Ireneusz Gwidon Kamiński
Ireneusz Gwidon Kamiński | |||
pisarz, publicysta, dziennikarz, tłumacz | |||
| |||
Data urodzenia | 1 marca 1925 | ||
Miejsce urodzenia | Gniezno | ||
Data śmierci | 13 września 1996 | ||
Miejsce śmierci | Szczecin | ||
Miejsce spoczynku | Cmentarz Centralny w Szczecinie (kw. 44-1-12) | ||
Lokalizacja grobu | zobacz na mapie | ||
Ireneusz Gwidon Kamiński (1925-1996) – pisarz, publicysta, dziennikarz, tłumacz
Życiorys
Ireneusz Gwidon Kamiński urodził się 1 marca 1925 roku w Gnieźnie. Był synem Franciszka Kamińskiego, urzędnika, i Stanisławy z d. Adamczewskiej. W latach 1931-1938 przebywał w Leśniewie, w powiecie gnieźnieńskim, gdzie jego rodzice zakupili niewielkie gospodarstwo rolne. W 1938 roku powrócił do rodzinnego Gniezna i rozpoczął naukę w Gimnazjum i Liceum imienia Bolesława Chrobrego, którą rok później przerwał wybuch wojny.
Podczas wojny pracował jako robotnik i uczeń w piekarni. W lipcu 1942 roku został wywieziony na roboty przymusowe do Treuenbrietzen koło Berlina, gdzie pracował jako ślusarz maszynowy w fabryce amunicji (Metalwarenfabrik GmbH). W latach 1943-1944 współpracował z wywiadem alianckim.
Po zakończeniu wojny, w maju 1945 roku, powrócił do Polski i osiedlił się w Poznaniu. Tu kontynuował naukę w szkole średniej. W latach 1945-1950 był instruktorem Związku Harcerstwa Polskiego. Po zdaniu matury w 1947 roku podjął studia polonistyczne na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Poznańskiego. Studiował pod kierunkiem wybitnych pedagogów, prof. prof. Wacława Kubackiego i Zygmunta Szweykowskiego. Już wówczas uchodził za zwolennika światopoglądu materialistycznego. Był zdeklarowanym propagatorem laicyzacji społeczeństwa. Studia ukończył w 1952 roku, broniąc pracy magisterskiej o twórczości literackiej Władysława Rabskiego. W trakcie studiów dorabiał jako nauczyciel. Wtedy też podjął pierwsze próby poetyckie. Dość szybko jednak zwrócił się ku prozie. W 1949 roku zadebiutował na łamach „Gazety Poznańskiej” jako dziennikarz piszący o kulturze oraz tłumacz poezji i prozy z języka rosyjskiego i niemieckiego. W 1954 roku na krótko związał się z krakowskim Wydawnictwem Literackim.
W 1954 roku przeniósł się do Szczecina. Został zatrudniony w redakcji „Głosu Szczecińskiego”. Początkowo pracował jako publicysta (1954-1955), a później kierował działem kulturalnym tego dziennika (1957-1970). Był jednym z założycieli tygodnika społeczno-kulturalnego „Ziemia i Morze”. W latach 1956-1957 był redaktorem działu literackiego tej gazety. Współpracował z czasopismami społeczno-kulturalnymi – „Odrą” (1957-1958), „Tygodnikiem Zachodnim” (1958-1959) i „Pomorzem” (1960-1961). W latach 1967-1970 był redaktorem naczelnym kwartalnika „Vineta”. Od 11 października 1971 do 1985 roku był zastępcą redaktora naczelnego miesięcznika „Morze”. Był także członkiem kolegium redakcyjnego miesięcznika „Spojrzenia”. Współpracował ze społeczno-politycznym tygodnikiem „Rzeczywistość”, organem narodowo-konserwatywnego skrzydła PZPR (1984-1985).
W latach 1964-1966 był kierownikiem literackim Państwowej Operetki w Szczecinie. Współpracował z lokalnym ośrodkiem telewizyjnym, m.in. jako juror programu Album z piosenkami. Pracował jako bibliotekarz i kierownik Działu Niemcoznawczego Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej (1966-1968). Dwukrotnie uczestniczył w wyprawach do Wietnamu jako korespondent wojenny (1968 i 1972).
W 1952 roku został członkiem Szczecińskiego Oddziału Związku Literatów Polskich. Był jego wieloletnim prezesem (1958-1963, 1967-1970, 1980-1983) i I sekretarzem POP PZPR (1964-1967, 1970). Był jednym z współzałożycieli nowego Związku Literatów Polskich (1983). W 1989 roku został członkiem Zarządu Głównego ZLP i prezesem Oddziału Szczecińskiego. Był jurorem Ogólnopolskim Konkursu Literackiego im. Jana Papugi w Szczecinie.
Był także działaczem społecznym i politycznym. W latach 1950-1952 był członkiem Związku Młodzieży Polskiej. W 1953 roku wstąpił do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Jako członek władz miejskich i wojewódzkich PZPR w Szczecinie (1967-1985) został delegatem na IX Zjazd PZPR (1981). Sprawował funkcję radnego i przewodniczącego Komisji Kultury Prezydium MRN w Szczecinie (kadencja 1958-1960).
Był dwukrotnie żonaty. Ma czworo dzieci.
Zmarł 13 września 1996 roku w Szczecinie. Został pochowany 13 września w Kwaterze Zasłużonych na Cmentarzu Centralnym (kw. 44-1-12).
Twórczość literacka
Ireneusz Gwidon Kamiński zadebiutował jako poeta i prozaik na łamach łódzkiego tygodnika „Wieś” w 1950 roku. Do „Gazety Poznańskiej”, z którą współpracował cztery lata, pisał wiersze. Współredagował także almanach Poznań - dzieje, ludzie, kultura (1953). W 1954 roku, już w Szczecinie, opublikował romantyczno-przygodową Węgierską opowieść. Ten trzyczęściowy debiut książkowy poświęcony był rewolucji węgierskiej 1848-1849. Akcja osnuta była wokół postaci polsko-węgierskiego bohatera narodowego, gen. Józefa Bema, którą autor był zafascynowany. Książka jednak nie spotkała się z życzliwym przyjęciem krytyków.
Jeszcze jako student, w trakcie kwerend w Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu, zainteresował się postacią księcia Bogusława X i jego epoką. Ta nowa pasja przywiodła go do Szczecina. Przez kolejne trzy lata pisarz poświęcił się studiom nad historią Pomorza Zachodniego. Owocem tych badań stał się Czerwony Sokół (1957), opowieść o księciu Bogusławie X. Książka dała początek serii powieści rozgrywających się na Pomorzu Zachodnim u schyłku XV wieku i w okresie Reformacji. Mimo zarzutów krytyki dotyczących środków narracyjnych powieści - m.in. wzorowanie się na Henryku Sienkiewiczu, Walterze Scotcie, Aleksandrze Dumasie - zarówno ta, jak i pozostałe książki z cyklu historycznego przyniosły autorowi duży rozgłos, zwłaszcza na Pomorzu Zachodnim. O powodzeniu powieści u czytelników zadecydowała umiejętność odtworzenia klimatu odległej epoki przez pisarza, a także rzetelność w doborze realiów historycznych. Opublikowany po raz pierwszy w nakładzie 10 tys. egzemplarzy Czerwony Sokół był również drukowany w odcinkach na łamach „Głosu Szczecińskiego” i „Głosu Koszalińskiego”. W kolejnych latach pisarz wydał dalsze części cyklu – Mściciel przypływa z Rugii (1958), której bohaterem jest nieślubny syn Bogusława X, oraz Krystyna i rapier (1971), opowiadająca o upadku państwa pomorskiego. Wielokrotnie wznawiane powieści osiągnęły nakład ponad pół miliona egzemplarzy. Były także tłumaczone na języki obce, m.in. na łotewski i na niemiecki. Tłumaczenia na ten ostatni język dokonała Rita Braun, a książki (Czerwony Sokół i Mściciel przypływa z Rugii) ukazały się w Niemczech w 1966 roku nakładem Hinstorff-Verlag z Rostocku.
Był także autorem powieści współczesnych, których akcja rozgrywa się w Szczecinie (m.in. Białe wrony). Z kolei w Anastazji, czyli opowieści garbusa porusza wątki polsko-niemieckie, wtrącając do akcji wątki autobiograficzne, m.in. pracę w niemieckiej fabryce broni. Pisarz opublikował też kilka zbiorów opowiadań, m.in. Odro, rzeko pogańska (1975), oraz zbiór reportaży Paszcza smoka zainspirowanych dwukrotnym pobytem w Wietnamie. W 1995 roku opublikował powieść science-fiction Dziesiąta planeta. Był również redaktorem kilku almanachów prezentujących dorobek poznańskiego i szczecińskiego środowiska literackiego.
Pisał słuchowiska radiowe. Zajmował się także tłumaczeniem poezji i prozy z języków obcych - francuskiego, rosyjskiego i niemieckiego. Przetłumaczył poezję Paula Verlaine'a, opowiadania Antoniego Czechowa Telegram i Łysek (1951) oraz opowiadania Waltera Kaufmanna Nie znajdziesz miejsca na tym świecie i Isa Lei (1962).
Powieści i zbiory opowiadań
- 1954 – Węgierska opowieść (powieść) - Wyd. MON, Warszawa; (wyd. II - 1957)
- 1957 – Czerwony sokół (powieść) - „Iskry”, Warszawa; (wyd. II - 1966; wyd III - 1970; wyd IV - 1977; wyd V - KAW Szczecin - 1984)
- 1957 – Rok Anno Domini 1523 (fragment powieści 666), „Ziemia i Morze” 1957 nr 10, s. 5
- 1958 – Mściciel przypływa z Rugii (powieść) - „Iskry”, Warszawa; (wyd. II - 1966; wyd. III - 1970; wyd. IV - 1977; wyd. V - KAW Szczecin - 1984)
- 1959 – Debiut (opowiadanie) - miesięcznik „Szczecin” nr 6-7
- 1960 – Czas słońca (opowiadania) - Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
- 1960 – Miłość przyjdzie z inkwizytorem (trzyaktowy dramat historyczny) - miesięcznik „Szczecin” nr 12
- 1960 – Podróż imć Pomeranusa do Kantomerii (satyra) - „Ziemia i Morze” nr 1-7
- 1963 – Białe wrony (powieść współcz.) - Wydawnictwo Lubelskie, Lublin
- 1967 – Lumbago - „Vineta. Rocznik kultury i sztuki” nr 3, Szczecińskie Towarzystwo Kultury, Szczecin (fragment noweli filmowej)
- 1969 – Anastazja, czyli opowieści garbusa (powieść współcz.) - Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
- 1970 – Paszcza smoka. Szkice wietnamskie (reportaże) - Wydawnictwo Poznańskie, Poznań (wyd II zmienione - 1974)
- 1971 – Krystyna i rapier (powieść) - Wydawnictwo Morskie, Gdańsk (wyd. II - KAW Szczecin - 1982)
- 1975 – Odro, rzeko pogańska (opowiadania) - (wyd II - KAW 1989)
- 1988 – Święty Ateusz. Opowieści niesamowite (opowiadania) - Wydawnictwo „Glob”, Szczecin
- 1988 – Kontredans (powieść współcz.) - KAW, Szczecin
- 1990 – Retrospekcja (opowiadania) - KAW, Szczecin
- 1992 – Diabelska ballada (powieść współcz.) - nakładem autora, Szczecin
- 1994 – Powracająca fala (powieść) - nakładem autora, Szczecin
- 1995 – Dziesiąta planeta (powieść SF) - nakładem autora, Szczecin
Antologie i almanachy
- 1953 – Poznań - dzieje, ludzie, kultura (redakcja, współautor), Komitet Obchodu „Dni Poznania”, Poznań
- 1958 – Szczecin literacki (redakcja, współautor), Związek Literatów Polskich, Szczecin
- 1971 – Witraże niepokoju. Opowiadania młodych środowiska szczecińskiego (redakcja), Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
- 1975 – W mocy rąk. Opowiadania młodych środowiska szczecińskiego (redakcja), Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
Artykuły, recenzje (wybór)
- 1955 – Franciszek Gil, „Życie i Kultura” 1955 nr 28, s. 2
- 1955 – Eliahu Rajzman, „Życie i Kultura” 1955 nr 39, s. 1 (o Eliaszu Rajzmanie)
- 1956 – Co z naprawą krzywego zwierciadła?, „Ziemia i Morze” 1956 nr 1, s. 2
- 1956 – Refleksje z podróży do NRD, „Ziemia i Morze” 1956 nr 3, s. 10
- 1956 – „O warunkach dopuszczalności przerywania ciąży” czyli w jaki sposób torpeduje się uchwałę Sejmu, „Ziemia i Morze” 1956 nr 8, s. 1-2
- 1956 – O stawaniu na głowie, „Ziemia i Morze” 1956 nr 9, s. 2
- 1956 – Strzały w Budapeszcie, „Ziemia i Morze” 1956 nr 25, s. 1 i 7
- 1956 – Tragedii węgierskiej ciąg dalszy, „Ziemia i Morze” 1956 nr 26, s. 3
- 1956 – Partie komunistyczne wobec wydarzeń w Polsce i na Węgrzech, „Ziemia i Morze” 1956 nr 27, s. 1 i 3
- 1956 – Aktualne dyskusje w partiach komunistycznych, „Ziemia i Morze” 1956 nr 29, s. 3
- 1956 – Dlaczego protestowałem, „Ziemia i Morze” 1956 nr 30, s. 1-2
- 1956 – Nowe pismo Wybrzeża „Ziemia i Morze”. Tygodnik Społeczno-Kulturalny, „Życie i Kultura” 1956 nr 3
- 1957 – Wiosna Anno Domini 1523, „Ziemia i Morze” 1957 nr 10
- 1958 – O literaturę Ziem Zachodnich. Postulaty zjazdu pisarzy w Dusznikach, „Kurier Szczeciński” 1958 nr 122, s. 6
- 1959 – U pisarzy za Odrą, „Dodatek literacki Głosu Szczecińskiego” nr 6, „Głos Szczeciński” 1959 nr 152, s. 2-3
- 1960 – O zagubionych sprawach szczecińskiej kultury, „Głos Szczeciński” 1960 nr 152, s. 3
- 1960 – Z notatnika kulturalnego Szczecina, „Współczesność” 1960 nr 24, s. 4
- 1961 – Rozmowy przy małej czarnej. Artysta malarz Henryk Boehlke o... malarstwie i malarzach, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 40, s. 3
- 1961 – Rozmowy przy małej czarnej. Antykwariusz Jan Maziakowski o starych księgach i molach książkowych, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 41, s. 3
- 1961 – Rozmowy przy małej czarnej. Mgr inż. Bolesław Wolny o numizmatyce i geodezji, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 42, s. 3
- 1961 – Rozmowy przy małej czarnej. Sędzia mgr Zenon Zaniewicki o sztuce filmowej i klubach dyskusyjnych, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 43, s. 3
- 1961 – Rozmowy przy małej czarnej. O emancypacji młodzieży (rozmowa z przewodniczącym Wojewódzkiego Zarządu ZMW Zygmuntem Gładkowskim), „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 44, s. 3
- 1961 – Rozmowy przy małej czarnej. Mgr Erazm Kuźma o kształceniu nauczycieli i telewizji w szkole, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 46, s. 3
- 1961 – Rozmowy przy małej czarnej. O towarzystwach regionalnych i zielonogórskich literatach (rozmowa z Ireneuszem Gwidonem Kamińskim), „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 47, s. 3
- 1961 – Skończmy się bawić w ciuciubabkę, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 51-52, s. 3
- 1964 – Stargard. Osiągnięcia i problemy do rozwiązania, „Głos Szczeciński” 1964 nr 116, s. 1-2
- 1966 – Rozwój szczecińskich uczelni. XX-lecie nauki na Pomorzu Szczecińskim. Z pobytu ministra Szkolnictwa Wyższego - prof. dr. H. Jabłońskiego, „Głos Szczeciński” 1966 nr 90, s. 1-2
- 1966 – Bieg z przeszkodami. Studia dla pracujących, „Głos Szczeciński” 1966 nr 177, s. 3
- 1966 – Obozy naukowe - ale jakie?, „Głos Szczeciński” 1966 nr 184, s. 3
- 1970 – Estradowe lato, „Głos Szczeciński” 1970 nr 192, s. 3
- 1972 – Trzebież dziecko nie chciane, „Morze” 1972 nr 12, s. 12
- 1981 – Nie chcieli polskiego wojska – „Wiadomości Szczecińskie” z dn. 29 grudnia 1981, s. 4
Teatr
Tytuł | Kompozytor | Autor / Autor libretta | Reżyser | Forma twórczości | Teatr | Data premiery |
---|---|---|---|---|---|---|
Can Can | Cole Porter | Abe Burrows | Edmund Wayda | opracowanie programu teatralnego | Państwowa Operetka | 29 stycznia 1964 |
Ciotka Karola | Władysław Szpilman | Brandon Thomas | Henryk Cajzel | kierownictwo literackie, opracowanie programu teatralnego | Państwowa Operetka | 14 kwietnia 1964 |
Życie paryskie | Jacques Offenbach | Władysław Krzemiński wg Henri Meilhaca i Ludovica Halévy | Ewa Kołogórska | kierownictwo literackie, opracowanie programu teatralnego | Państwowa Operetka | 16 czerwca 1964 |
Wesoła wdówka | Franz Lehár | Victor Leon, Leo Stein | Edmund Wayda | kierownictwo literackie | Państwowa Operetka | 14 października 1964 |
Paganini | Franz Lehár, Edmund Borowski (muzyka baletowa) | Paul Knepler, Béla Jenbach | Tadeusz Laskowski | kierownictwo literackie | Państwowa Operetka | 30 września 1965 |
My Fair Lady | Frederic Loewe | Alan Jay Lerner wg komedii George'a Bernarda Shawa Pigmalion | Emil Chaberski | kierownictwo literackie, opracowanie programu teatralnego | Państwowy Teatr Muzyczny | 19 lutego 1966 |
Radio
Tytuł słuchowiska | Reżyseria (adaptacja radiowa) | Obsada | Data pierwszej emisji |
---|---|---|---|
Wiersze o Szczecinie (Ireneusz Gwidon Kamiński, Henryk Piotrowski, Stanisław Szydłowski, Witold Wirpsza) | Ryszard Baciarelli, Włodzimierz Grabowski, Bohdan Albert Janiszewski | 24 maja 1955 | |
Trzęsienie ziemi | Sylwester Woroniecki | Mirosław Gruszczyński, Wojciech Hawryszuk, Mikołaj Müller, Marian Nosek, Urszula Nowacka, Irena Olecka, Ewa Wrońska, Tadeusz Zapaśnik | 6 lipca 1980 |
Zrodzeni z Judasza | Sylwester Woroniecki | 11 stycznia 1987 |
Spotkania autorskie, prelekcje (wybór)
- 1960 – spotkanie w ramach „Czwartków” literacko-dziennikarskich, „Kawiarnia Literacka”, Klub „13 Muz”, Szczecin (27 listopada)
- 1969 – W portach Wietnamu, Brama Królewska, Szczecin (4 lutego)
- 1975 – Gospodarka morska na cenzurowanym, Brama Królewska, Szczecin, (28 stycznia)
- 1975 – spotkanie autorskie, biblioteka w Dąbiu przy ul. Goleniowskiej 31
Jako juror programu Album z piosenkami. Od lewej: Mariusz Czarniecki, Karol Czejarek, Ireneusz Gwidon Kamiński i Stanisław Modelski
Członkowie Jury IV Festiwalu Poezji im. K.I. Gałczyńskiego w Szczecinie: Juliusz Burski, Zbigniew Mamont, Ewa Kołogórska, Ireneusz Gwidon Kamiński i Aleksander Rodziewicz w rozmowie z red. Andrzejem Androchowiczem (TV Szczecin). Klub „13 Muz” (3-6 maja 1967)
Nagrody i wyróżnienia
- 1958 – nagroda miasta Szczecina za powieść Czerwony Sokół
- 1961 – nagroda Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie za działalność literacką i społeczną
- 1968 – nagroda Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie
- 1975 – nagroda wojewódzka za całokształt twórczości związanej tematycznie z dziejami Pomorza Zachodniego oraz podejmującej problematykę społeczną, a także za osiągnięcia w działalności społecznej, zmierzającej do rozwoju kultury socjalistycznej na Pomorzu Zachodnim
- 1985 – wpis do Księgi Zasłużonych dla Pomorza Zachodniego
- 1985 – Nagroda 40-lecia
- 1986 – „Złoty Exlibris” Książnicy Szczecińskiej - z okazji trzydziestopięciolecia szczecińskiego oddziału ZLP
Odznaczenia
- 1964 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- 1969 – Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
- 1986 – Order Sztandaru Pracy II klasy
Ciekawostki
- Portret Ireneusza Gwidona Kamińskiego zaprezentowano 21 października 1966 roku w cyklicznym programie Kramik z Muzami realizowanym w szczecińskim ośrodku telewizyjnym
- Sylwetkę pisarza przybliża Piotr Zieliński w Okruchach pamięci. Szczecińskim alfabecie wspomnień (Wydawnictwo „Germa”, Szczecin 1999)
O Ireneuszu Gwidonie Kamińskim
- (...) Najciekawsze osiągnięcia literackie Kamińskiego należą do powieści historycznej, zwłaszcza tej, która miała wypełnić luki w legendzie i tradycji ziemi szczecińskiej. O współczesności traktuje raczej forma krótsza, niestety, nazbyt często przeładowana publicystyką, stosunkowo najznośniejszą tam, gdzie przechodzi w groteskę. (Piotr Kuncewicz, Agonia..., s. 293)
Bibliografia
- Lesław M. Bartelski, Polscy pisarze współcześni 1939-1991. Leksykon, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995
- Encyklopedia Szczecina t. I A-O (pod red. Tadeusza Białeckiego, autorki hasła Hanna Niedbał i Katarzyna Stańczyk), Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1999
- Zbigniew Jarzębowski, Słuchowiska szczecińskiego radia, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2009
- Maria Kowalewska, Pisarze Szczecina i Koszalina - noty biograficzne i bibliograficzne [w:] Pisarze Pomorza Zachodniego. Informator, Wydawnictwo Morskie, Gdynia 1967
- Kto jest kim w Polsce Edycja 2, Interpress, Warszawa 1989
- Piotr Kuncewicz, Agonia i nadzieja t. IV Proza polska od 1956, Graf-Punkt, Polska Oficyna Wydawnicza BGW, Warszawa 1994
- Literatura na Pomorzu Zachodnim do końca XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny (pod red. Ingi Iwasiów i Erazma Kuźmy, autor hasła Tadeusz Brzozowski), Wyd. Kurierpress, Szczecin 2003
- Jarosław Trygław, Ireneusz Gwidon Kamiński, „Kurier Szczeciński” 1966 nr 18, s. 4
- Jarosław Trygław, Ireneusz Gwidon Kamiński, „7-my Głos Tygodnia” 1965 nr 22, s. 6
Inne źródła
- Materiały i fotografie ze zbiorów Alicji Kamińskiej, Książnicy Pomorskiej i Andrzeja Androchowicza