Koszalin

Koszalin
Płonące Ptaki (fot. J. Jedrysik)
Nazwa niemiecka	Köslin
Nazwa przejściowa	łac. Coslinum
Powiat	miasto na prawach powiatu
Gmina	miejska Koszalin
Prawa miejskie	1266
Strona internetowa miejscowości.

Koszalin (łac. Coslinum, niem. Köslin) – miasto na prawach powiatu, położone w północno - wschodnim rejonie województwa zachodniopomorskiego. Zajmując powierzchnię 98,34 km2 zamieszkaną przez ponad 109 tysięcy mieszkańców, jest drugim, co do wielkości, miastem województwa, a największym na Pomorzu Środkowym. Stanowi siedzibę powiatu koszalińskiego, sądu okręgowego, wydziału zamiejscowego urzędu marszałkowskiego i delegatury urzędu wojewódzkiego. Koszalin jest największym w tej części regionu ośrodkiem kulturalnym, w którym znajdują się ważniejsze instytucje kultury: biblioteki, teatry, muzea, kina, filharmonia oraz amfiteatr.

Logo miasta Koszalin

Położenie

Koszalin powiat grodzki - położenie

Miasto położone jest w północno-wschodniej części województwa zachodniopomorskiego. Od północy graniczy z gminą Mielno i jeziorem Jamno, od wschodu z gminą Sianów, od południa z gminami Świeszyno i Manowo a od zachodu z gminami Będzino i Biesiekierz. Wszystkie wymienione gminy wchodzą w skład koszalińskiego powiatu ziemskiego. Centrum miasta jest oddalone od Morza Bałtyckiego o ok. 11 km. Miasto Koszalin i powiat ziemski są ściśle powiązane i zależne pod względem gospodarczym, kulturalnym oraz infrastruktury społecznej i technicznej. Zgodnie z podziałem fizyczno-geograficznym Polski Jerzego Kondrackiego obszar Koszalina położony jest na Pobrzeżu Zachodniopomorskim, w makroregionie Pobrzeża Koszalińskiego, na styku mezoregionów Równiny Białogardzkiej i Równiny Słupskiej/ Sławieńskiej.

Klimat

Wg klasyfikacji Kazimierza Prawdzica (1968) obszar Koszalina leży w północnym pasie Pojezierza Pomorskiego, charakteryzują go następujące parametry: średnia temperatura roczna 7,7 °C, średnia temperatura miesięcy letnich 14°C, ilość dni gorących w roku – 13 do 18 dni, suma opadów atmosferycznych – 650/800 mm, (najmniej opadów notuje się w lutym i marcu, a najwięcej w lipcu), długość okresu wegetacyjnego wynosi od 208 do 215 dni, liczba dni z pokrywą śniegową – 40/55 dni. Klimat kształtują masy powietrza znad Atlantyku, modyfikowane za sprawą sąsiedztwa Bałtyku i deniwelacji terenu na granicy krain geograficznych. Na terenie Koszalina dominują wiatry wiejące z kierunków południowo-zachodnich. W miesiącach zimowych wieją wiatry zachodnie i południowo-zachodnie, które przynoszą odwilż. Wiosną wieją wiatry północne i północno-wschodnie, przynoszące pogodę suchą i silnie skontrastowaną termicznie. W lecie przeważają chłodne wiatry zachodnie i północno-zachodnie, przynoszące wilgotne i deszczowe masy powietrza polarno-morskiego. Zima jest tu łagodna i krótka; przeciętna temperatura powietrza jest ujemna tylko w styczniu i lutym. Wiosna jest długa i chłodna, lato chłodniejsze niż w Polsce centralnej; charakterystyczna jest niewielka liczba dni gorących. Jesień jest długa i ciepła.

Obiekty fizjograficzne

Wieża widokowa na Górze Chełmskiej

Najwyższym punktem na terenie Koszalina jest Góra Krzyżanka[[1]] o wysokości 136,21 m n.p.m., położona w paśmie Wzgórz Koszalińskich (Chełmskich) we wschodniej części miasta. Najniższy punkt znajduje się na wys. ok. 1,5 m n.p.m. i położony jest na północnej granicy miasta w połowie odległości pomiędzy elektrownią wodną na rzece Dzięrżęcince we wsi Jamno, a północnym, skrajnym punktem terytorium miasta. Północny kraniec miasta sięga jeziora przymorskiego Jamno, natomiast od południa sąsiaduje z jeziorem Lubiatowo [[2]]. Przez teren miasta przepływa rzeka Dzierżęcinka [[3]], a południową granicę stanowi rzeka Czarna, dopływ rzeki Radew.

Przyroda

Koszalin jest terenem o wyjątkowych walorach przyrodniczych. Składają się na nie: duża lesistość (lasy stanowią ok. 41% powierzchni miasta), obecność torfowisk, mokradeł, dolin rzecznych oraz duże zróżnicowanie krajobrazowe. O bogactwie przyrody świadczą również rzadkie i cenne gatunki roślin i zwierząt udokumentowane przez badaczy lokalnej fauny i flory oraz zbiorowiska przyrodnicze o dużej bioróżnorodności. Flora miasta obejmuje 778 gatunków roślin naczyniowych, z tego 48 gatunków chronionych,7 gatunków roślin naczyniowych rzadkich, ginących lub zagrożonych wyginięciem wpisanych na czerwoną listę, krajową lub regionalną. Na obszarze Koszalina opisano 262 taksony zwierząt, z czego 23 należy do bezkręgowców ( 11 gatunków objętych ochroną), a 213 do zwierząt kręgowych. Spośród fauny kręgowców wykazano: 162 gatunki chronione, 26 gatunków z Polskiej Czerwonej Listy Zwierząt, 98 gatunków z Czerwonej Listy Zwierząt Pomorza Zachodniego, 5 gatunków z Europejskiej Czerwonej Listy Zwierząt, 175 gatunków na listach konwencji międzynarodowych. Poza tym na terenie Koszalina znajdują się 2 rezerwaty przyrody: Rezerwat Jezioro Lubiatowskieoraz Rezerwat przyrody nieożywionej Bielica, 59 pomników przyrody, 9 użytków ekologicznych, część obszaru chronionego krajobrazu Koszaliński Pas Nadmorski oraz 1 zespół przyrodniczo-krajobrazowy w obrębie lasów w okolicy Mścic.

• Rezerwat faunistyczny „Jezioro Lubiatowskie im. profesora Wojciecha Górskiego” utworzony na podstawie Zarządzenia Ministra Leśnictwa (MP Nr 65, poz. 761, s. 815) w celu zachowania naturalnego środowiska lęgowego ptactwa wodno-błotnego. Rezerwat obejmuje 370 ha. W granicach miasta Koszalina znajduje się tylko niewielki fragment tego obszaru. Jezioro i

jego otoczenie posiada bogatą szatę roślinności wodnej, szuwarowej, łąkowej i leśnej; w okresie lęgowym jest siedliskiem licznych gatunków ptaków.

• Rezerwat przyrody nieożywionej „Bielica” zajmuje powierzchnię 1,30 ha. Rezerwat stanowi część dużego kompleksu leśnego zwanego potocznie Górą Chełmską. Charakteryzuje się dużą wartością naukowo-dydaktyczną ze względu na unikalność w tym regionie typowej gleby bielicowej żelazisto-próchniczej. Teren ten porasta zbiorowisko roślinne boru świeżego.
• Obszar chronionego krajobrazu „Koszaliński Pas Nadmorski” Na terenie miasta, w jego wschodniej części, znajduje się fragment tego obszaru. Koszaliński Pas Nadmorski swoim zasięgiem obejmuje brzeg klifowy, porośnięty lasem sosnowo-brzozowym i

brzeg morski; piaszczyste wydmy białe i szare z typową dla nich roślinnością; pofałdowany, pagórkowaty teren wysoczyzn morenowych, z licznymi obniżeniami wytopiskowymi okresowo wypełnionymi wodą, poprzecinany dolinami rzek i drobnych cieków, które kończą bieg w Bałtyku.

• Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Wąwozy Grabowe” zlokalizowany jest w północnej części Koszalina pomiędzy terenami zwartej zabudowy mieszkaniowej wielo- i jednorodzinnej. Celem ochrony jest zachowanie charakterystycznie ukształtowanego terenu w postaci licznych wąwozów, wciętych w gliniaste podłoże.
• Użytki ekologiczne - na terenie miasta znajduje się 9 leśnych użytków ekologicznych. W rzeczywistości są to nieużytki o łącznej powierzchni 26,63 ha, w tym pastwiska (17,04 ha) i łąki (6,43 ha) oraz bagna (3,16 ha), podległe Nadleśnictwu Karnieszewice i położone w granicach

administracyjnych miasta Koszalina.

• Pomniki przyrody - na terenie miasta Koszalina jako pomniki przyrody objęto ochroną 59 obiektów, w tym: pojedyncze drzewa, grupy drzew, aleje i głazy narzutowe..

Historia

Pierwsza wzmianka o Koszalinie pochodzi z 1188 roku, dotyczy zapisanej w akcie klasztornym nazwy "Cussalin". Najstarszy dokument natomiast sięga roku 1214 (23 października), zawiera informacje, iż położona w kasztelani kołobrzeskiej, koło Góry Chełmskiej, osada "Cossalitz" zostaje darowana przez księcia Bogusława II zakonowi Norbertanów (Premonstratensów) z klasztoru w Białobokach. Akt lokacyjny miasta Koszalina został nadany przez biskupa kamieńskiego Hermana von Gleichen w 1266 roku, oparty został o miejskie prawo lubeckie. W 1278 roku biskup Hermann von Gleichen ufundował w Koszalinie klasztor Cysterek, sprowadzonych z Turyngii. Na przełomie XIII/XIV wieku miasto, położone przy popularnym szlaku handlowym łączącym Szczecin z Gdańskiem, zaczęło się bogacić i powiększać. Wkrótce zostało otoczone murami obronnymi z trzema bramami (Wysoka, Młyńska, Wodna). W 1308 roku zbudowano ratusz, a w roku 1330 kościół Mariacki. Ponadto w obronnej osadzie Unieście, położonej pomiędzy jeziorem Jamno a Bałtykiem założono port morski, który stał się źródłem stałych dochodów miasta. W XIV i XV wieku Koszalin należał do związku nadmorskich miast handlowych Europy Północnej Hanzy. Panowanie biskupów kamieńskich w Koszalinie zakończyło się w czasie reformacji. Zlikwidowano wówczas zakon Cysterek i wzniesiono renesansowy zamek dla książąt pomorskich. Po pokoju westfalskim w 1648 roku Koszalin znalazł się w rękach margrabiów brandenburskich, co znacznie ograniczyło prawa władz miasta. Koszalin odnowił stosunki handlowe z Danią, Szwecją, Polską i Lubeką za panowania Fryderyka Wilhelma I. W XVII wieku na skutek zapiaszczenia jeziora Jamno zamknięto port w Unieściu. W XVIII wieku Koszalin stał się siedzibą rejencji, utworzono garnizon wojskowy, rozwijały się usługi i rzemiosło, powstawały manufaktury włókiennicze, papiernie, garbarnie i olejarnie. W XIX wieku powstały także zakłady metalowe (fabryka maszyn rolniczych i gwoździ, odlewnia żelaza), cegielnie, tartaki, browar, fabryka konserw rybnych. Na rozwój Koszalina miała wpływ budowa linii kolejowej w latach 1859-1869 łączącej Koszalin z Gdańskiem i Szczecinem. Połączenie z Kołobrzegiem powstało w 1899 roku, linia wąskotorowa łączyła miasto z miejscowościami położonymi na południe. Po przegranej przez Niemcy wojnie, do Koszalina przybyło wielu przesiedlonych obywateli. Radziecka ofensywa dotarła do miasta 1 marca 1945 roku; dopiero po trzech dniach udało się Armii Czerwonej zająć miasto, które zostało podczas tych działań poważnie zniszczone (prawie 40%). Na mocy ustaleń konferencji w Poczdamie Koszalin znalazł się na terytorium Polski. W lipcu 1945 roku administracja polska rozpoczęła proces wysiedlania dotychczasowych mieszkańców miasta do Niemiec. W 1950 roku podzielono województwo na województwo szczecińskie i województwo koszalińskie. Koszalin był w latach 1950–1975 stolicą „dużego” województwa koszalińskiego (jednego z 17) oraz w latach 1975–1998 siedzibą władz „małego” województwa koszalińskiego (jednego z 49). W latach 1946–1954 był siedzibą wiejskiej gminy Koszalin. 4 lutego 1954 roku do Koszalina przyłączono obręb Rokosowo. 1 stycznia 1989 roku powiększono obszar Koszalina o tereny o łącznej powierzchni 17,875 km², przyłączono wówczas wsie: Lubiatowo, Chełmoniewo, Dzierżęcino, Wilkowo, Sarzyno, Raduszka, część wsi Konikowo oraz pomniejsze działki przygranicznych wsi. W wyniku reformy administracyjnej z 1999 roku Koszalin znalazł się w województwie zachodniopomorskim, mimo że część mieszkańców głównie z Koszalina opowiadała się za utworzeniem województwa środkowopomorskiego. 1 stycznia 2010 roku zmianie uległy granice miasta, przyłączono tereny o powierzchni 15,01 km², w kierunku północnym, wraz z dawnymi wsiami Jamno i Łabusz [18].

Samorząd

Ratusz w Koszalinie

Gmina - Miasto Koszalin jest miastem działającym na prawach powiatu, czyli gminą o statusie miasta, wykonującą zadania powiatu, stanowi lokalną wspólnotę samorządową tworzoną przez mieszkańców Miasta. Władze w mieście sprawuje Rada Miasta z Przewodniczącym Rady Miejskiej na czele. Mieszkańcy wybierają 25 radnych do Rady Miejskiej w Koszalinie, w pięciu okręgach wyborczych (każdy po 5 radnych). Organem wykonawczym władzy jest Prezydent Miasta. Siedzibą władz miasta jest ratusz na Rynku Staromiejskim, znajduje się tu Urząd Miejski w Koszalinie. Urząd świadczy pomoc Prezydentowi Miasta Koszalina w zakresie realizacji Uchwał Rady Miejskiej w Koszalinie oraz zadań realizowanych przez Miasto Koszalin, określonych przepisami prawa. Jednostkami pomocniczym samorządu miasta są osiedla. Koszalin utworzył 17 osiedli. Mieszkańcy wybierają Radę Osiedla liczącą 15 członków. Rada wybiera organ wykonawczy – Zarząd Osiedla, w skład którego wchodzi przewodniczący, wiceprzewodniczący i sekretarz.

• Prezydent Miasta Koszalina
• Rada Miejska w Koszalinie
• Rady Osiedli

Gospodarka i infrastruktura

Infrastrukturę komunikacyjną miasta stanowią linie kolejowe oraz sieć drogowa. Linie kolejowe są zelektryfikowane i jednotorowe, relacji: Gdańsk – Koszalin – Szczecin oraz Koszalin - Kołobrzeg, służą do przewozów pasażerskich i transportu towarowego. W sezonie letnim ze stacji Koszalin kursuje szynobus dowożący turystów do Mielna; dodatkowym środkiem lokomocji jest statek Koszałek pływający po jeziorze Jamno. Sieć drogową tworzą drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne. Drogi krajowe krzyżują się w centrum miasta, są to: droga krajowa nr 6 prowadząca z Gdańska przez Koszalin do Szczecina oraz droga krajowa nr 11 prowadząca z Poznania przez Koszalin do Kołobrzegu. W 2013 roku pojawiła się wspólna inicjatywa mieszkańców miasta oraz parlamentarzystów okręgu koszalińskiego dotycząca przekształcenia drogi krajowej nr 6 w drogę ekspresową S-6, która miałaby stanowić główną nadbałtycką arterię prowadzącą ze Szczecina, przez Kołobrzeg, Koszalin, Słupsk i Lębork do Trójmiasta. Koszalin jest miastem o dużym potencjale gospodarczym i turystycznym. Naturalną granicę miasta od strony północnej stanowi morze Bałtyckie, a z pozostałych stron zwarte kompleksy leśne i jeziora. Miasto należy do Słupskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej jako Podstrefa "Koszalin".W związku z dużym zainteresowaniem prowadzeniem działalności przez inwestorów zarówno krajowych, jak i zagranicznych - teren Podstrefy Koszalin SSSE został już trzykrotnie poszerzony tj. w 2006 r., w 2007 r. oraz w 2012 r. Podstrefa znajduje się w zachodniej części Koszalina w przemysłowej dzielnicy miasta w tzw. „Strefie Zorganizowanej Działalności Inwestycyjnej”. Położona jest w obrębie międzynarodowej trasy E-28 Berlin-Kaliningrad oraz drogi krajowej nr 11 łączącej Koszalin z Poznaniem i południem kraju. Jest to obszar o preferencyjnym charakterze, gdzie przedsiębiorca może rozpocząć działalność gospodarczą zarówno na uzbrojonym terenie inwestycyjnym, jak i na preferencyjnych warunkach.

• Podstrefa "Koszalin" SSSE

Kultura

W Koszalinie mieści się kilka obiektów mających status instytucji kultury, należą do nich m.in. Filharmonia Koszalińska im. Stanisława Moniuszki, Bałtycki Teatr Dramatyczny im. Juliusza Słowackiego, Teatr Muza , Teatr Propozycji Dialog, Muzeum w Koszalinie, Muzeum Włodzimierza Wysockiego, Koszalińska Biblioteka Publiczna im. Joachima Lelewela, Centrum Kultury 105 w Koszalinie, kina (Kryterium, Multikino, Alternatywa). Jako ewenement na skalę kraju wymienić należy największy w Polsce Amfiteatr im. Ignacego Jana Paderewskiego, w którym co roku odbywa się Letni Festiwal Kabaretów.

Centrum Kultury 105 w Koszalinie

Co roku organizowane są w Koszalinie liczne imprezy i festiwale o zasięgu ogólnopolskim i międzynarodowym takie jak:

• Koszaliński Festiwal Debiutów Filmowych "Młodzi i Film"
• Festiwal Filmowy „Integracja Ty i Ja”
• Letni Festiwal Kabaretów
• Światowy Festiwal Chórów Polonijnych (Koszalin)
• Międzynarodowy Festiwal Organowy (Koszalin)
• Hanza Jazz Festiwal

Oświata

Politechnika Koszalińska

Gmina Miasto Koszalin w roku szkolnym 2011/2012 była organem prowadzącym dla: 19 przedszkoli publicznych, 13 szkół podstawowych, 9 gimnazjów, 9 szkół ponadgimnazjalnych, 2 placówek szkolnictwa specjalnego, 1 poradni psychologiczno - pedagogicznej, 1 bursy międzyszkolnej i 1 szkolnego schroniska młodzieżowego. Osoby dorosłe w roku szkolnym 2011/2012 kształciły się w systemie zaocznym i wieczorowym w Centrum Kształcenia Ustawicznego im. St. Staszica w szkołach: liceum ogólnokształcącym, uzupełniającym liceum ogólnokształcącym po zasadniczej szkole zawodowej, technikum, technikum uzupełniającym po zasadniczej szkole zawodowej, policealnej, zasadniczej szkole zawodowej, gimnazjum. Gmina Miasto Koszalin w 2012 roku dotowała 57 niepublicznych jednostek oświatowych, w tym: 3 szkoły podstawowe, 1 oddział przedszkolny przy szkole podstawowej, 6 przedszkoli, w tym 1 przedszkole specjalne, 1 punkt przedszkolny, 3 gimnazja, 17 liceów ogólnokształcących dla młodzieży i dorosłych, 25 szkół ponadgimnazjalnych dla młodzieży i dorosłych, 1 ośrodek rehabilitacyjno – edukacyjno – wychowawczy, 1 niepubliczną specjalistyczną poradnię psychologiczno-pedagogiczną. Publiczne Technikum Informatyczne „Computer College” jest jedyną działającą na terenie Miasta Koszalina szkołą publiczną, prowadzoną przez osobę fizyczną lub prawną inną niż jednostka samorządu terytorialnego. Szkoła funkcjonuje od 1 września 2007 roku.

Kościoły i związki wyznaniowe

• Kościół Rzymskokatolicki, Metropolia: szczecińsko-kamieńska, Diecezja: koszalińsko-kołobrzeska, Dekanat: Koszalin, Parafie: miasto posiada 8 parafii, pw.: bł. Matki Teresy, Ducha Świętego, Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny - parafia katedralna, Podwyższenia Krzyża Świętego, św. Ignacego z Loyoli, św. Józefa Rzemieślnika, św. Kazimierza, św. Marcina, św. Wojciecha oraz parafię garnizonową pw. św. s. Faustyny Kowalskiej.

W [1981]] roku powstało Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej. W mieście, ma swoja siedzibę 1 męskie zgromadzenie zakonne franciszkanów oraz 4 zakony żeńskie: felicjanki, franciszkanki Rodziny Maryi, pallotynki, siostry szensztackie.

• Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny, Diecezja: wrocławsko-szczecinska, Dekanat: Koszalin, Parafia: Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Koszalinie parafia Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy
• Kościoły Protestanckie

Katedra Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Koszalinie

• Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP - kościół parafialny Jezusa Dobrego Pasterza
• Kościół Ewangelicko-Metodystyczny w RP - Parafia Ewangelicko-Metodystyczna w Koszalinie
• Kościół Chrześcijan Baptystów w RP - zbór na Podgrodziu
• Kościół Adwentystów Dnia Siódmego - Zbór Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w Koszalinie
• Kościół Zielonoświątkowy w RP - zbór „Betel”
• Kościół Chrystusowy w RP - zbór
• Kościół Wolnych Chrześcijan w RP - zbór
• Świadkowie Jehowy 6 zborów gromadzących się w 2 Salach Królestwa

• 

  Kościół św. Ducha

• 

  Kaplica św. Gertrudy

• 

  Sanktuarium Przymierza na Górze Chełmskiej

• 

  Cerkiew Greckokatolicka pw. Zaśnięcia Najświętszej Bogurodzicy

Sport

Obiekty sportowe zlokalizowane na terenie miasta są administrowane przez Zarząd Obiektów Sportowych Sp. z o.o. w Koszalinie. należą do nich:

• Hala widowiskowo-sportowa
• Kompleks sportowo-rekreacyjny (obejmujący 2 baseny i halę sportową)
• Kompleks sportowo-rekreacyjny „Gwardia” (stadion sportowy, hala sportowa, boiska boczne, skatepark, hala sportów walki,

korty tenisowe, sztuczne lodowisko)

• Stadion lekkoatletyczny „Bałtyk”
• Hala sportowa przy ul. Orlej
• Korty tenisowe
• Kompleks sportowo-rekreacyjny „Sportowa Dolina”, (m.in.: boiska do koszykówki, siatkówki, piłki nożnej, kort tenisowy ze ścianką treningową, skatepark, siłownia, stoły do tenisa stołowego)
• Kompleksy boisk na Osiedlach Wenedów, Jamno-Łabusz, Raduszka i Unii Europejskiej oraz przy ul. Głowackiego zrealizowane w ramach programu „Moje Boisko – Orlik 2012”Prezydent Miasta powołał Radę Sportu przy Prezydencie Miasta Koszalina, która jest organem inicjującym, doradczym i opiniodawczym w sprawach kultury fizycznej i do jej zadań należą w szczególności sprawy wymienione w ustawie o sporcie.W mieście istnieje około 50 klubów sportowych. Korzysta z nich ponad 8 tys. osób, z czego większość stanowią dzieci i młodzież, które biorą udział w zajęciach sportowych i ćwiczeniach.

Turystyka

Miasto Koszalin posiada duży potencjał turystyczny, na który składają się: położenie geograficzne, historia, oferta kulturalna i sportowa. Można tu uprawiać turystykę wypoczynkową, krajoznawczą, zdrowotną, religijną i biznesową. Na terenie miasta znajduje się ok. 10 obiektów zbiorowego zakwaterowania, w liczbie tej zostały ujęte hotele o różnym standardzie, schronisko młodzieżowe oraz inne obiekty niesklasyfikowane. Główną rolę informacji turystycznej pełni Regionalne Centrum Informacji Turystycznej. Ponad 40% ogólnej powierzchni Koszalina zajmują zieleńce, parki oraz lasy. Miasto dysponuje 7 parkami spacerowo - wypoczynkowymi i 34 zieleńcami (w tym 5 parków i 2 zieleńce wpisane do rejestru zabytków) oraz 2 rezerwatami przyrody i ogrodami działkowymi, okalającymi Miasto. Tereny "zielone" stanowią przyrodniczy obszar rekreacyjno-wypoczynkowy z wieloma atrakcjami turystycznymi: ścieżką edukacyjno-przyrodniczą, parkiem linowym i wieżą widokową na Górze Chełmskiej (wysokość 31,5 m). Od 2004 roku Koszalin należy do Europejskiego Szlaku Gotyku Ceglanegow ramach programu EUROB II, współfinansowanego ze źródeł UE [4]. Przez centrum miasta wiedzie Staromiejska Trasa Turystyczna [5], dzięki której można zwiedzając miasto poznać jego historię. Ponadto w okolicy Koszalina wyznaczono 6 pieszych szlaków turystycznych oraz 5 rowerowych[6]. W Koszalinie funkcjonuje Oddział PTTK.

Demografia

Miasto Koszalin, pod względem liczby mieszkańców jest drugim, po Szczecinie, ośrodkiem w województwie. Liczba ludności, na dzień 31 grudnia 2011 roku, wynosiła 109233 mieszkańców, co stanowiło ok. 6,34% ludności województwa i 0,28% ludności kraju. W populacji mieszkańców przeważają kobiety (52,73% populacji),wysokość współczynnika feminizacji w 2011 wynosiła 112 kobiet na 100 mężczyzn. Struktura wiekowa mieszkańców Koszalina w ostatniej dekadzie zmieniła się poprzez systematyczny spadek liczby osób w wieku produkcyjnym i przedprodukcyjnym, przy jednoczesnym wzroście liczby osób w wieku poprodukcyjnym. Starzenie się społeczeństwa jest zjawiskiem narastającym i coraz bardziej odczuwalnym. Liczba osób w wieku poprodukcyjnym w roku 2011 wynosiła 19,5%, natomiast liczba osób w wieku przedprodukcyjnym 15,6%. Od kilku lat liczba osób napływających do Koszalina jest niższa niż opuszczających miasto – ujemne saldo migracji w latach 2000-2011 powiększyło się czterokrotnie.

System ochrony zdrowia

Na terenie miasta funkcjonują publiczne i niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej oraz indywidualne praktyki lekarskie finansowane z Narodowego Funduszu Zdrowia - w ramach zawartych kontraktów. Miasto Koszalin, w zakresie swoich kompetencji, finansuje działania z zakresu profilaktyki i ochrony zdrowia oraz poprawy jakości życia mieszkańców. Miasto podejmuje również działania na rzecz osób niepełnosprawnych. Specjalistyczną opieke medczna na rzecz mieszkańców Koszalina świadczą:

• Szpital Wojewódzki im. Mikołaja Kopernika w Koszalinie
• Szpital Specjalistyczny – Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc w Koszalinie
• Szpital Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji w Koszalinie

Herb

Osobny artykuł: Herb Koszalina

Współczesny herb Koszalina ustanowiony został uchwałą władz miejskich z dnia 10 lutego 1959 roku. Przedstawia rycerza na koniu, trzymającego w prawej ręce chorągiew pomorską, a w lewej tarczę z herbem piastowskim. Autor projektu, Tadeusz Przypkowski, nawiązał do wizerunku na pieczęci Bogusława II z dokumentu z 1214 roku, w którym pojawia się pierwsza znana wzmianka dotycząca Koszalina.

Zabytki

Cegła z koszalinskiej cegielni

Obiekty historyczne w mieście:

• budynek z początku XIX w. przy ul. Mickiewicza – obecnie część Urzędu Miasta
• Gmach Rejencji, wzniesiony ok. 1890 r. przy ulicy Andersa – obecnie siedziba Policji
• neogotycki budynek polikliniki – wzniesiony w latach 1895-1896 na potrzeby szpitala miejskiego.
• budynek Bałtyckiego Teatru Dramatycznego – wzniesiony w 1906 roku jako budynek parafialny ewangelickiej gminy wyznaniowej
• neogotycki budynek Archiwum Państwowego – wzniesiony na początku lat 80. XIX wieku jako szpital garnizonowy, znajdował się pod zarządem administracji wojskowej do końca I wojny światowej
• budynek Straży Pożarnej – wzniesiony w 1928 roku, z charakterystyczną wysoką wieżą usytuowaną od strony zachodniej, służącą pierwotnie jako ściana ćwiczeń wysokościowych.
• podziemia starego browaru, ul. Kazimierza Wielkiego – stanowią część dawnego browaru E. Aschera z 1846 roku, istniejącego do 1910
• budynek z końca XIX wieku – zbudowany został w latach 70. XIX wieku przez rodzinę Hildebrand. W latach 1905-1919 mieszkał tutaj dr Fryderyk Hildebrand, koszalinianin, znany botanik, profesor uniwersytecki i dyrektor Ogrodów Botanicznych we Fryburgu.
• Skansen Kultury Jamneńskiej

Lista zabytków wpisanych do rejestru Zachodniopomorskiego Konserwatora Zabytków w Szczecinie:

• fragmenty murów obronnych z ok. 1320 roku
• Katedra Niepokalanego Poczęcia NMP – kościół gotycki z 1333 roku.
• Domek Kata z XV wieku, od 1964 roku siedziba Teatru Propozycji Dialog
• Kościół św. Józefa Oblubieńca – neogotycka budowla z 1869 roku dla wiernych, założonej w 1857 roku parafii katolickiej
• Kaplica św. Gertrudy – wybudowana w latach 1382-1383, obecnie kaplica ewangelicko-augsburska
• dawny kościół zamkowy – wybudowany ok. 1300 roku jako kościół klasztoru cysterek, opuszczony w czasie reformacji, następnie zrujnowany, został odbudowany przez księcia Franciszka I w latach 1602-1609 jako kościół zamkowy. Od 1953 roku cerkiew pw. Zaśnięcia NMP, siedziba parafii prawosławnej (ul. Adama Mickiewicza 22)
• Pałac Młynarza i młyn z XIX wieku
• kamienica gotycka z XIV wieku (ul. Bolesława Chrobrego 6)
• Pałac Ślubów – kamienica z XVI wieku, wzniesiona w okresie późnego średniowiecza, posiada w ścianach bocznych elementy z XV/XVI wieku – ostrołukowe blendy (ul. Bogusława II 15)
• zespół budynków Poczty Głównej – zespół neogotycki wzniesiony w 1884 roku
• kamieniczka (elewacje) (ul. Zwycięstwa 125)
• dawna plebania (ul. kard. Stefana Wyszyńskiego)
• zabytkowe domy (pl. Wolności 2-3, pl. Wolności 4)
• zabytkowe wille (ul. Batalionów Chłopskich 83, ul. Jana z Kolna 38, ul. Józefa Piłsudskiego 53, ul. Szczecińska 1, ul. Zwycięstwa 126)
• stacja kolejki wąskotorowej wraz z obiektami kolejowymi z 1898 roku
• Park Miejski im. Książąt Pomorskich – zabytkowy park, którego najstarsza część powstała w 1817 roku
• wieża widokowa na Górze Chełmskiej zbudowana w 1888 roku; wysokość 31,5 m

Osoby urodzone w miejscowości

• Książe Bogusław X
• Rudolf Emanuel Clausius (1822-1888)
• Burmistrz Ernst August Braun (1782-1859)
• Henrietta Hendel-Schutz (1772-1849)
• Julius Jury (1812-1893)
• Ludwig Ferdynand Karkutsch (1813-1891)
• Johann W.M. Henning (1783-1868)
• Johann Ernst Benno (1778-1848)

Znane postacie Koszalina

Osoby związane z miejscowością

Honorowi Obywatele Koszalina

• Ignacy Jeż – biskup diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej
• Marek Kamiński – polarnik, przedsiębiorca
• Jan Paweł II – nadane jako dowód hołdu dla dokonań i wyraz pamięci o wizycie, najważniejszej w dziejach miasta
• Mirosław Mikietyński – prezydent Koszalina w latach 2002-2010
• Maria Hudymowa – nauczycielka-bibliotekarz, nestorka Pionierów Koszalina

Bibliografia

• Dzieje Koszalina : praca zbiorowa. Red. Bogusław Drewniak, Henryk Lesiński. Poznań : Wydawnictwo Poznańskie, 1967.
• Gasztold, Tadeusz. Koszalin : zarys dziejów. Poznań : Wydaw. Poznańskie, 1974.
• Informacja o stanie realizacji zadań oświatowych Gminy Miasto Koszalin w roku szkolnym 2011/2012. W: Wydział edukacji, Urzad Miejski w Koszalinie. [online]. [Przeglądany 22 czerwca 2013}. Dostępny w: http://edukacja.koszalin.pl/we_pliki/dokum/info20112012.pdf
• Koszalin na przestrzeni dziejów : szkic dziejów Koszalina od czasów najdawniejszych do chwili obecnej. Koszalin : Komitet Miasta i Powiatu PZPR, 1966.
• Koszalin od średniowiecza do współczesności : katalog wystawy. Danuta Szewczyk. Koszalin : Muzeum, 2010. ISBN 978-83-89463-12-8.
• Program Ochrony Środowiska dla Miasta Koszalina. Urząd Miejski w Koszalinie, 2008. (Załącznik do Uchwały Nr XXI/207/2008 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 20 marca 2008r.)
• Serwis Urzędu Miejskiego w Koszalinie [online]. [Przeglądany 27 czerwca 2013].Dostępny w: http://www.koszalin.pl/
• Statut Urzędu Miejskiego w Koszalinie ( Załącznik do Uchwały Nr XXXVI/562/2006 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 29 czerwca 2006 r.)
• Statut Miasta Koszalina (Uchwała Nr V/44/2003 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 20 lutego 2003 roku). Dziennik Urzędowy Województwa Zachodniopomorskiego z 2003 r. Nr 25, poz. 347).
• Strategia rozwoju Koszalina. (Załącznik do Uchwały Nr XXXII/486/2013 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 23 maja 2013 r.)
• Sutryk, Marzena. Walka o drogę S6. Sejmowy zespół zajmie się sprawą nowej trasy. W: Serwis Głosu Koszalińskiego GK 24 [online]. [Przeglądany 18 czerwca 2013]. Dostępny w: http://www.gk24.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20130602/GK24/130609956
• Uchwała Wojewody Koszalińskiego z dnia 17 listopada 1975r. X/46/75, Nr 9. poz. 49.
• Uchwała Rady Miejskiej w Koszalinie nr XLI/673/94 z dnia 6 maja 1994.
• Uchwała Nr XXVI/239/96 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 13 września 1996 roku.
• Uchwała Nr XIV/203/2004 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 12 marca 2004 roku.
• Uchwała Nr XLII/474/2009 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 29 października 2009 roku.
• Uchwała Nr XII/141/2011 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 21 lipca 2011.
• Wspólnoty religijne w Koszalinie. W: Wikipedia [online]. [Przeglądany 24 czerwca 2013]. Dostępny w: http://pl.wikipedia.org/wiki/Koszalin
• Z dziejów Koszalina. Poznań; Słupsk : Wydawnictwo Poznańskie, 1960.
• Zachodniopomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Szczecinie, nr rej. 6.
• Zarządzenie Ministra Leśnictwa (MP Nr 65, poz. 761, s. 815).
• Zarządzenie MLiPD z dn. 10.12.1971r.
• Zarządzeniem Nr 119/579/11 z dnia 07 października 2011 roku Prezydenta Miasta Koszalina.

Linki zewnętrzne

• Stowarzyszenie Przyjaciół Koszalina
• Zarząd Obiektów Sportowych w Koszalinie
• Służba Zdrowia MSW
• Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Szczecinie
• Szlak Gotyku Ceglanego
• Staromiejska Trasa Turystyczna
• Szlaki Turystyczne Koszalina
• Góra Krzyżanka
• Jezioro Lubiatowskie
• rzeka Dzierżęcinka

Zobacz też

• Koszalińska Biblioteka Publiczna
• Centrum Kultury 105 w Koszalinie
• Bałtycki Teatr Dramatyczny

Autor opracowania: Joanna Przybyło