Irena Kownas
| Irena Kownas | |||
| aktorka | |||
| |||
| Data urodzenia | 9 sierpnia 1937 | ||
| Miejsce urodzenia | Wilno | ||
Irena Kownas (ur. 1937) – aktorka
Życiorys
Irena Kownas urodziła się 9 sierpnia 1937 roku w Wilnie. Jest córką wybitnego botanika i dendrologa, wykładowcy Akademii Rolniczej w Szczecinie, prof. Stefana Kownasa, i Heleny Kownas, oraz siostrą aktora Jerzego Kownasa.
Repatriowana wraz z rodziną do centralnej Polski, na krótko zamieszkała w Toruniu, gdzie jej ojciec podjął pracę w Zakładzie Botaniki Ogólnej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Niedługo potem przeniosła się do Szczecina. Tutaj kończyła gimnazjum im. Mieszka I. Po maturze poszła w ślady brata Jerzego, który został aktorem. Studiowała na Wydziale Aktorskim Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie. Podczas studiów zagrała Walentową w Karykaturach Jana Augusta Kisielewskiego w reż. Marii Wiercińskiej. Dyplom uzyskała w 1960 roku. Zadebiutowała 21 stycznia 1961 roku w roli Chochlika w Balladynie Juliusza Słowackiego na scenie Teatru Ludowego w Warszawie. Z teatrem tym związała się na kolejne dwa lata. Później występowała w innych teatrach stołecznych: Komedii (1968-1976), Ateneum (1976-1985), Ochoty (1982), Rozmaitości (1986-1991), Powszechnym (1993), Muzycznym Roma (1999), Syrenie (2013). W latach 1963-1966 grała w Teatrze im. Stefana Jaracza w Olsztynie. Do najciekawszych ról z pierwszego okresu należały Licena w Nauczycielu tańców Lope de Vegi, jedna z głównych ról w sztuce Barnasia Dwie miłości kapitana i w sztuce Shakespeare'a Stracone zachody miłości, Małgorzata w Nowym Don Kichocie Aleksandra Fredry, Łasica w sztuce Ben Jansona Volpone, modelka w Królowej przedmieścia Konstantego Krumłowskiego, Lebiedkina w Późnej miłości Aleksandra Ostrowskiego, Waria w Wiśniowym sadzie Antoniego Czechowa, Gobette w Pani prezesowej w opracowaniu Jerzego Jurandota i Dziewczyna uliczna w Celestynie De Rojasa.
Ze szczecińskimi scenami związana od 1966 roku. W latach 1966-1968 była aktorką Państwowych Teatrów Dramatycznych. Już po pierwszych rolach zdobyła sobie popularność i uznanie szczecińskiej publiczności i krytyki. Po kilku latach spędzonych w Warszawie, ponownie grała w Szczecinie. W sez. 1985/86 występowała na scenie Teatru Polskiego.
Jest także popularną odtwórczynią charakterystycznych ról drugoplanowych w filmach. Po raz pierwszy przed kamerą stanęła w roku 1963 na planie filmu Dwa żebra Adama. Wystąpiła w kilkudziesięciu obrazach pełnometrażowych, m.in. w Nocach i dniach (1975), Motylem jestem, czyli romans czterdziestolatka (1976), Człowieku z żelaza (1981), Obywatelu Piszczyku (1988). Grała w serialach telewizyjnych, m.in w Nocach i dniach (1975), Daleko od szosy (1976), Szaleństwie Majki Skowron (1976), Nad Niemnem (1986). Jest również cenioną aktorką dubbingową.
Współpracuje z Polskim Radiem i z Telewizją Polską, w której zadebiutowała tytułową rolą w spektaklu Freja z siedmiu wysp, jednej z głośnych szczecińskich adaptacji prozy Josepha Conrada.
Po 10 latach przerwy w zawodzie aktorskim powróciła na scenę warszawskiego Teatru Syrena.
Dwukrotnie zamężna. Jej obecny mąż (od 1979), Zbigniew Chmielewski, jest komandorem marynarki wojennej.
Role teatralne (Szczecin)
| Tytuł | Autor | Reżyseria | Rola | Teatr | Data premiery |
|---|---|---|---|---|---|
| Otello | William Shakespeare | Jan Maciejowski | Bianka, kochanka Kasja | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 1 października 1966 |
| Meteor | Friedrich Dürrenmatt | Jan Maciejowski | Augusta | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 9 grudnia 1966 |
| Niech no tylko zakwitną jabłonie | Agnieszka Osiecka | Barbara Fijewska | Cyganka; Dziewczyna; Krysia Traktorzystka; Pani; Partyzantka; Rebeka; Zdradzona Dziewczyna | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 21 marca 1967 |
| Wiosna 21 | Aleksander Sztejn | Jan Maciejowski | Tata Nieradowa | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 1 czerwca 1967 |
| Dom kobiet | Zofia Nałkowska | Ewa Kołogórska | Joanna Nielewiczowa | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 22 września 1967 |
| Gra miłości i przypadku | Pierre Marivaux | Tadeusz Byrski | Lizetta, pokojówka Sylwii | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 17 grudnia 1967 |
| Freja z Siedmiu Wysp | Joseph Conrad | Juliusz Burski | Freja | Teatr Telewizji Szczecin | 8 marca 1968 |
| Don Juan | Molière | Tadeusz Byrski | Karolka, dziewczyna wiejska | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 15 marca 1968 |
| Cesarsko-królewski narzeczony | Ludwik Askenazy | Jan Maciejowski | Cecylia z Huśnika | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 4 maja 1968 |
| Sługa Don Kiszota | Wojciech Bąk | Andrzej May | Gospodyni | Teatr Polski | 7 grudnia 1985 |
| Dziewczynki | Ireneusz Iredyński | Tadeusz Kijański | Katarzyna | Teatr Polski | 8 marca 1986 |
Zdjęcia ze spektakli
(fot. Grażyna Wyszomirska)
Danuta Chudzianka (Olga), Eugeniusz Wałaszek (Wolfgang Schwitter) i Irena Kownas (Augusta) w Meteorze (1966)
Jako Tata Nieradowa w Wiośnie 21 (1967)
Jako Joanna Nielewiczowa w Domu kobiet (1967)
Irena Kownas (Joanna) i Zofia Ordyńska (Celina) w Domu kobiet (1967)
Irena Kownas (Karolka) i Janusz Marzec (Don Juan) w Don Juanie (1968)
Jako Cecylia z Huśnika w Cesarsko-królewskim narzeczonym (1968)
Andrzej Kopiczyński (Frydolin von der Wanz) i Irena Kownas (Cecylia z Huśnika) w Cesarsko-królewskim narzeczonym (1968)
Zdzisław Relski (Pan Orgon) i Irena Kownas (Lizetta) w Grze miłości i przypadku (1967)
Marta Szczepaniak (Sylwia), Zdzisław Relski (Pan Orgon) i Irena Kownas (Lizetta) w Grze miłości i przypadku (1967)
Irena Kownas (Cecylia z Huśnika), Krystyna Bigelmajer (Piekarzowa) i Włodzimierz Bednarski (Gian Battista Pergolesi) w Cesarsko-królewskim narzeczonym (1968)
Słuchowiska radiowe
| Tytuł słuchowiska | Autor | Reżyseria (adaptacja radiowa) | Forma twórczości | Data pierwszej emisji |
|---|---|---|---|---|
| Na tym i na tamtym brzegu | Ryszard Liskowacki | Juliusz Burski | obsada aktorska | 26 kwietnia 1965 |
| Była już wiosna | Czesław Czerniawski | Juliusz Burski | obsada aktorska | 30 kwietnia 1967 |
| Zdarzył się cud | Wiesław Rogowski | Julia Zyblewska | obsada aktorska | 23 lipca 1967 |
| Nasza legitymacja | Aleksander Błok, Władysław Broniewski, Włodzimierz Majakowski, Stefan Żeromski | Jan Maciejowski | obsada aktorska | 10 listopada 1967 |
| Niezwykła podróż książki z obrazkami | Artur Daniel Liskowacki | Jan Warenycia, real. Maria Olszewska | obsada aktorska | 30 kwietnia 2006 |
Źródła
Bibliografia
- Zbigniew Jarzębowski, Słuchowiska szczecińskiego radia, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2009
Inne
- Materiały ze zbiorów Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie
- Zdjęcia ze zbiorów ZASP w Szczecinie
