Konstanty Gowor

Z Encyklopedia Pomorza Zachodniego - pomeranica.pl
Skocz do: nawigacja, szukaj
Konstanty Gowor
kapitan żeglugi wielkiej
brak zdjecia
Data urodzenia 15 kwietnia 1910
Miejsce urodzenia Kostopol
Data śmierci 5 listopada 1992
Miejsce śmierci Szczecin
Miejsce spoczynku Cmentarz Centralny w Szczecinie (kw. 54-7-8)
Lokalizacja grobu zobacz na mapie


Konstanty Gowor (1910-1992) – kapitan ż.w., pilot portowy


Życiorys

Konstanty Gowor urodził się 15 kwietnia 1910 roku w Kostopolu w dawnym woj, wołyńskim (obecnie Ukraina). Był synem pracownika kolei Szymona Gowora i Kseni z d. Urbańskiej, prowadzącej dom i zajmującej się wychowaniem dzieci. Miał siostrę Marię. Dzieciństwo spędził w Równem. Tu uczęszczał do szkoły powszechnej i na kursy dokształcające. Od najmłodszych lat marzył, aby zostać lotnikiem lub marynarzem. Przypadkowe spotkanie na ulicy Równego mężczyzny w mundurze marynarskim zadecydowało o wyborze tego zawodu.

W 1927 roku opuścił rodzinny dom i wyjechał do Gdyni. Ze względu na panujący w kraju kryzys i bezrobocie, dorywczo pracował jako tragarz i doker w porcie. Zajmował się m.in. dostarczaniem żywności na statki. Później pływał jako marynarz na statkach pod obcą i polską banderą. Jego przygoda z morzem rozpoczęła się w styczniu 1928 roku, gdy jako młodszy marynarz zamustrował się na parowiec „Falconer” brytyjskiego armatora „Robinson & Brown”. Na pokładzie tego statku, dowodzonego przez kpt. Ponomariewa, Rosjanina zbiegłego z carskiej marynarki, zawinął m.in. do portu w Szczecinie, nie przypuszczając wówczas, że za 20 lat z miastem tym zwiąże swoje losy na zawsze.

Później pływał na łotewskim statku „Auseklis”, na który zamustrował się w Kłajpedzie. Podczas półrocznego rejsu przeżył na tym statku kilkutygodniowe uwięzienie w lodach zamarzniętej Zatoki Ryskiej. W Antwerpii zaciągnął się na holenderski statek „Vechdirk”. Pływając na tej jednostce poznał porty Ameryki Środkowej, a także Indii i kolonii holenderskich.

Podczas kolejnego pobytu w Antwerpii w 1929 roku usłyszał o mustrowaniu w Gdańsku załogi na polski statek „Wilno”. Na wieść o tym powrócił do kraju. Trafił do Gdyni, gdzie został zatrudniony do pracy na statku „Rewa” przez Biuro Angażowania Załóg Polskich Przedsiębiorstw Okrętowych. Jako starszy marynarz pływał na tym parowcu od czerwca do grudnia 1930 roku. Na statku kajutę dzielił ze słynnym w późniejszych latach kpt. Tadeuszem Meissnerem.

W końcu października 1931 roku został powołany do odbycia służy w Marynarce Wojennej RP w Gdyni. Pływał na pomocniczym transportowcu s/s „Wilia”, zdobywając kolejne doświadczenia marynarskie.

W marcu 1934 roku powrócił do pływania w marynarce handlowej. Został zaangażowany przez Polsko-Skandynawskie Towarzystwo Transportowe „Polskarob” do pracy na masowcach. W latach 1934-1936 pływał jako starszy marynarz na statkach „Robur III”, „Robur IV”, „Robur V”, „Robur VI”.

W marcu 1936 roku znalazł zatrudnienie u największego w tym czasie polskiego armatora – Gdynia-Ameryka Linie Żeglugowe Spółka Akcyjna (GAL). Pływał na polskich transatlantykach „Kościuszko”, „Batory”, „Piłsudski”. Odbywał rejsy na trasie Konstanca-Hajfa, przewożąc Żydów do Palestyny (s/s „Kościuszko”) oraz na liniach amerykańskich (s/s „Piłsudski” i m/s „Batory”).

W 1938 roku ukończył kurs szyprów w Państwowej Szkole Morskiej w Gdyni. Dzięki temu w styczniu 1939 roku został kapitanem-szyprem na bunkrowcu s/s „Robur VII”, najnowocześniejszej jednostce tego typu w porcie gdyńskim. Równocześnie do maja pływał na holowniku „Hala”, należącym do spółki „Polskarob”. W maju 1939 roku przeniósł się do spółki „Progress” - Morski Eksport Węgla, gdzie objął dowództwo bunkierki „Progress I”. Pływał na niej do wybuchu wojny.

W 1939 roku razem z załogami innych statków i personelem lądowym został aresztowany przez Niemców i skierowany do obozu w Stutthofie. Ze względu na brak miejsca, uniknął obozu. Na krótko znalazł zatrudnienie w warsztacie szklarskim. Skierowany przez Arbeitsam do pracy na pogłębiarkach, okupację spędził na robotach w Niemczech. Pracował na pogłębiarkach w Gotenhafen (Gdynia), Königsbergu (Królewiec), Kiel (Kilonia) i Flesenburgu. Po zakończeniu działań wojennych przebywał w obozie przejściowym dla Polaków w Kappeln. Po otrzymaniu informacji o działającej na terenie Niemiec polskiej misji rewindykacyjnej, zajmującej się odzyskiwaniem zrabowanego podczas wojny polskiego mienia, zgłosił się do niej, oferując swoje wieloletnie doświadczenie morskie. W latach 1945-1946 jako kapitan-szyper sprowadził do Gdyni statki uzyskane w ramach rewindykacji - holownik „Polluks”, parowiec „Nissa” i statek „Toruń”.

Latem 1946 roku w Szczecinie odnalazł siostrę Marię, która powróciła z Syberii. Od tego momentu na stałe związał się z tym miastem.

Pracując od sierpnia 1946 roku w szczecińskiej Delegaturze Urzędu Morskiego w Gdańsku, został drugim po kpt. Antonim Gmitrowiczu pilotem portowym. Prowadził statki na mocno jeszcze usłanym wrakami torze wodnym ze Szczecina do Świnoujścia. Początkowo pilotowałł szkunery i drewniane żaglowce („Idalja” i „Yrsa”) przypływające z Danii i Szwecji po polski węgiel. W drugiej połowie 1946 roku wprowadził do szczecińskiego portu 15 statków. W tym samym okresie na redę świnoujskiego portu wyprowadził 24 jednostki. Rok później liczba statków wzrosła odpowiednio do 35 i 39 jednostek. Oprócz pilotażu dowodził lodołamaczem „Posejdon” (3 maja do 22 lipca 1947), a także brał udział w próbach uruchomienia promu pasażersko-kolejowego „Waza” (grudzień 1947 do styczeń 1948). Na promie tym (późniejszy „Kopernik”) piastował stanowisko starszego oficera.

Pracę w charakterze starszego pilota kontynuował w nowo powołanym do życia Szczecińskim Urzędzie Morskim (1948). W kolejnych latach na pokładach lodołamaczy s/s „Posejdon” i m/s „Swarożyc” uczestniczył w akcjach kruszenia lodu. Brał też udział w akcji wydobywania zatopionego statku s/s „Lech”. Czasowo pełnił funkcję starszego oficera portu szczecińskiego.

W ramach reorganizacji, w 1950 roku został przeniesiony na stanowisko starszego pilota w Zarządzie Portu Szczecin. W uznaniu dotychczasowych zasług, 20 stycznia 1951 roku otrzymał patent porucznika żeglugi wielkiej.

W latach 1953-1956, początkowo jako I oficer, a później jako kapitan Bazy Zdawczej Stoczni Szczecińskiej wyprowadzał w próbne rejsy wybudowane tu statki. M.in. w grudniu 1953 roku wyprowadził w dziewiczy rejs parowiec s/s „Czułym”. Ten prototypowy rudowęglowiec z serii B-32, przeznaczony dla armatora radzieckiego, był pierwszą jednostką zbudowaną od podstaw w tutejszej stoczni po wojnie. Przez następne lata wyprowadził w morze na próbne rejsy 30 statków zbudowanych w Szczecinie.

W lipcu 1955 roku został awansowany do stopnia kapitana żeglugi małej, co uprawniało go do dowodzenia statkami na Bałtyku i części Morza Północnego.

Od 1956 roku pływał na statkach floty handlowej Polskiej Żeglugi Morskiej. Dowodził wieloma jednostkami tego szczecińskiego armatora, m.in. m/s „Oksywiem”, s/s „Malborkiem”, m/s „Pilicą”, m/s „Sanem”, m/s „Odrą”, s/s „Wrocławiem”. Po uzyskaniu 25 marca 1960 roku patentu kapitana ż.w. dowodził m.in. s/s „Kopalnią Mysłowice” i motorowcem m/s „Liwiec”, który kursował do Antwerpii i Rotterdamu. Najczęściej, bo trzynastokrotnie, pływał na „Rusałce”, statku, który był najbliższy jego sercu. Z marynarzami statku dwukrotnie zdobył tytuł Załogi Pracy Socjalistycznej. Mimo pracy w PŻM, w 1963 roku na prośbę stoczni wyprowadził w morze na próbny rejs „Republikę”, statek z serii „Kolejarz”. Ostatni rejs przed przejściem na emeryturę odbył pod koniec 1972 roku na motorowcu „Ina”.

W latach 1973-1976 na zlecenie Polskiej Izby Handlu Zagranicznego pełnił funkcję pilota pełnomorskiego w Morskiej Agencji w Szczecinie. Pilotował statki na Morze Północne i kanał La Manche. Przez rok pływał jako kapitan statku m/s „Świetlik” należącego do Polskiej Żeglugi Bałtyckiej w Kołobrzegu (1976-1977). Posiadając zezwolenie na pilotowanie statków o nieograniczonym tonażu na torze wodnym ze Szczecina do Świnoujścia oraz w obu tych portach, ponownie zajął się pilotażem statków dla Morskiej Agencji w Szczecinie (1977-1985).

W okresie międzywojennym był członkiem Międzynarodowego Związku Marynarzy w Gdyni. Należał do zasłużonych pracowników morza i pionierów szczecińskiego portu. Od lat pięćdziesiątych był ekspertem Polskiej Izby Handlu Zagranicznego. Po przejściu na emeryturę czynnie działał w Klubie Kapitanów Żeglugi Wielkiej. Był także ławnikiem Izby Morskiej.

Współorganizował Automobilklub Szczeciński (1946). Przez wiele lat piastował stanowisko prezesa zarządu tej instytucji. W latach czterdziestych współtworzył portową spółdzielnię robotniczą „Cargotrans”. Znany z działalności społecznej, wiceprzewodniczył Komitetowi Osiedlowego Samorządu Mieszkańców ds. Młodzieży, a także ds. Komunalnych i Zdrowia.

Przez wiele lat mieszkał w słynnej Kamienicy Kapitanów przy ul. Parkowej.

Żonaty z Ireną Franciszką z d. Skibską. Ich syn Aleksander, związany również z morzem, przez 30 lat był szefem Morskiego Biura Podróży Polskiej Żeglugi Bałtyckiej. Obecnie zajmuje się pilotażem morskich wypraw. Wnuk, Arkady, z wielką pajsą traktuje turystykę morską i jest uznanym pilotem i przewodnikiem imprez do Skandynawii.

Zmarł 5 listopada 1992 roku w Szczecinie. Został pochowany na Cmentarzu Centralnym (kw. 54-7-8).

Z prywatnego archiwum

  • Na pierwszym statku „Rewa”. Konstanty Gowor pierwszy z lewej

  • Podczas ceremonii wodowania statku w Stoczni Szczecińskiej. Kpt. Konstanty Gowor pierwszy z prawej

  • Gowor Konstanty08a.jpg
  • Gowor Konstanty09a.jpg
  • Gowor Konstanty13a.jpg

  • Dekoracja kpt. Konstantego Gowora Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1967)

  • W trakcie odbioru technicznego statku

  • Podczas manewrów w pocie

  • Owczarek walijski Kuba, pies-marynarz, wierny towarzysz rejsów kpt. Gowora



Rejsy w barwach Polskiej Żeglugi Morskiej w Szczecinie (1956-1972)

Nazwa statku Funkcja Daty rejsów Ilość rejsów
m/s „Oksywie” kapitan 27 lipca do 1 września 1956 1
s/s „Malbork” kapitan 12 do 29 września 1956 1
m/s „Pilica” kapitan 1 do 15 października 1956 1
m/s „San” kapitan 20 października 1956 do 13 grudnia 1957 1
m/s „Odra” kapitan 20 grudnia 1957 do 15 lutego 1958 1
m/s „Noteć” p.o. kapitana 27 sierpnia do 10 września 1958 1
m/s „Nogat” I oficer 18 do 31 października 1958 1
s/s „Wisła” I oficer 27 listopada 1958 do 9 stycznia 1959 1
m/s „Prosna” I oficer 22 stycznia do 6 lutego 1959 1
s/s „Wrocław” p.o. kapitana 7 lutego do 21 marca 1959 1
s/s „Wisła” kapitan 21 marca do 26 czerwca 1959 1
m/s „Liwiec” kapitan 27 czerwca 1959 do 24 sierpnia 1960 2
s/s „Kopalnia Mysłowice” kapitan 24 lipca do 12 września 1960 1
m/s „Liwiec” kapitan 13 września 1960 do 8 kwietnia 1961 1
s/s „Wrocław” kapitan 16 czerwca 1961 do 13 czerwca 1962 1
m/s „Rusałka” kapitan 14 września 1962 do 10 grudnia 1969 13
s/s „Ustka” kapitan 19 stycznia 1970 do 21 stycznia 1971 1
s/s „Brygada Makowskiego” kapitan 22 lutego 1971 do 18 marca 1972 2
s/s „Kopalnia Wieczorek” kapitan 4 maja do 3 czerwca 1972 1
s/s „Malbork” kapitan 6 czerwca do 2 września 1972 1
m/s „Ina” kapitan 4 października do 31 grudnia 1972 1



Nagrody i wyróżnienia

  • 1988 – wpis do Księgi Zasłużonych dla Szczecina



Odznaczenia

  • 1961 – Złota Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego
  • 1965 – Złota Odznaka Zasłużony Pracownik Morza
  • 1966 – Złota Odznaka „Zasłużony Pracownik Morza”
  • 1967 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
  • 1976 – Brązowa Odznaka „Za Zasługi w Ochronie Porządku Publicznego”
  • 1977 – Order Sztandaru Pracy II klasy
  • 1977 – Złota Odznaka Polskiego Związku Motorowego
  • 1979 – Srebrna Odznaka „Za Zasługi w Ochronie Porządku Publicznego”
  • 1982 – Złota Odznaka „Za Zasługi w Ochronie Porządku Publicznego”
  • 1983 – Brązowa Odznaka „W Służbie Narodu”
  • 1984 – Medal 40 lecia Polski Ludowej
  • 1984 – Srebrna Odznaka Honorowa Automobilklubów Polski
  • 1985 – Złota Odznaka Honorowa Automobilklubów Polski
  • 1986 – Srebrna Odznaka „W Służbie Narodu”
  • 1986 – Krzyż Zasługi dla Związku Harcerstwa Polskiego
  • 1988 – Medal Rodła



Bibliografia



IES64.png
Autor opracowania: Andrzej Androchowicz


Źródło: „http://encyklopedia.szczecin.pl/index.php?title=Konstanty_Gowor&oldid=210913”