Ireneusz Gwidon Kamiński

Ireneusz Gwidon Kamiński
pisarz, publicysta, dziennikarz, tłumacz
Data urodzenia	1 marca 1925
Miejsce urodzenia	Gniezno
Data śmierci	13 września 1996
Miejsce śmierci	Szczecin
Miejsce spoczynku	Cmentarz Centralny w Szczecinie (kw. 44-1-12)
Lokalizacja grobu	zobacz na mapie

Ireneusz Gwidon Kamiński (1925-1996) – pisarz, publicysta, dziennikarz, tłumacz

Życiorys

Ireneusz Gwidon Kamiński urodził się 1 marca 1925 roku w Gnieźnie. Był synem Franciszka Kamińskiego, urzędnika, i Stanisławy z d. Adamczewskiej. W latach 1931-1938 przebywał w Leniewie, w powiecie gnieźnieńskim, gdzie jego rodzice zakupili niewielkie gospodarstwo rolne. W 1938 roku powrócił do rodzinnego Gniezna i rozpoczął naukę w Gimnazjum i Liceum imienia Bolesława Chrobrego, którą rok później przerwał wybuch wojny.

Podczas wojny pracował w piekarni. W 1942 roku został wywieziony na roboty przymusowe do Treuenbrietzen koło Berlina, gdzie pracował jako ślusarz maszynowy w fabryce amunicji. W latach 1943-1944 współpracował z wywiadem alianckim.

Po zakończeniu wojny osiedlił się w Poznaniu. Tu kontynuował naukę w szkole średniej. W latach 1945-1950 był instruktorem Związku Harcerstwa Polskiego. Po zdaniu matury w 1947 roku podjął studia polonistyczne na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Poznańskiego. Studiował pod kierunkiem wybitnych pedagogów, prof. prof. Wacława Kubackiego i Zygmunta Szweykowskiego. Już wówczas uchodził za zwolennika światopoglądu materialistycznego. Był zdeklarowanym propagatorem laicyzacji społeczeństwa. Studia ukończył w 1952 roku, broniąc pracy magisterskiej o twórczości literackiej Władysława Rabskiego. W trakcie studiów dorabiał jako nauczyciel. Wtedy też podjął pierwsze próby poetyckie. Dość szybko jednak zwrócił się ku prozie. W 1949 roku zadebiutował na łamach „Gazety Poznańskiej” jako dziennikarz piszący o kulturze oraz tłumacz poezji i prozy z języka rosyjskiego i niemieckiego. W 1954 roku na krótko związał się z krakowskim Wydawnictwem Literackim.

W 1954 roku przeniósł się do Szczecina. Został zatrudniony w redakcji „Głosu Szczecińskiego”. Początkowo pracował jako publicysta (1954-1955), a później kierował działem kulturalnym tego dziennika (1957-1970). Był jednym z założycieli tygodnika społeczno-kulturalnego „Ziemia i Morze”. W latach 1956-1957 był redaktorem działu literackiego tej gazety. Współpracował z czasopismami społeczno-kulturalnymi – „Odrą” (1957-1958), „Tygodnikiem Zachodnim” (1958-1959) i „Pomorzem” (1960-1961). W latach 1967-1970 był redaktorem naczelnym kwartalnika „Vineta”. Od 11 października 1971 do 1985 roku był zastępcą redaktora naczelnego miesięcznika „Morze”. Był także członkiem kolegium redakcyjnego miesięcznika „Spojrzenia”. Współpracował ze społeczno-politycznym tygodnikiem „Rzeczywistość”, organem narodowo-konserwatywnego skrzydła PZPR (1984-1985).

W latach 1964-1966 był kierownikiem literackim Państwowej Operetki w Szczecinie. Współpracował z lokalnym ośrodkiem telewizyjnym, m.in. jako juror programu Album z piosenkami. Pracował jako bibliotekarz i kierownik Działu Niemcoznawczego Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej (1966-1968). Dwukrotnie uczestniczył w wyprawach do Wietnamu jako korespondent wojenny (1968 i 1972).

W 1952 roku został członkiem Szczecińskiego Oddziału Związku Literatów Polskich. Był jego wieloletnim prezesem (1958-1963, 1967-1970, 1980-1983) i I sekretarzem POP PZPR (1964-1967, 1970). Był jednym z współzałożycieli nowego Związku Literatów Polskich (1983). W 1989 roku został członkiem Zarządu Głównego ZLP i prezesem Oddziału Szczecińskiego. Był jurorem Ogólnopolskim Konkursu Literackiego im. Jana Papugi w Szczecinie.

Był także działaczem społecznym i politycznym. W latach 1950-1952 był członkiem Związku Młodzieży Polskiej. W 1953 roku wstąpił do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Jako członek władz miejskich i wojewódzkich PZPR w Szczecinie (1967-1985) został delegatem na IX Zjazd PZPR (1981). Sprawował funkcję radnego i przewodniczącego Komisji Kultury Prezydium MRN w Szczecinie (kadencja 1958-1960).

Był dwukrotnie żonaty. Ma czworo dzieci.

Zmarł 13 września 1996 roku w Szczecinie. Został pochowany 13 września na Cmentarzu Centralnym (kw. 44-1-12).

• 
• 
• 

Twórczość literacka

Ireneusz Gwidon Kamiński zadebiutował jako poeta i prozaik na łamach łódzkiego tygodnika „Wieś” w 1950 roku. Do „Gazety Poznańskiej”, z którą współpracował cztery lata, pisał wiersze. Współredagował także almanach Poznań - dzieje, ludzie, kultura (1953). W 1954 roku, już w Szczecinie, opublikował romantyczno-przygodową Węgierską opowieść. Ten trzyczęściowy debiut książkowy poświęcony był rewolucji węgierskiej 1848-1849. Akcja osnuta była wokół postaci polsko-węgierskiego bohatera narodowego, gen. Józefa Bema, którą autor był zafascynowany. Książka jednak nie spotkała się z życzliwym przyjęciem krytyków.

Jeszcze jako student, w trakcie kwerend w Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu, zainteresował się postacią księcia Bogusława X i jego epoką. Ta nowa pasja przywiodła go do Szczecina. Przez kolejne trzy lata pisarz poświęcił się studiom nad historią Pomorza Zachodniego. Owocem tych badań stał się Czerwony Sokół (1957), opowieść o księciu Bogusławie X. Książka dała początek serii powieści rozgrywających się na Pomorzu Zachodnim u schyłku XV wieku i w okresie Reformacji. Mimo zarzutów krytyki dotyczących środków narracyjnych powieści - m.in. wzorowanie się na Henryku Sienkiewiczu, Walterze Scotcie, Aleksandrze Dumasie - zarówno ta, jak i pozostałe książki z cyklu historycznego przyniosły autorowi duży rozgłos, zwłaszcza na Pomorzu Zachodnim. O powodzeniu powieści u czytelników zadecydowała umiejętność odtworzenia klimatu odległej epoki przez pisarza, a także rzetelność w doborze realiów historycznych. Opublikowany po raz pierwszy w nakładzie 10 tys. egzemplarzy Czerwony Sokół był również drukowany w odcinkach na łamach „Głosu Szczecińskiego” i „Głosu Koszalińskiego”. W kolejnych latach pisarz wydał dalsze części cyklu – Mściciel przypływa z Rugii (1958), której bohaterem jest nieślubny syn Bogusława X, oraz Krystyna i rapier (1971), opowiadająca o upadku państwa pomorskiego. Wielokrotnie wznawiane powieści osiągnęły nakład ponad pół miliona egzemplarzy. Były także tłumaczone na języki obce, m.in. na łotewski i na niemiecki. Tłumaczenia na ten ostatni język dokonała Rita Braun, a książki (Czerwony Sokół i Mściciel przypływa z Rugii) ukazały się w Niemczech w 1966 roku nakładem Hinstorff-Verlag z Rostocku.

Był także autorem powieści współczesnych, których akcja rozgrywa się w Szczecinie (m.in. Białe wrony). Z kolei w Anastazji, czyli opowieści garbusa porusza wątki polsko-niemieckie, wtrącając do akcji wątki autobiograficzne, m.in. pracę w niemieckiej fabryce broni. Pisarz opublikował też kilka zbiorów opowiadań, m.in. Odro, rzeko pogańska (1975), oraz zbiór reportaży Paszcza smoka zainspirowanych dwukrotnym pobytem w Wietnamie. W 1995 roku opublikował powieść science-fiction Dziesiąta planeta. Był również redaktorem kilku almanachów prezentujących dorobek poznańskiego i szczecińskiego środowiska literackiego.

Pisał słuchowiska radiowe. Zajmował się także tłumaczeniem poezji i prozy z języków obcych - francuskiego, rosyjskiego i niemieckiego. Przetłumaczył poezję Paula Verlaine'a, opowiadania Antoniego Czechowa Telegram i Łysek (1951) oraz opowiadania Waltera Kaufmanna Nie znajdziesz miejsca na tym świecie i Isa Lei (1962).

Powieści i zbiory opowiadań

• 1954 – Węgierska opowieść (powieść) - Wyd. MON, Warszawa; (wyd. II - 1957)
• 1957 – Czerwony sokół (powieść) - „Iskry”, Warszawa; (wyd. II - 1966; wyd III - 1970; wyd IV - 1977; wyd V - KAW Szczecin - 1984)
• 1957 – Rok Anno Domini 1523 (fragment powieści 666), „Ziemia i Morze” 1957 nr 10, s. 5
• 1958 – Mściciel przypływa z Rugii (powieść) - „Iskry”, Warszawa; (wyd. II - 1966; wyd. III - 1970; wyd. IV - 1977; wyd. V - KAW Szczecin - 1984)
• 1959 – Debiut (opowiadanie) - miesięcznik „Szczecin” nr 6-7
• 1960 – Czas słońca (opowiadania) - Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
• 1960 – Miłość przyjdzie z inkwizytorem (trzyaktowy dramat historyczny) - miesięcznik „Szczecin” nr 12
• 1960 – Podróż imć Pomeranusa do Kantomerii (satyra) - „Ziemia i Morze” nr 1-7
• 1963 – Białe wrony (powieść współcz.) - Wydawnictwo Lubelskie, Lublin
• 1967 – Lumbago - „Vineta. Rocznik kultury i sztuki” nr 3, Szczecińskie Towarzystwo Kultury, Szczecin (fragment noweli filmowej)
• 1969 – Anastazja, czyli opowieści garbusa (powieść współcz.) - Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
• 1970 – Paszcza smoka. Szkice wietnamskie (reportaże) - Wydawnictwo Poznańskie, Poznań (wyd II zmienione - 1974)
• 1971 – Krystyna i rapier (powieść) - Wydawnictwo Morskie, Gdańsk (wyd. II - KAW Szczecin - 1982)
• 1975 – Odro, rzeko pogańska (opowiadania) - (wyd II - KAW 1989)
• 1988 – Święty Ateusz. Opowieści niesamowite (opowiadania) - Wydawnictwo „Glob”, Szczecin
• 1988 – Kontredans (powieść współcz.) - KAW, Szczecin
• 1990 – Retrospekcja (opowiadania) - KAW, Szczecin
• 1992 – Diabelska ballada (powieść współcz.) - nakładem autora, Szczecin
• 1994 – Powracająca fala (powieść) - nakładem autora, Szczecin
• 1995 – Dziesiąta planeta (powieść SF) - nakładem autora, Szczecin

Antologie i almanachy

• 1953 – Poznań - dzieje, ludzie, kultura (redakcja, współautor), Komitet Obchodu „Dni Poznania”, Poznań
• 1958 – Szczecin literacki (redakcja, współautor), Związek Literatów Polskich, Szczecin
• 1971 – Witraże niepokoju. Opowiadania młodych środowiska szczecińskiego (redakcja), Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
• 1975 – W mocy rąk. Opowiadania młodych środowiska szczecińskiego (redakcja), Wydawnictwo Poznańskie, Poznań

• 
• 
• 

Artykuły, recenzje (wybór)

• 1955 – Franciszek Gil, „Życie i Kultura” 1955 nr 28, s. 2
• 1955 – Eliahu Rajzman, „Życie i Kultura” 1955 nr 39, s. 1 (o Eliaszu Rajzmanie)
• 1956 – Co z naprawą krzywego zwierciadła?, „Ziemia i Morze” 1956 nr 1, s. 2
• 1956 – Refleksje z podróży do NRD, „Ziemia i Morze” 1956 nr 3, s. 10
• 1956 – „O warunkach dopuszczalności przerywania ciąży” czyli w jaki sposób torpeduje się uchwałę Sejmu, „Ziemia i Morze” 1956 nr 8, s. 1-2
• 1956 – O stawaniu na głowie, „Ziemia i Morze” 1956 nr 9, s. 2
• 1956 – Strzały w Budapeszcie, „Ziemia i Morze” 1956 nr 25, s. 1 i 7
• 1956 – Tragedii węgierskiej ciąg dalszy, „Ziemia i Morze” 1956 nr 26, s. 3
• 1956 – Partie komunistyczne wobec wydarzeń w Polsce i na Węgrzech, „Ziemia i Morze” 1956 nr 27, s. 1 i 3
• 1956 – Aktualne dyskusje w partiach komunistycznych, „Ziemia i Morze” 1956 nr 29, s. 3
• 1956 – Dlaczego protestowałem, „Ziemia i Morze” 1956 nr 30, s. 1-2
• 1956 – Nowe pismo Wybrzeża „Ziemia i Morze”. Tygodnik Społeczno-Kulturalny, „Życie i Kultura” 1956 nr 3
• 1957 – Wiosna Anno Domini 1523, „Ziemia i Morze” 1957 nr 10
• 1958 – O literaturę Ziem Zachodnich. Postulaty zjazdu pisarzy w Dusznikach, „Kurier Szczeciński” 1958 nr 122, s. 6
• 1959 – U pisarzy za Odrą, „Dodatek literacki Głosu Szczecińskiego” nr 6, „Głos Szczeciński” 1959 nr 152, s. 2-3
• 1960 – O zagubionych sprawach szczecińskiej kultury, „Głos Szczeciński” 1960 nr 152, s. 3
• 1960 – Z notatnika kulturalnego Szczecina, „Współczesność” 1960 nr 24, s. 4
• 1964 – Stargard. Osiągnięcia i problemy do rozwiązania, „Głos Szczeciński” 1964 nr 116, s. 1-2
• 1966 – Rozwój szczecińskich uczelni. XX-lecie nauki na Pomorzu Szczecińskim. Z pobytu ministra Szkolnictwa Wyższego - prof. dr. H. Jabłońskiego, „Głos Szczeciński” 1966 nr 90, s. 1-2
• 1966 – Bieg z przeszkodami. Studia dla pracujących, „Głos Szczeciński” 1966 nr 177, s. 3
• 1966 – Obozy naukowe - ale jakie?, „Głos Szczeciński” 1966 nr 184, s. 3
• 1970 – Estradowe lato, „Głos Szczeciński” 1970 nr 192, s. 3
• 1972 – Trzebież dziecko nie chciane, „Morze” 1972 nr 12, s. 12
• 1981 – Nie chcieli polskiego wojska – „Wiadomości Szczecińskie” z dn. 29 grudnia 1981, s. 4

Teatr

Tytuł	Kompozytor	Autor / Autor libretta	Reżyser	Forma twórczości	Teatr	Data premiery
Can Can	Cole Porter	Abe Burrows	Edmund Wayda	opracowanie programu teatralnego	Państwowa Operetka	29 stycznia 1964
Ciotka Karola	Władysław Szpilman	Brandon Thomas	Henryk Cajzel	kierownictwo literackie, opracowanie programu teatralnego	Państwowa Operetka	14 kwietnia 1964
Życie paryskie	Jacques Offenbach	Władysław Krzemiński wg Henri Meilhaca i Ludovica Halévy	Ewa Kołogórska	kierownictwo literackie, opracowanie programu teatralnego	Państwowa Operetka	16 czerwca 1964
Wesoła wdówka	Franz Lehár	Victor Leon, Leo Stein	Edmund Wayda	kierownictwo literackie	Państwowa Operetka	14 października 1964
Paganini	Franz Lehár, Edmund Borowski (muzyka baletowa)	Paul Knepler, Béla Jenbach	Tadeusz Laskowski	kierownictwo literackie	Państwowa Operetka	30 września 1965
My Fair Lady	Frederic Loewe	Alan Jay Lerner wg komedii George'a Bernarda Shawa Pigmalion	Emil Chaberski	kierownictwo literackie, opracowanie programu teatralnego	Państwowy Teatr Muzyczny	19 lutego 1966

Radio

Tytuł słuchowiska	Reżyseria (adaptacja radiowa)	Obsada	Data pierwszej emisji
Wiersze o Szczecinie (Ireneusz Gwidon Kamiński, Henryk Piotrowski, Stanisław Szydłowski, Witold Wirpsza)		Ryszard Baciarelli, Włodzimierz Grabowski, Bohdan Albert Janiszewski	24 maja 1955
Trzęsienie ziemi	Sylwester Woroniecki	Mirosław Gruszczyński, Wojciech Hawryszuk, Mikołaj Müller, Marian Nosek, Urszula Nowacka, Irena Olecka, Ewa Wrońska, Tadeusz Zapaśnik	6 lipca 1980
Zrodzeni z Judasza		Sylwester Woroniecki	11 stycznia 1987

Spotkania autorskie, prelekcje (wybór)

• 1960 – spotkanie w ramach „Czwartków” literacko-dziennikarskich, „Kawiarnia Literacka”, Klub „13 Muz”, Szczecin (27 listopada)
• 1969 – W portach Wietnamu, Brama Królewska, Szczecin (4 lutego)
• 1975 – Gospodarka morska na cenzurowanym, Brama Królewska, Szczecin, (28 stycznia)
• 1975 – spotkanie autorskie, biblioteka w Dąbiu przy ul. Goleniowskiej 31

• 

  Jako juror programu Album z piosenkami. Od lewej: Mariusz Czarniecki, Karol Czejarek, Ireneusz Gwidon Kamiński i Stanisław Modelski

• 

  Na kiermaszu majowym podczas Dni Oświaty Książki i Prasy (1971)

• 

  Na Jeziorze Dąbskim

Nagrody

• 1958 – nagroda miasta Szczecina za powieść Czerwony Sokół
• 1961 – nagroda Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie za działalność literacką i społeczną
• 1968 – nagroda Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie
• 1975 – nagroda wojewódzka za całokształt twórczości związanej tematycznie z dziejami Pomorza Zachodniego oraz podejmującej problematykę społeczną, a także za osiągnięcia w działalności społecznej, zmierzającej do rozwoju kultury socjalistycznej na Pomorzu Zachodnim
• 1985 – Nagroda 40-lecia
• 1986 – „Złoty Exlibris” Książnicy Szczecińskiej - z okazji trzydziestopięciolecia szczecińskiego oddziału ZLP

Odznaczenia

• 1964 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• 1969 – Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
• 1986 – Order Sztandaru Pracy II klasy

Ciekawostki

• Portret Ireneusza Gwidona Kamińskiego zaprezentowano 21 października 1966 roku w cyklicznym programie Kramik z muzami realizowanym w Szczecińskim Ośrodku Telewizyjnym
• Sylwetkę pisarza przybliża Piotr Zieliński w Okruchach pamięci. Szczecińskim alfabecie wspomnień (Wydawnictwo „Germa”, Szczecin 1999)

O Ireneuszu Gwidonie Kamińskim

• (...) Najciekawsze osiągnięcia literackie Kamińskiego należą do powieści historycznej, zwłaszcza tej, która miała wypełnić luki w legendzie i tradycji ziemi szczecińskiej. O współczesności traktuje raczej forma krótsza, niestety, nazbyt często przeładowana publicystyką, stosunkowo najznośniejszą tam, gdzie przechodzi w groteskę. (Piotr Kuncewicz, Agonia..., s. 293)

Bibliografia

• Lesław M. Bartelski, Polscy pisarze współcześni 1939-1991. Leksykon, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995
• Encyklopedia Szczecina t. I A-O (pod red. Tadeusza Białeckiego, autorki hasła Hanna Niedbał i Katarzyna Stańczyk), Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1999
• Zbigniew Jarzębowski, Słuchowiska szczecińskiego radia, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2009
• Maria Kowalewska, Pisarze Szczecina i Koszalina - noty biograficzne i bibliograficzne [w:] Pisarze Pomorza Zachodniego. Informator, Wydawnictwo Morskie, Gdynia 1967
• Kto jest kim w Polsce Edycja 2, Interpress, Warszawa 1989
• Piotr Kuncewicz, Agonia i nadzieja t. IV Proza polska od 1956, Graf-Punkt, Polska Oficyna Wydawnicza BGW, Warszawa 1994
• Literatura na Pomorzu Zachodnim do końca XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny (pod red. Ingi Iwasiów i Erazma Kuźmy, autor hasła Tadeusz Brzozowski), Wyd. Kurierpress, Szczecin 2003
• Jarosław Trygław, Ireneusz Gwidon Kamiński, „Kurier Szczeciński” 1966 nr 18, s. 4
• Jarosław Trygław, Ireneusz Gwidon Kamiński, „7-my Głos Tygodnia” 1965 nr 22, s. 6

Inne źródła

• Materiały i fotografie ze zbiorów Alicji Kamińskiej, Książnicy Pomorskiej i Andrzeja Androchowicza

Autor opracowania: Andrzej Androchowicz