Wilhelm Dieterle na podst. noweli Lwa Tołstoja | Gutsbesitzer | Osmania-Film GmbH - Niemcy | 12 czerwca 1923 | |
| Quarantäne | Max Mack | Rolf E. Vanloo | Internationale Film AG (IFA) - Niemcy | Listopad 1923 | ||
| Die Sonne von St. Moritz | Hubert Moest, Friedrich Weissenberg | Georg Kiesau na podst. opowiadania Paula Oskara Höckera | Aladin-Film-Company AG - Niemcy | 1923 | ||
| Steuerlos | Gennaro Righelli | Nunzio Malasomma, Gennaro Righelli | Trianon-Film GmbH - Niemcy | 14 kwietnia 1924 | ||
| Soll und Haben | Carl Wilhelm | Karl Figdor wg opowiadania Gustava Freytaga | Hippus, pokątny doradca | Carwil-Film GmbH - Niemcy | 10 października 1924 | |
| Zwischen Morgen und Morgen | Friedrich von Maydell | Niemcy | 1924 | |||
| She (tytuł alternatywny Mirakel der Liebe) | Ona | Leander De Cordova, G.B. Samuelson | H. Rider Haggard na podst. własnego opowiadania | Major Horace Holly | A to X Productions - USA, Reciprocity Films - Wielka Brytania, Prometheus Film - Niemcy | 21 czerwca 1925 (Portugalia) |
| Überflüssige Menschen | Aleksandr Razumnyj | Aleksandr Razumnyj na podst. opowiadania Antoniego Czechowa | Bałaguła | Prometheus-Film-Verleih und Vertriebs-GmbH - Niemcy | 2 listopada 1926 (Berlin) | |
| Die versunkene Flotte | Graham Hewett, Manfred Noa | Margarete-Maria Langen, Willy Rath | Starszy mat Röwer | Lothar Stark-Film - Niemcy | grudzień 1926 (Berlin) | |
| Das Panzergewölbe | Lupu Pick | Curt J. Braun, Lupu Pick | Cracker | Rex-Film GmbH - Niemcy | 30 grudnia 1926 (Berlin) | |
| Metropolis | Metropolis | Fritz Lang | Fritz Lang, Thea von Harbou wg własnej powieści | Grot, strażnik serca maszyny | Universum Film AG (UFA) - Niemcy | 10 stycznia 1927 |
| Das Meer (tytuł alternatywny Die Insel der tausend Sünden lub Insel der Leidenschaft) | Peter Paul Felner | Peter Paul Felner wg powieści Bernharda Kellermanna | Yann | Peter Paul Felner-Film - Niemcy | 1 kwietnia 1927 | |
| Bigamie | Jaap Speyer | Max Glass | Otto Engel | Terra-Filmkunst | 27 września 1927 | |
| Orientexpress | Wilhelm Thiele | Wilhelm Thiele | Peter Karg | Phoebus-Film AG - Niemcy | grudzień 1927 (Berlin) | |
| Die Leibeigenen | Richard Eichberg | Hans Stürm, Pierre Newsky na podst. własnego opowiadania | Łowczy Nikita | Richard Eichberg-Film GmbH - Niemcy | 11 stycznia 1928 | |
| Schmutziges Geld | Richard Eichberg | Helen Gosewish, Adolf Lantz na podst. powieści Karla Vollmöllera | Jack Houben | British International Pictures (BIP) - Wielka Brytania, Richard Eichberg-Film GmbH - Niemcy | 21 sierpnia 1928 (Berlin - Kurfürstendamm) | |
| Die Dame mit der Maske | Kobieta w masce | Wilhelm Thiele | Alexander Esway wg opowiadania Henrika Galeena | Otto Hanke, handlarz drewnem | Universum Film AG (UFA) - Niemcy | 26 września 1928 |
| Rutschbahn | Richard Eichberg | Helen Gosewish, Adolf Lantz, Ladislaus Vajda na podst. powieści Clary Ratzkiej | Jig Hartford | British International Pictures (BIP)- Wielka Brytania, Richard Eichberg-Film GmbH - Niemcy | 5 listopada 1928 (USA), 20 grudnia 1928 (Berlin - Kurfürstendamm) - oficjalna premiera | |
| Das letzte Souper (tytuł alternatywny Der Schuß in der großen Oper) | Mario Bonnard | Curt J. Braun na podst. powieści Otto Runga | Stroganoff | Jakob Karol Film GmbH i Nero-Film AG - Niemcy | 5 listopada 1928 | |
| Kinder der Straße | Carl Boese | Heinz Goldberg na podst. sztuki Hansa Rehfischa | obsada aktorska | Carl Boese-Film GmbH - Niemcy | luty 1929 (Berlin) | |
| Der Mann mit dem Laubfrosch | Gerhard Lamprecht | Gerhard Lamprecht, Luise Heilborn-Körbitz | Człowiek z żabą | Gerhard Lamprecht Filmproduktion GmbH | 4 lutego 1929 | |
| Das letzte Fort | Kurt Bernhardt | Hans Wilhelm wg pomysłu Curta J. Brauna i Marcela Hellmana | Croff | Nero-Film AG | 11 lutego 1929 (Finlandia), 9 lipca 1929 Berlin) | |
| Manolescu - Der König der Hochstapler | Manolescu - Król oszustów | Viktor Tourjansky | Robert Liebmann wg powieści Hansa Székely | Jack | Universum Film AG (UFA) - Niemcy | 22 sierpnia 1929 (berlin) |
| Der Sträfling aus Stambul (tytył alternatywny Die zwei Frauen des Thomas Zezi) | Gustav Ucicky | Karl Hartl, Robert Liebmann, Franz Schulz na podst. powieści Fedora von Zobeltitz | Thomas Zezi | Universum Film AG (UFA) - Niemcy | 30 sierpnia 1929 (Berlin) | |
| Sprengbagger 1010 | Carl Ludwig Achaz-Duisberg | Carl Ludwig Achaz-Duisberg | Dyrektor March | Terra-Filmkunst - Niemcy | 25 listopada 1929 (Berlin) | |
| Der Andere | Robert Wiene | Johannes Brandt na podst. sztuki Paula Lindaua | Dickert | Terra-Filmkunst - Niemcy | 12 sierpnia 1930 | |
| Dreyfus | Richard Oswald | Heinz Goldberg na podst. powieści Bruno Weila | Emil Zola | Richard-Oswald-Produktion - Niemcy | 16 sierpnia 1930 | |
| Menschen im Käfig (niemieckojęzyczna wersja angielskiego filmu Cape Forlorn) | Ewald André Dupont | Frank Harvey na podst. własnej powieści | Cass | British International Pictures (BIP) - Wielka Brytania | 21 listopada 1930 | |
| 1914, die letzten Tage vor dem Weltbrand | Richard Oswald | Heinz Goldberg, Fritz Wendhausen | Jean Jaurès | Richard-Oswald-Produktion | 20 stycznia 1931 | |
| Der Mann, der den Mord beging | Kurt Bernhardt | Heinz Goldberg, Henry Koster, Harry Kahn na podst. powieści Claude'a Farrère | Lord Falkland | Terra-Filmkunst - Niemcy | 23 stycznia 1931 | |
| Wir schalten um auf Hollywood | Rewia Hollywoodu 1929 | Frank Reicher | Paul Morgan | USA | 10 czerwca 1931 | |
| Menschen hinter Gittern | Ludzie za kratami | Pál Fejös | E.W. Brandes, Frances Marion | USA | 24 czerwca 1931 | |
| Berlin Alexanderplatz | Berlin Alexanderplatz | Piel Jutzi | Alfred Döblin, Hans Wilhelm, Karl Heinz Martin | Franz Biberkopf | Niemcy | 1931 |
| Hitlerjunge Quex | Hans Steinhoff | B.E. Lüthge wg powieści K.A. Schenzingera | Ojciec Heiniego Völkera | Universum Film AG (UFA) - Niemcy | 19 września 1933 | |
| Das Mädchen Johanna | Dziewica Joanna | Gustav Ucicky | Gerhard Menzel | Herzog von Burgund | Niemcy | 26 kwietnia 1935 |
| Der Biberpelz | Niemcy | 1937 | ||||
| Ein Volksfeind | Wróg ludu | Hans Steinhoff | Hans Steinhoff, Erich Ebermayer | Dr Hans Stockmann | Fabrikation Deutscher Filme (F.D.F.) GmbH - Niemcy | 26 października 1937 |
| Heimat (tytuł alternatywny Magda) | Marnotrawna córka | Carl Froelich | Harald Braun | Leopold von Schwartze | Niemcy | 25 czerwca 1938 |
| Der Postermeister | Poczmistrz (tytuł alternatywny Córka poczmistrza) | Gustav Ucicky | Gerhard Menzel wg noweli Aleksandra Puszkina | Poczmistrz | Wien-Film GmbH - Niemcy, Austria | 24 kwietnia 1940 |
| Jud Süss | Żyd Süss | Veit Harlan | Veit Harlan, Eberhard Wolfgang Möller, Ludwig Matzger | Karl Alexander, książe von Wuerttemberg | Terra - Niemcy | 24 września 1940 |
| Der große Schatten | Wielki cień | Paul Verhoeven | Harald Bratt | Conrad Schroeter | Tobis Filmkunst - Niemcy | 25 września 1942 |
| Wien 1910 | E.W. Emo | Gerhard Menzel | Georg Ritter von Schönerer | Wien-Film - Austria, Niemcy | 26 sierpnia 1943 | |
| Die Degenhardts | Werner Klingler | Wilhelm Krug, Hans Gustl Kernmayr (pomysł) | Herr Degenhardt | Tobis Filmkunst - Niemcy | 6 lipca 1944 | |
| Kolberg | Kołobrzeg | Veit Harlan, Wolfgang Liebeneiner | Veit Harlan, Alfred Braun | Burmistrz Joachim Nettelbeck | Universum Film AG (UFA) - Niemcy | 30 stycznia 1945 |
| Das Mädchen Juanita (tytuł alternatywny Frau über Bord lub Sommerliche Nächte) | Wolfgang Staudte | Curt J. Braun na podst. opowiadania Fritza Klotscha | Konsul Christoph Henseling | Tobis Filmkunst - Niemcy | 16 maja 1952 |
Plakaty filmowe (wybór)
Holenderski plakat do filmu Ludzie za kratami (1931)
Berlin Alexanderplatz (1931)
Marnotrawna córka (1938)
Poczmistrz (1940) - Plakat zachodnioniemieckiego dystrybutora Gloria Filmverleih AG (1950)
Wien 1910 (1943)
Die Degenhardts (1944)
Bibliografia
- Ephraim Katz, The Macmillan International Film Encyclopedia, Macmillan, London 1994
- Tomasz Kłys, Niemiecki film fabularny u schyłku Republiki Weimarskiej i w Trzeciej Rzeszy (1929-1945) [w:] Historia kina. Kino klasyczne t. 2 (pod red. Tadeusza Lubelskiego, Iwony Sowińskiej, Rafała Syski), Wyd. Universitas, Kraków 2011
- Peter Kniewel, Das kleine Buch der grossen Stars, C. Bertelsmann Verlag, Gütersloh 1960
- Kronika filmu (pod red. Andrzeja Gwoździa i Małgorzaty Hendrykowskiej), Wyd. Kronika - Marian B. Michalik, Warszawa 1995
- Jerzy Toeplitz, Historia sztuki filmowej (1934-1939) t. IV, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1969
- Jerzy Toeplitz, Historia sztuki filmowej (1939-1945) t. V, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1970
