Jarosław Szymkiewicz

Z Encyklopedia Pomorza Zachodniego - pomeranica.pl
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Jarosław Szymkiewicz
krytyk teatralny, eseista, dziennikarz, publicysta
brak zdjecia
Data urodzenia 15 kwietnia 1930
Miejsce urodzenia Łapy
Data śmierci 1 listopada 1991
Miejsce śmierci Warszawa


Jarosław Szymkiewicz (1930-1991) – krytyk teatralny, eseista, dziennikarz, publicysta

Życiorys

Jarosław Wacław Szymkiewicz urodził się 15 kwietnia 1930 roku w Łapach w Białostockiem. Był synem Zygmunta Szymkiewicza i Janiny zd. Drążek. Uczęszczał do I Państwowego Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego w Bydgoszczy. W szkole nawiązał serdeczną przyjaźń z Jerzym Hoffmanem, przyszłym reżyserem filmowym. Działał w Międzyszkolnym Zarządzie ZMP. Studiował polonistykę na Uniwersytecie im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. Po ukończeniu studiów swoją karierę zawodową związał z teatrami.

Początkowo pracował jako krytyk i recenzent teatralny w bydgoskiej redakcji „Gazety Pomorskiej”. Był jednym z inicjatorów pierwszego w Polsce Teatru Propozycji, który działał przy Klubie Międzynarodowej Prasy i Książki w Bydgoszczy. Należał do grupy publicystów wspierających Hugona Morycińskiego w działaniach organizacyjnych na rzecz Festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu (1959).

Od 1 listopada 1960 do 30 czerwca 1961 roku pełnił funkcję kierownika literackiego Teatrów Dramatycznych Bydgoszczy (Teatr Polski) i Torunia (Teatr im. Wilama Horzycy). Z uwagi na bezkompromisowość i surowość swoich ocen, kierownictwo literackie pełnił wspólnie z Alfredem Kowalkowskim i Romanem Szydłowskim.

W połowie lat 60. związał się ze Szczecinem. Początkowo był dziennikarzem i publicystą „Głosu Szczecińskiego”. Swoje recenzje i krytyki teatralne zamieszczał także na łamach prasy ogólnopolskiej, m.in. w „Teatrze” i w „Życiu Literackim”. Później przeszedł do szczecińskiej telewizji. Był autorem scenariuszy widowisk poetyckich i reportaży. W latach 1966-1970 w cyklicznym programie Kramik z Muzami prowadził dział teatralny (kąciki „Spojrzenia ze starego fotela” i „Premiery teatralne”). Był autorem i prowadzącym ostatnie, 53 wydanie tego programu (16 marca 1970). Mimo znakomitego warsztatu dziennikarskiego i autorytetu, jakim się cieszył w ogólnopolskich kręgach teatralnych, jego profesjonalizm i znajomość zagadnień związanych z teatrem nie zostały w Szczecinie właściwie docenione i wykorzystane.

Po otrzymaniu interesującej propozycji pracy we wrocławskim ośrodku telewizyjnym, w 1971 roku przeniósł się do Wrocławia. Realizował programy kulturalne i reportaże. Przeprowadzał wywiady z wybitnymi twórcami polskiej kultury, m.in. z Jerzym Grotowskim (1972). Był autorem scenariusza do widowiska Wieczór autorski poetów Stanisława Ignacego Witkiewicza w reż. Cezarego Łagiewskiego, które Teatr Polski przygotował na potrzeby Teatru Telewizji (prem. 19 grudnia 1977). Współpracował także ze środowiskiem teatralnym Wrocławia. Wspólnie z Jackiem Wekslerem przygotował dla Teatru Współczesnego adaptację Małej Apokalipsy Tadeusza Konwickiego, do wystawienia której władze jednak nie dopuściły.

W nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku, tuż przed ogłoszeniem stanu wojennego, został aresztowany (o godz. 23.20) i internowany. Zwolniony po czterech miesiącach pobytu w więzieniu, odmówił poddania się weryfikacji w rodzimej redakcji TVP. Został usunięty z posady w trybie natychmiastowym i pozbawiony prawa wykonywania zawodu dziennikarza telewizyjnego. Dzięki ówczesnemu dyrektorowi Teatru Współczesnego im. Edmunda Wiercińskiego we Wrocławiu, Kazimierzowi Braunowi, dołączył do zespołu artystycznego tej sceny jako konsultant programowy (od 1 czerwca 1982). W dniu 5 lipca 1984 roku, w proteście przeciwko zwolnieniu przez władze dyrektora Kazimierza Brauna za działalność opozycyjną, wraz z trzydziestoosobową grupą aktorów oraz pracowników technicznych i administracyjnych odszedł z teatru.

Wkrótce nawiązał współpracę z niezależnymi zespołami teatralnymi. Na inaugurację Niezależnego Samorządnego Teatru „Nie Samym Teatrem” (NST) napisał scenariusz do spektaklu Epitafium św. Kazimierzowi, wyróżnionego nagrodą kulturalną „Solidarności” za rok 1985. Od 1982 roku współpracował także z podziemną prasą, m.in. z „Obecnością” i z biuletynem „Solidarność PRiTV”, w której publikował pod pseudonimami Andrzej Żmudzki i Seweryn Tatar (1982-1989).

Po 1989 roku został doradcą literackim i konsultantem teatrów wrocławskich - Współczesnego i Polskiego (od 1990). Współpracował również jako autor tekstów z Teatrem Wędrującym.

Był jednym z sygnatariuszy listu protestacyjnego do gen. Wojciecha Jaruzelskiego w sprawie rozwiązania Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich.

Jeszcze w latach 80. wspólnie z Jerzym Hoffmanem przystąpił do prac nad wstępnym scenariuszem filmu Ogniem i mieczem (wersja pierwsza z siedmiu opracowanych). Ze względów politycznych, m.in. napiętych relacji polsko-ukraińskich, zmianach we władzach kulturalnych i braku funduszy, do realizacji filmu wówczas nie doszło. W 1991 roku wyjechał do Warszawy, gdzie miał wspomóc Jerzego Hoffmana w przygotowywaniu kolejnej wersji scenariusza. Prace te przerwała śmierć krytyka.

Trzykrotnie żonaty. Z Urszulą Jakubowską (ślub 25 maja 1953), z Teresą Worono, kierownikiem literackim teatru (ślub 1960), z Krystyna Bigelmajer (1938-1997), aktorką (ślub 1985).

Zmarł 1 listopada 1991 roku w Warszawie. Został pochowany na Cmentarzu Służewieckim przy ul. Fosa w Warszawie (kw. IIA-18).



Artykuły w prasie (wybór)

  • 1959 – Festiwal Teatrów Polski Północnej, „Gazeta Pomorska” z dn. 17 czerwca
  • 1959 – Beatryks Cenci, „Gazeta Pomorska” 1959 nr 144
  • 1960 – Festiwal po namyśle, „Gazeta Pomorska” 1960 nr 68
  • 1961 – Henryk VI, „Gazeta Pomorska” 1961 nr 161, s. 4
  • 1962 – Leonce i Lena, „Pomorze” 1962 nr 5
  • 1962 – Znów o festiwalu, „Spojrzenia” 1962 nr 16
  • 1965 – Premiery w „nadscenkach”, „Głos Szczeciński” 1965 nr 286
  • 1967 – Pan Jowialski (recenzja), „Głos Szczeciński” 1967 nr 18, s. 5
  • 1967 – Miasto, które czekało na Polskę... (współautor: Zdzisław Sośnicki), „Głos Szczeciński” 1967 nr 40, s. 3
  • 1967 – Henryk IV (recenzja) „Głos Szczeciński” 1967 nr 44, s. 3
  • 1967 – Jesienny ogród (recenzja), „Głos Szczeciński” 1967 nr 62, s. 3
  • 1967 – Dziękuję ci, Ewo (recenzja), „Głos Szczeciński” 1967 nr 65, s. 3
  • 1967 – Niech no tylko zakwitną jabłonie (recenzja), „Głos Szczeciński” 1967 nr 73, s. 3
  • 1967 – Banalne małe formy, „Głos Szczeciński” 1967 nr 80, s. 3
  • 1967 – Lato (recenzja, „Głos Szczeciński” 1967 nr 94, s. 3
  • 1967 – Kordian (recenzja), „Głos Szczeciński” 1967 nr 95, s. 5
  • 1967 – Czy istnieje w Szczecinie środowisko studenckie?, „Głos Szczeciński” z dn. 25 października
  • 1967 – Przygoda z Vaterlandem (recenzja), „Głos Szczeciński” 1967 nr 125, s. 5
  • 1967 – Indyk (recenzja), „Głos Szczeciński” 1967 nr 197, s. 3
  • 1967 – W Klubie „13 Muz”, „Głos Szczeciński” 1967 nr 220, s. 3
  • 1967 – Człowiek i maska, „Głos Szczeciński” 1967 nr 244, s. 3
  • 1967 – Meteor (recenzja), „Głos Szczeciński” 1967 nr 290, s. 3
  • 1968 – Gra miłości i przypadku (recenzja), „Głos Szczeciński” 1968 nr 5, s. 3
  • 1968 – Wujaszek Wania (recenzja), „Głos Szczeciński” 1968 nr 20, s. 5
  • 1968 – Niezwykła przygoda Pana Kleksa (recenzja), „Głos Szczeciński” 1968 nr 22, s. 3
  • 1968 – Nitouche, „Głos Szczeciński” 1968 nr 29, s. 3
  • 1968 – Pan Wokulski (recenzja), „Głos Szczeciński” 1968 nr 70, s. 3
  • 1968 – Taniec z trumnami, „Głos Szczeciński” 1968 nr 74
  • 1968 – Don Juan i duchy (recenzja), „Głos Szczeciński” 1968 nr 77, s. 5
  • 1968 – W 15-lecie Chóru Politechniki Szczecińskiej. Śpiewający inżynierowie, „Głos Szczeciński” 1968 nr 118, s. 3
  • 1968 – Hedda Gabler (recenzja), „Głos Szczeciński” 1968 nr 123, s. 3
  • 1968 – Noc w Wenecji (recenzja), „Głos Szczeciński” 1968 nr 127, s. 5
  • 1968 – Cesarsko-królewski narzeczony (recenzja), „Głos Szczeciński” 1968 nr 142, s. 3
  • 1968 – Do 10 razy. Na marginesie toruńskiego festiwalu teatralnego, „Głos Szczeciński” 1968 nr 164, s. 3
  • 1968 – Skok (recenzja), „Głos Szczeciński” 1968 nr 167, s. 3
  • 1968 – Chwiejna równowaga (recenzja), „Głos Szczeciński” 1968 nr 170, s. 3
  • 1968 – Nowy kształt Teatru Muzycznego (rozmowa z Januszem Marcem), „Głos Szczeciński” 1968 nr 174, s. 5
  • 1968 – Brzeg (recenzja), „Głos Szczeciński” 1968 nr 276, s. 3
  • 1968 – Teatr niespokojny, „7-my Głos Tygodnia” 1968 nr 1, s. 7
  • 1968 – Lato w Nohant (recenzja), „7-my Głos Tygodnia” 1968 nr 21, s. 8
  • 1968 – Bilans studenckiego talentu, „7-my Głos Tygodnia” 1968 nr 32, s. 6-7
  • 1972 – Hamlet pomiędzy niebem a ziemią, „Teatr” 1972 nr 10
  • 1976 – „Ślub” po raz trzeci, „Teatr” 1976 nr 7
  • 1984 – Sprawa Teatru Współczesnego (pod ps. Andrzej Żmudzki), „Obecność” 1984 nr 7



Inne publikacje



Wybrane programy telewizyjne (Szczecin)

Tytuł Autor Scenariusz (adaptacja) Reżyseria Realizacja telewizyjna Forma twórczości Uwagi o programie/sztuce Data emisji/premiery
Kramik z Muzami (wyd. 53) Jarosław Szymkiewicz Ryszard Zawidowski scenariusz, prowadzenie cykliczny program kulturalny 16 marca 1970
Bo tylko tam, gdzie światło poeci Niemieckiej Republiki Demokratycznej Jarosław Szymkiewicz Henryk Tadeusz Czarnecki Ryszard Zawidowski scenariusz program poetycki 18 października 1970



Filmografia

Tytuł Scenariusz Realizacja Zdjęcia Produkcja Premiera
Pomniki Jarosław Szymkiewicz, Józef Wojciechowski Jarosław Szymkiewicz, Józef Wojciechowski Janusz Pietrzykowski Telewizja Polska - Redakcja Reportażu 1971
Pojanie Danuta Szopianka, Jarosław Szymkiewicz Danuta Szopianka, Jarosław Szymkiewicz Jerzy Pyrkosz Telewizja Polska - Redakcja Publicystyki 1971



Ciekawostki



Bibliografia

  • Kazimierz Braun, Teatr polski 1939-1989. Obszary wolności - obszary zniewolenia, Wyd. Naukowe Semper, Warszawa 1994
  • Gabriel Meretik, Noc generała, Fundacja Instytut Reportażu (dowody na istnienie), Warszawa 2014
  • Szczecin teatralny cz. I – Twórcy, przedstawienia, festiwale (pr. zbiorowa pod red. Leokadii Kaczyńskiej), Uniwersytet Szczeciński (Materiały, konferencje nr 66), Szczecin 2002

Inne źródła



IES64.png
Autor opracowania: Andrzej Androchowicz


Źródło: „http://pomeranica.pl/index.php?title=Jarosław_Szymkiewicz&oldid=227116”