Jan Maciejowski

Z Encyklopedia Pomorza Zachodniego - pomeranica.pl
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Jan Maciejowski
reżyser, dyrektor teatrów
brak zdjecia
(fot. ze zbiorów Instytutu Teatralnego w Warszawie)
Data urodzenia 26 czerwca 1930
Miejsce urodzenia Płock



Jan Maciejowski (ur. 1930) – reżyser, dyrektor teatrów, pedagog

Życiorys

Jan Adam Maciejowski urodził się 26 czerwca 1930 roku w Płocku w inteligenckiej rodzinie ziemiańskiej o tradycjach patriotycznych. Był synem Zygmunta i Cecylii. Dzieciństwo spędził w rodzinnym w Płocku. Do wybuchu wojny mieszkał w Łodzi.

W trakcie okupacji niemieckiej przebywał w Warszawie. Uczył się w prywatnej szkole powszechnej Marii Ostaszewskiej. Pierwsze szlify aktorskie zdobywał w półjawnym Teatrze Lalek „Baj”. W 1942 roku wstąpił do Szarych Szeregów. Uczestniczył w powstaniu warszawskim jako łącznikiem Armii Krajowej. Zaaresztowany przez Niemców, został uwięziony w obozie w Braunschweigu. Po wyzwoleniu przez Amerykanów trafił do Dywizji Pancernej gen. Maczka, gdzie pracował jako mechanik. Do Polski wrócił w 1947 roku.

W latach 1949-1953 był asystentem reżysera w teatrach warszawskich - Polskim (1949-1950), Ateneum im. Stefana Jaracza (1950-1951), Narodowym im. Wojska Polskiego (1951-1952) i we Współczesnym (1952-1953). W 1953 roku ukończył Wydział Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie. W tym samym roku objął stanowisko reżysera w łódzkim Teatrze Powszechnym. W latach 1954-1955 reżyserował w Teatrze im. Juliusza Osterwy w Lublinie, a w sezonie 1955-1965 w kaliskim Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego.

Od 1956 roku, z przerwami, związany jest ze Szczecinem. W latach 1960-1961 był reżyserem w poznańskich Teatrach Dramatycznych (Teatr Polski). Od 1961 do grudnia 1962 roku kierował (dyrektor naczelny i artystyczny) Bałtyckim Teatrem Dramatycznym im. Juliusza Słowackiego w Koszalinie i w Słupsku. Później reżyserował w Teatrze Narodowym w Warszawie (1969-1971), Teatrze im. Stefana Jaracza w Łodzi (1971-1979 - także dyr. nacz. i artyst.) oraz w Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach (1981-1991).

W swoim dorobku artystycznym ma ponad 250 przedstawień w teatrach dramatycznych i operowych, 14 w teatrze telewizji oraz kilkanaście w radio. Reżyserował także za granicą, m.in. w Bułgarii, Czechosłowacji, Jugosławii, USA i w ZSRR. Jego domeną jest polski repertuar romantyczny i neoromantyczny. Jest także autorem cyklu przedstawień szekspirowskich, granych w tej samej przestrzeni scenicznej zaprojektowanej przez Zofię Wierchowicz (m.in. Otello, Henryk IV, Ryszard III, Hamlet). Wyreżyserowane przez niego w 1991 roku przedstawienie Ojciec wg Augusta Strindberga zostało uznane przez Akademię Teatru Telewizji za jedno ze stu najlepszych spektakli w historii Telewizji Polskiej (tzw. Złota Setka Teatru Telewizji).

W latach 1971-2015 był pracownikiem naukowo-dydaktycznym na Wydziale Aktorskim PWSFTviT w Łodzi. Od 1975 do 1993 roku wykładał na Wydziale Reżyserii PWST w Krakowie. w latach 1981-1985 był dziekanem tego wydziału. Zreformował model kształcenia, bazując na tradycjach międzywojennego Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej.

Dwukrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną była Alicja Maciejowska, dziennikarka radiowa, reportażystka związana z rozgłośnią PR w Szczecinie. Obecną żoną jest Barbara Zawada-Maciejowska, scenografka.

Okres szczeciński

Od 1956 do grudnia 1959 roku był reżyserem w Państwowych Teatrach Dramatycznych. Współpracował także z ruchem studenckim, m.in. z Akademickim Teatrzykiem Satyrycznym „Skrzat”. W latach 1963-1969 piastował stanowisko dyrektora naczelnego i artystycznego PTD. Był reżyserem wielu głośnych i nagradzanych spektakli, m.in. cyklu szekspirowskiego. Współpracował z Teatrem „13 Muz”, Teatrem Krypta oraz Operetką. Pod koniec marca 1966 roku wyjechał do Liberca (Czechosłowacja) w celu nawiązania stałych kontaktów i wymiany teatralnej między zespołem szczecińskim a czeskim. Jest wieloletnim jurorem Przeglądu Teatrów Małych Form „Kontrapunkt” w Szczecinie.

Odegrał istotną rolę w powstaniu Ośrodka Telewizyjnego w Szczecinie. Był członkiem i skarbnikiem Towarzystwa Miłośników Telewizji, z inicjatywy którego w 1957 roku powołano do życia Doświadczalny Ośrodek Telewizyjny w Szczecinie. Był autorem scenariusza i reżyserem Śladów wśród liści - pierwszego widowiska artystycznego w historii szczecińskiej telewizji (1960). Z udziałem aktorów scen szczecińskich reżyserował i realizował spektakle, które emitowano w ogólnopolskim programie telewizyjnym, m.in. cykl szekspirowski.

Wyreżyserował także wiele słuchowisk w szczecińskiej Rozgłośni Polskiego Radia.

Był jurorem wojewódzkich eliminacji do Ogólnopolskiego Festiwalu Amatorskich Teatrów Poezji (1961). W 1966 roku wraz z aktorem Andrzejem Kopiczyńskim reprezentował środowiska twórcze ziemi szczecińskiej na Ogólnopolskim Sejmiku Kultury.

W obiektywie Witolda Chromińskiego

  • Maciejowski Jan09a.jpg
  • Maciejowski Jan08a.jpg
  • Maciejowski Jan07a.jpg



Twórczość artystyczna (Szczecin)

Teatr

Tytuł sztuki Autor Forma twórczości Teatr Data premiery
Spotkanie Jean Anouilh reżyseria Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) 22 lipca 1956
Bez tytułu opracowanie reżyserskie Akademicki Teatrzyk Satyryczny „Skrzat" listopad 1956
Klub kawalerów Michał Bałucki reżyseria Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) 30 listopada 1956; Jubileusz pięćdziesięciolecia pracy artystycznej Zofii Ordyńskiej
Zakochana Porto-Riche reżyseria Państwowe Teatry Dramatyczne 26 grudnia 1956
Pułapka na myszy Agatha Christie reżyseria Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) 3 marca 1957
Intryga i miłość Fryderyk Schiller reżyseria Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) 30 sierpnia 1957
Uciekła mi przepióreczka Stefan Żeromski reżyseria Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) 10 stycznia 1958
Cezar i Kleopatra George Bernard Shaw reżyseria Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) 17 kwietnia 1958
Geniusz i szaleństwo Aleksander Dumas reżyseria Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) 28 czerwca 1958
Miłość Pavel Kohout reżyseria Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) 18 gdudnia 1958
Zaczęło się w banku... (Mysz kościelna) Bożena Brzezińska (adaptacja) wg komedii Laszlo Fodora reżyseria Państwowa Operetka 29 stycznia 1959
Pamiętnik Anny Frank Frances Goodrich, Albert Hackett reżyseria Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) 5 maja 1959; Jubileusz pięćdziesięciolecia pracy zawodowej inspektora sceny Włodzimierza Dołżyckiego
Nasze kochane dziatki Nicola Manzari reżyseria Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) 2 czerwca 1959
Roxy Barry Conners adaptacja, reżyseria Państwowa Operetka 18 listopada 1961
Koledzy Wasilij Aksionow, Jurij Stabawoj reżyseria Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) 6 listopada 1963
Igraszki z diabłem Jan Drda reżyseria Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) 24 stycznia 1964
Jaśnie Pan Nikt Lope de Vega reżyseria Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) 21 kwietnia 1964
Obsesje (trzy jednoaktówki) Leszek Konarski reżyseria Teatr Propozycji czerwiec 1964
Policjanci Sławomir Mrożek reżyseria Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) 4 listopada 1964
Przygody dobrego wojaka Szwejka Jaroslav Hašek reżyseria Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) 20 grudnia 1964
Śpiewać albo nie śpiewać (w ramach Kabaretu Piosenki Klubu „13 Muz”) różni autorzy, m.in. Halina Koman-Dobrowolska, Joanna Kulmowa, Tadeusz Klimowski opracowanie tekstów, reżyseria Klub „13 Muz” 12 marca 1965
Miłość i gniew John Osborne reżyseria Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) 17 czerwca 1965
Dzieci słońca Maksym Gorki reżyseria Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) 9 października 1965
Incydent w Vichy Arthur Miller reżyseria Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) 23 listopada 1965
Dziady Adam Mickiewicz reżyseria, układ tekstu Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) 12 marca 1966
Oskarżony Andrzej Kijowski reżyseria Teatr Krypta 16 kwietnia 1966
Mordercy i świadkowie Tadeusz Polanowski reżyseria Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) 24 czerwca 1966
Otello William Shakespeare reżyseria Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) 1 października 1966
Meteor Friedrich Dürrenmatt reżyseria Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) 9 grudnia 1966
Jesienny ogród Lillian Hellman reżyseria Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) 17 lutego 1967
Wiosna 21 Aleksander Sztejn reżyseria Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) 1 czerwca 1967
Ryszard III William Shakespeare reżyseria Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) 29 września 1967
Listy do P.Z. Kazimierz Brandys reżyseria Teatr „13 Muz” 4 grudnia 1967
Niezwykła przygoda Pana Kleksa Jan Brzechwa reżyseria Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) 14 stycznia 1968
Śmiertelny taniec August Strindberg reżyseria Teatr „13 Muz” 25 marca 1968
Mimika, czyli nauka sztuki scenicznej Wojciech Bogusławski reżyseria Teatr „13 Muz” 9 kwietnia 1968 (często błędnie podawana jest data: 18 kwietnia 1969)
Cesarsko-królewski narzeczony Ludwik Askenazy reżyseria Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) 4 maja 1968
Chwiejna równowaga Edward Albee reżyseria Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) 9 czerwca 1968
Brzeg Ryszard Liskowacki reżyseria Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) 9 listopada 1968
Wyzwolenie Stanisław Wyspiański reżyseria Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) 14 lutego 1969
Henryk IV William Shakespeare reżyseria Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) 12 czerwca 1969
Trzy siostry Antoni Czechow reżyseria Teatr Współczesny 25 marca 1982
Popiół i diament Jerzy Andrzejewski adaptacja, inscenizacja, reżyseria (wspólnie z Antonim Gryzikiem) Teatr Współczesny 23 marca 1984
Litość Boga Jean Cau adaptacja (wspólnie z Teresą Worono), reżyseria Teatr Współczesny 20 czerwca 2003
Sen o jesieni Jon Fosse reżyseria Teatr Polski 4 marca 2005





Radio

Tytuł słuchowiska/audycji Autor Adaptacja Forma twórczości Obsada/lektor Data pierwszej emisji
Legenda stargardzka o zbrodniczym kasztelanie Stefan Deskur reżyseria Stefan Deskur 25 lutego 1960
Wały Szczecina reżyseria 4 maja 1960
Miniatury Katarzyna Suchodolska reżyseria Halina Przybylska, Zbigniew Roman 18 czerwca 1960
Bunt na U.S.S. Caine Herman Wouk reżyseria 28 lipca 1960
O szkodliwości palenia Antoni Czechow Robert Mrągowius reżyseria aktorzy teatrów szczecińskich 3 listopada 1960
Skorpiony Maciej Patkowski Stanisław Kamiński reżyseria aktorzy teatrów szczecińskich 3 sierpnia 1961
Ślady na piasku (słuchowisko poetyckie) Jerzy Wołkochoń reżyseria Jerzy Wołkochoń 11 sierpnia 1961
Czas słoneczników teksty różnych autorów reżyseria Zbigniew Roman, Jerzy Sobieraj 23 sierpnia 1961
La Paloma Stanisław Maria Saliński Czesław Czerniawski reżyseria 6 listopada 1961
Zamarłe morze Jorge Amado Czesław Czerniawski, Henryk Piotrowski reżyseria Maria Chwalibóg, Tadeusz Gochna, Jan Ibel, Andrzej Kopiczyński, Zbigniew Mamont, Henryk Matwiszyn i inni 24 lutego 1962
Porgy Heyward DuBose Czesław Czerniawski reżyseria Halina Dobrowolska, Henryka Jędrzejowska, Hieronim Konieczka, Andrzej Kopiczyński, Wojciech Kostecki, Leon Lesiński, Janusz Marzec, Wanda Rucińska, Kazimierz Sala, Ryszard Szadej, Zbigniew Witkowski 25 lutego 1963
Nos Bruno Jasieński Edward Balcerzan reżyseria 2 października 1966
Nasza legitymacja Aleksander Błok, Władysław Broniewski, Włodzimierz Majakowski, Stefan Żeromski reżyseria Włodzimierz Bednarski, Henryk Giżycki, Bohdan Albert Janiszewski, Andrzej Kopiczyński, Irena Kownas, Zdzisław Krauze, Jadwiga Lesiak, Marian Nosek 10 listopada 1967
Wiosna 21 Jan Maciejowski adaptacja, reżyseria aktorzy teatrów szczecińskich 10 listopada 1967



Telewizja

Tytuł sztuki Autor Reżyseria Forma twórczości Realizacja telewizyjna Teatr Data premiery
Ślady wśród liści wiersze Juliana Przybosia, Antoniego Słonimskiego, Mieczysława Jastruna, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Władysława Broniewskiego, Lucjana Szenwalda i Louisa Aragona Jan Maciejowski scenariusz, reżyseria Doświadczalny Ośrodek Telewizyjny (pr. lokalny) 13 listopada 1960
Przecież to maj Ryszard Liskowacki Jan Maciejowski reżyseria Teatr Telewizji – pierwszy spektakl nadany w pr. ogólnopolskim 28 listopada 1961
Miłość i gniew John Osborne Jan Maciejowski reżyseria Janusz Rudnicki Teatr Telewizji – transmisja „na żywo” z Teatru Polskiego 23 lipca 1965
W małym domku Tadeusz Rittner Aleksander Rodziewicz realizacja TV Jan Maciejowski Teatr Telewizji – transmisja „na żywo” z Teatru Polskiego w Szczecinie 18 marca 1966
Dzieci słońca Maksym Gorki Jan Maciejowski reżyseria Juliusz Burski Teatr Telewizji - transmisja „na żywo” z Teatru Współczesnego w Szczecinie 18 lipca 1966
Otello William Shakespeare Jan Maciejowski reżyseria Juliusz Burski Teatr Telewizji - transmisja z Teatru Współczesnego w Szczecinie w ramach IV Telewizyjnego Festiwalu Teatrów Dramatycznych 11 sierpnia 1967
Ryszard III William Shakespeare Jan Maciejowski reżyseria Teatr Telewizji - transmisja z Teatru Współczesnego w Szczecinie 6 września 1968
Wojciecha Bogusławskiego mimika, czyli nauka sztuki scenicznej Wojciech Bogusławski Jan Maciejowski reżyseria Teatr Telewizji 29 grudnia 1968
Brzeg Ryszard Liskowacki Jan Maciejowski reżyseria Teatr Telewizji 25 kwietnia 1969
Henryk IV William Shakespeare Jan Maciejowski adaptacja, reżyseria Teatr Telewizji 15 września 1969
Playboy zachodniego świata John Millinghton Synge Jan Maciejowski reżyseria Ryszard Zawidowski Teatr Telewizji 19 września 1969



Publikacje

  • 2022 – Gra w reżyserię. Od kształcenia do tworzenia, Wydawnictwo Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Warszawa, 396 s.



Artykuły w prasie (wybór)

  • 1957 – Między przedsiębiorstwem a teatrem doskonałym (z cyklu: Spór o teatr), „Ziemia i morze” 1957 nr 6, s. 3
  • 1970 – Miasto wielkich szans. Dawnych szczecińskich wspomnień czar, „Kurier Szczeciński” 1970 nr 101, s. 4



Prelekcje



Nagrody i wyróżnienia



Odznaczenia

Zasluzony Dzialacz.jpg
  • 1965 – Złoty Krzyż Zasługi
  • 1966 – Zasłużony Działacz Kultury
  • 1966 – Odznaka 1000-lecia
  • 1974 – Honorowa Odznaka Miasta Łodzi
  • 1974 – Medal 30-lecia PRL
  • 1979 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski



Z prasy

  • (...) Inscenizując w Szczecinie „Igraszki z diabłem”, reżyser Jan Maciejowski, wraz ze scenografem, Marianem Boguszem, poszli zdecydowanie po linii ostrej groteski, osiągając często znakomite efekty komizmu - jednak nie bez „kosztów własnych”: z komedii tej omal że znikła jej warstwa poetycka, wdzięk ludowej baśni. Pozostała jednak doskonała zabawa - i racjonalistyczny, pożyteczny jej sens. Mamy też tu sporo ciekawych, często wybitnych osiągnięć aktorskich. (Feliks Jordan, Rozum zwycięża w „Igraszkach”. Premiera w Teatrze Współczesnym, „Kurier Szczeciński” z dn. 31 stycznia 1964)
  • (...) „Dziady” Adama Mickiewicza w reżyserii Ja­na Maciejowskiego cechuje bardzo cenny walor przymierzenia utworu do doświadczeń naszej epoki. Za­proponowano taki kształt scenicz­ny utworu, który prowokuje, zachęca do dyskusji, nie pozwala być obojętnym. A te cechy posia­dają przecież tylko wybitne reali­zacje sceniczne. (Wiesław Głowacz, Dziady 1966, „Kurier Szczeciński” 1966 nr 71, s. 4)



Bibliografia

Inne źródła

  • Strona internetowa Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie
  • Strona internetowa PWSFTviT w Łodzi



IES64.png
Autor opracowania: Andrzej Androchowicz


Źródło: „http://pomeranica.pl/index.php?title=Jan_Maciejowski&oldid=231951”