Koszalin
Koszalin | |||
| |||
Nazwa niemiecka | Köslin | ||
Nazwa przejściowa | łac. Coslinum | ||
Powiat | miasto na prawach powiatu | ||
Gmina | miejska Koszalin | ||
Prawa miejskie | 1266 | ||
Strona internetowa miejscowości. |
Koszalin (łac. Coslinum, niem. Köslin) – miasto na prawach powiatu, położone w północno - wschodnim rejonie województwa zachodniopomorskiego. Zajmując powierzchnię 98,34 km2 zamieszkaną przez ponad 109 tysięcy mieszkańców, jest drugim, co do wielkości, miastem województwa, a największym na Pomorzu Środkowym. Stanowi siedzibę powiatu koszalińskiego, sądu okręgowego, wydziału zamiejscowego urzędu marszałkowskiego i delegatury urzędu wojewódzkiego. Koszalin jest największym w tej części regionu ośrodkiem kulturalnym, w którym znajdują się ważniejsze instytucje kultury: biblioteki, teatry, muzea, kina, filharmonia oraz amfiteatr.
Położenie
Miasto położone jest w północno-wschodniej części województwa zachodniopomorskiego. Od północy graniczy z gminą Mielno i jeziorem Jamno, od wschodu z gminą Sianów, od południa z gminami Świeszyno i Manowo a od zachodu z gminami Będzino i Biesiekierz. Wszystkie wymienione gminy wchodzą w skład koszalińskiego powiatu ziemskiego. Centrum miasta jest oddalone od Morza Bałtyckiego o ok. 11 km. Miasto Koszalin i powiat ziemski są ściśle powiązane i zależne pod względem gospodarczym, kulturalnym oraz infrastruktury społecznej i technicznej. Zgodnie z podziałem fizyczno-geograficznym Polski Jerzego Kondrackiego obszar Koszalina położony jest na Pobrzeżu Zachodniopomorskim, w makroregionie Pobrzeża Koszalińskiego, na styku mezoregionów Równiny Białogardzkiej i Równiny Słupskiej/ Sławieńskiej.
Klimat
Wg klasyfikacji Kazimierza Prawdzica (1968) obszar Koszalina leży w północnym pasie Pojezierza Pomorskiego, charakteryzują go następujące parametry: średnia temperatura roczna 7,7 °C, średnia temperatura miesięcy letnich 14°C, ilość dni gorących w roku – 13 do 18 dni, suma opadów atmosferycznych – 650/800 mm, (najmniej opadów notuje się w lutym i marcu, a najwięcej w lipcu), długość okresu wegetacyjnego wynosi od 208 do 215 dni, liczba dni z pokrywą śniegową – 40/55 dni. Klimat kształtują masy powietrza znad Atlantyku, modyfikowane za sprawą sąsiedztwa Bałtyku i deniwelacji terenu na granicy krain geograficznych. Na terenie Koszalina dominują wiatry wiejące z kierunków południowo-zachodnich. W miesiącach zimowych wieją wiatry zachodnie i południowo-zachodnie, które przynoszą odwilż. Wiosną wieją wiatry północne i północno-wschodnie, przynoszące pogodę suchą i silnie skontrastowaną termicznie. W lecie przeważają chłodne wiatry zachodnie i północno-zachodnie, przynoszące wilgotne i deszczowe masy powietrza polarno-morskiego. Zima jest tu łagodna i krótka; przeciętna temperatura powietrza jest ujemna tylko w styczniu i lutym. Wiosna jest długa i chłodna, lato chłodniejsze niż w Polsce centralnej; charakterystyczna jest niewielka liczba dni gorących. Jesień jest długa i ciepła[1].
Obiekty fizjograficzne
Najwyższym punktem na terenie Koszalina jest Góra Krzyżanka[[1]] o wysokości 136,21 m n.p.m., położona w paśmie Wzgórz Koszalińskich (Chełmskich) we wschodniej części miasta. Najniższy punkt znajduje się na wys. ok. 1,5 m n.p.m. i położony jest na północnej granicy miasta w połowie odległości pomiędzy elektrownią wodną na rzece Dzięrżęcince we wsi Jamno, a północnym, skrajnym punktem terytorium miasta[2]. Północny kraniec miasta sięga jeziora przymorskiego Jamno, natomiast od południa sąsiaduje z jeziorem Lubiatowo [[2]]. Przez teren miasta przepływa rzeka Dzierżęcinka [[3]], a południową granicę stanowi rzeka Czarna, dopływ rzeki Radew.
Przyroda
Koszalin jest terenem o wyjątkowych walorach przyrodniczych. Składają się na nie: duża lesistość (lasy stanowią ok. 41% powierzchni miasta), obecność torfowisk, mokradeł, dolin rzecznych oraz duże zróżnicowanie krajobrazowe. O bogactwie przyrody świadczą również rzadkie i cenne gatunki roślin i zwierząt udokumentowane przez badaczy lokalnej fauny i flory oraz zbiorowiska przyrodnicze o dużej bioróżnorodności. Flora miasta obejmuje 778 gatunków roślin naczyniowych, z tego 48 gatunków chronionych,7 gatunków roślin naczyniowych rzadkich, ginących lub zagrożonych wyginięciem wpisanych na czerwoną listę, krajową lub regionalną. Na obszarze Koszalina opisano 262 taksony zwierząt, z czego 23 należy do bezkręgowców ( 11 gatunków objętych ochroną), a 213 do zwierząt kręgowych. Spośród fauny kręgowców wykazano: 162 gatunki chronione, 26 gatunków z Polskiej Czerwonej Listy Zwierząt, 98 gatunków z Czerwonej Listy Zwierząt Pomorza Zachodniego, 5 gatunków z Europejskiej Czerwonej Listy Zwierząt, 175 gatunków na listach konwencji międzynarodowych[3]. Poza tym na terenie Koszalina znajdują się 2 rezerwaty przyrody: Rezerwat Jezioro Lubiatowskie[4]oraz Rezerwat przyrody nieożywionej Bielica[5], 59 pomników przyrody, 9 użytków ekologicznych, część obszaru chronionego krajobrazu Koszaliński Pas Nadmorski[6] oraz 1 zespół przyrodniczo-krajobrazowy w obrębie lasów w okolicy Mścic.
- Rezerwat faunistyczny „Jezioro Lubiatowskie im. profesora Wojciecha Górskiego” utworzony na podstawie Zarządzenia Ministra Leśnictwa (MP Nr 65, poz. 761, s. 815) w celu zachowania naturalnego środowiska lęgowego ptactwa wodno-błotnego. Rezerwat obejmuje 370 ha. W granicach miasta Koszalina znajduje się tylko niewielki fragment tego obszaru. Jezioro i
jego otoczenie posiada bogatą szatę roślinności wodnej, szuwarowej, łąkowej i leśnej; w okresie lęgowym jest siedliskiem licznych gatunków ptaków.
- Rezerwat przyrody nieożywionej „Bielica” zajmuje powierzchnię 1,30 ha. Rezerwat stanowi część dużego kompleksu leśnego zwanego potocznie Górą Chełmską. Charakteryzuje się dużą wartością naukowo-dydaktyczną ze względu na unikalność w tym regionie typowej gleby bielicowej żelazisto-próchniczej. Teren ten porasta zbiorowisko roślinne boru świeżego.
- Obszar chronionego krajobrazu „Koszaliński Pas Nadmorski” Na terenie miasta, w jego wschodniej części, znajduje się fragment tego obszaru. Koszaliński Pas Nadmorski swoim zasięgiem obejmuje brzeg klifowy, porośnięty lasem sosnowo-brzozowym i
brzeg morski; piaszczyste wydmy białe i szare z typową dla nich roślinnością; pofałdowany, pagórkowaty teren wysoczyzn morenowych, z licznymi obniżeniami wytopiskowymi okresowo wypełnionymi wodą, poprzecinany dolinami rzek i drobnych cieków, które kończą bieg w Bałtyku.
- Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Wąwozy Grabowe”[7] zlokalizowany jest w północnej części Koszalina pomiędzy terenami zwartej zabudowy mieszkaniowej wielo- i jednorodzinnej. Celem ochrony jest zachowanie charakterystycznie ukształtowanego terenu w postaci licznych wąwozów, wciętych w gliniaste podłoże.
- Użytki ekologiczne[8] - na terenie miasta znajduje się 9 leśnych użytków ekologicznych. W rzeczywistości są to nieużytki o łącznej powierzchni 26,63 ha, w tym pastwiska (17,04 ha) i łąki (6,43 ha) oraz bagna (3,16 ha), podległe Nadleśnictwu Karnieszewice i położone w granicach
administracyjnych miasta Koszalina.
- Pomniki przyrody - na terenie miasta Koszalina jako pomniki przyrody objęto ochroną 59 obiektów, w tym: pojedyncze drzewa, grupy drzew, aleje i głazy narzutowe.[9].
Historia
Pierwsza wzmianka o Koszalinie pochodzi z 1188 roku, dotyczy zapisanej w akcie klasztornym nazwy "Cussalin". Najstarszy dokument natomiast sięga roku 1214 (23 października), zawiera informacje, iż położona w kasztelani kołobrzeskiej, koło Góry Chełmskiej, osada "Cossalitz" zostaje darowana przez księcia Bogusława II zakonowi Norbertanów (Premonstratensów) z klasztoru w Białobokach. Akt lokacyjny miasta Koszalina został nadany przez biskupa kamieńskiego Hermana von Gleichen w 1266 roku, oparty został o miejskie prawo lubeckie. [10] W 1278 roku biskup Hermann von Gleichen ufundował w Koszalinie klasztor Cysterek, sprowadzonych z Turyngii. Na przełomie XIII/XIV wieku miasto, położone przy popularnym szlaku handlowym łączącym Szczecin z Gdańskiem, zaczęło się bogacić i powiększać. Wkrótce zostało otoczone murami obronnymi z trzema bramami (Wysoka, Młyńska, Wodna). W 1308 roku zbudowano ratusz, a w roku 1330 kościół Mariacki. Ponadto w obronnej osadzie Unieście, położonej pomiędzy jeziorem Jamno a Bałtykiem założono port morski, który stał się źródłem stałych dochodów miasta. W XIV i XV wieku Koszalin należał do związku nadmorskich miast handlowych Europy Północnej Hanzy. Panowanie biskupów kamieńskich w Koszalinie zakończyło się w czasie reformacji. Zlikwidowano wówczas zakon Cysterek i wzniesiono renesansowy zamek dla książąt pomorskich. Po pokoju westfalskim w 1648 roku Koszalin znalazł się w rękach margrabiów brandenburskich, co znacznie ograniczyło prawa władz miasta. Koszalin odnowił stosunki handlowe z Danią, Szwecją, Polską i Lubeką za panowania Fryderyka Wilhelma I. W XVII wieku na skutek zapiaszczenia jeziora Jamno zamknięto port w Unieściu. W XVIII wieku Koszalin stał się siedzibą rejencji, utworzono garnizon wojskowy, rozwijały się usługi i rzemiosło, powstawały manufaktury włókiennicze, papiernie, garbarnie i olejarnie. W XIX wieku powstały także zakłady metalowe (fabryka maszyn rolniczych i gwoździ, odlewnia żelaza), cegielnie, tartaki, browar, fabryka konserw rybnych. Na rozwój Koszalina miała wpływ budowa linii kolejowej w latach 1859-1869 łączącej Koszalin z Gdańskiem i Szczecinem. Połączenie z Kołobrzegiem powstało w 1899 roku, linia wąskotorowa łączyła miasto z miejscowościami położonymi na południe. Po przegranej przez Niemcy wojnie, do Koszalina przybyło wielu przesiedlonych obywateli. Radziecka ofensywa dotarła do miasta 1 marca 1945 roku; dopiero po trzech dniach udało się Armii Czerwonej zająć miasto, które zostało podczas tych działań poważnie zniszczone (prawie 40%). Na mocy ustaleń konferencji w Poczdamie Koszalin znalazł się na terytorium Polski. W lipcu 1945 roku administracja polska rozpoczęła proces wysiedlania dotychczasowych mieszkańców miasta do Niemiec. W 1950 roku podzielono województwo na województwo szczecińskie i województwo koszalińskie. Koszalin był w latach 1950–1975 stolicą „dużego” województwa koszalińskiego (jednego z 17) oraz w latach 1975–1998 siedzibą władz „małego” województwa koszalińskiego (jednego z 49). W latach 1946–1954 był siedzibą wiejskiej gminy Koszalin. 4 lutego 1954 roku do Koszalina przyłączono obręb Rokosowo. 1 stycznia 1989 roku powiększono obszar Koszalina o tereny o łącznej powierzchni 17,875 km², przyłączono wówczas wsie: Lubiatowo, Chełmoniewo, Dzierżęcino, Wilkowo, Sarzyno, Raduszka, część wsi Konikowo oraz pomniejsze działki przygranicznych wsi. W wyniku reformy administracyjnej z 1999 roku Koszalin znalazł się w województwie zachodniopomorskim, mimo że część mieszkańców głównie z Koszalina opowiadała się za utworzeniem województwa środkowopomorskiego. 1 stycznia 2010 roku zmianie uległy granice miasta, przyłączono tereny o powierzchni 15,01 km², w kierunku północnym, wraz z dawnymi wsiami Jamno i Łabusz [11] [18].
Samorząd
Gmina - Miasto Koszalin jest miastem działającym na prawach powiatu, czyli gminą o statusie miasta, wykonującą zadania powiatu, stanowi lokalną wspólnotę samorządową tworzoną przez mieszkańców Miasta. Władze w mieście sprawuje Rada Miasta z Przewodniczącym Rady Miejskiej na czele. Mieszkańcy wybierają 25 radnych do Rady Miejskiej w Koszalinie, w pięciu okręgach wyborczych (każdy po 5 radnych). Organem wykonawczym władzy jest Prezydent Miasta. Siedzibą władz miasta jest ratusz na Rynku Staromiejskim, znajduje się tu Urząd Miejski w Koszalinie. Urząd świadczy pomoc Prezydentowi Miasta Koszalina w zakresie realizacji Uchwał Rady Miejskiej w Koszalinie oraz zadań realizowanych przez Miasto Koszalin, określonych przepisami prawa[12]. Jednostkami pomocniczym samorządu miasta są osiedla. Koszalin utworzył 17 osiedli. Mieszkańcy wybierają Radę Osiedla liczącą 15 członków. Rada wybiera organ wykonawczy – Zarząd Osiedla, w skład którego wchodzi przewodniczący, wiceprzewodniczący i sekretarz[13].
Gospodarka i infrastruktura
Infrastrukturę komunikacyjną miasta stanowią linie kolejowe oraz sieć drogowa. Linie kolejowe są zelektryfikowane i jednotorowe, relacji: Gdańsk – Koszalin – Szczecin oraz Koszalin - Kołobrzeg, służą do przewozów pasażerskich i transportu towarowego. W sezonie letnim ze stacji Koszalin kursuje szynobus dowożący turystów do Mielna; dodatkowym środkiem lokomocji jest statek Koszałek pływający po jeziorze Jamno. Sieć drogową tworzą drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne. Drogi krajowe krzyżują się w centrum miasta, są to: droga krajowa nr 6 prowadząca z Gdańska przez Koszalin do Szczecina oraz droga krajowa nr 11 prowadząca z Poznania przez Koszalin do Kołobrzegu. W 2013 roku pojawiła się wspólna inicjatywa mieszkańców miasta oraz parlamentarzystów okręgu koszalińskiego dotycząca przekształcenia drogi krajowej nr 6 w drogę ekspresową S-6, która miałaby stanowić główną nadbałtycką arterię prowadzącą ze Szczecina, przez Kołobrzeg, Koszalin, Słupsk i Lębork do Trójmiasta[14]. Koszalin jest miastem o dużym potencjale gospodarczym i turystycznym. Naturalną granicę miasta od strony północnej stanowi morze Bałtyckie, a z pozostałych stron zwarte kompleksy leśne i jeziora. Miasto należy do Słupskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej jako Podstrefa "Koszalin"[15].W związku z dużym zainteresowaniem prowadzeniem działalności przez inwestorów zarówno krajowych, jak i zagranicznych - teren Podstrefy Koszalin SSSE został już trzykrotnie poszerzony tj. w 2006 r., w 2007 r. oraz w 2012 r. Podstrefa znajduje się w zachodniej części Koszalina w przemysłowej dzielnicy miasta w tzw. „Strefie Zorganizowanej Działalności Inwestycyjnej”. Położona jest w obrębie międzynarodowej trasy E-28 Berlin-Kaliningrad oraz drogi krajowej nr 11 łączącej Koszalin z Poznaniem i południem kraju. Jest to obszar o preferencyjnym charakterze, gdzie przedsiębiorca może rozpocząć działalność gospodarczą zarówno na uzbrojonym terenie inwestycyjnym, jak i na preferencyjnych warunkach[16].
Kultura
W Koszalinie mieści się kilka obiektów mających status instytucji kultury, należą do nich m.in. Filharmonia Koszalińska im. Stanisława Moniuszki, Bałtycki Teatr Dramatyczny im. Juliusza Słowackiego, Teatr Muza , Teatr Propozycji Dialog, Muzeum w Koszalinie, Muzeum Włodzimierza Wysockiego, Koszalińska Biblioteka Publiczna im. Joachima Lelewela, Centrum Kultury 105 w Koszalinie, kina (Kryterium, Multikino, Alternatywa). Jako ewenement na skalę kraju wymienić należy największy w Polsce Amfiteatr im. Ignacego Jana Paderewskiego, w którym co roku odbywa się Letni Festiwal Kabaretów[17].
Co roku organizowane są w Koszalinie liczne imprezy i festiwale o zasięgu ogólnopolskim i międzynarodowym takie jak:
- Koszaliński Festiwal Debiutów Filmowych "Młodzi i Film"
- Festiwal Filmowy „Integracja Ty i Ja”
- Letni Festiwal Kabaretów
- Światowy Festiwal Chórów Polonijnych (Koszalin)
- Międzynarodowy Festiwal Organowy (Koszalin)
- Hanza Jazz Festiwal
Oświata
Gmina Miasto Koszalin w roku szkolnym 2011/2012 była organem prowadzącym dla: 19 przedszkoli publicznych, 13 szkół podstawowych, 9 gimnazjów, 9 szkół ponadgimnazjalnych, 2 placówek szkolnictwa specjalnego, 1 poradni psychologiczno - pedagogicznej, 1 bursy międzyszkolnej i 1 szkolnego schroniska młodzieżowego. Osoby dorosłe w roku szkolnym 2011/2012 kształciły się w systemie zaocznym i wieczorowym w Centrum Kształcenia Ustawicznego im. St. Staszica w szkołach: liceum ogólnokształcącym, uzupełniającym liceum ogólnokształcącym po zasadniczej szkole zawodowej, technikum, technikum uzupełniającym po zasadniczej szkole zawodowej, policealnej, zasadniczej szkole zawodowej, gimnazjum. Gmina Miasto Koszalin w 2012 roku dotowała 57 niepublicznych jednostek oświatowych, w tym: 3 szkoły podstawowe, 1 oddział przedszkolny przy szkole podstawowej, 6 przedszkoli, w tym 1 przedszkole specjalne, 1 punkt przedszkolny, 3 gimnazja, 17 liceów ogólnokształcących dla młodzieży i dorosłych, 25 szkół ponadgimnazjalnych dla młodzieży i dorosłych, 1 ośrodek rehabilitacyjno – edukacyjno – wychowawczy, 1 niepubliczną specjalistyczną poradnię psychologiczno-pedagogiczną. Publiczne Technikum Informatyczne „Computer College” jest jedyną działającą na terenie Miasta Koszalina szkołą publiczną, prowadzoną przez osobę fizyczną lub prawną inną niż jednostka samorządu terytorialnego. Szkoła funkcjonuje od 1 września 2007 roku[18].
Kościoły i związki wyznaniowe
- Kościół Rzymskokatolicki, Metropolia: szczecińsko-kamieńska, Diecezja: koszalińsko-kołobrzeska, Dekanat: Koszalin, Parafie: miasto posiada 8 parafii, pw.: bł. Matki Teresy, Ducha Świętego, Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny - parafia katedralna, Podwyższenia Krzyża Świętego, św. Ignacego z Loyoli, św. Józefa Rzemieślnika, św. Kazimierza, św. Marcina, św. Wojciecha oraz parafię garnizonową pw. św. s. Faustyny Kowalskiej.
W [1981]] roku powstało Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej. W mieście, ma swoja siedzibę 1 męskie zgromadzenie zakonne franciszkanów oraz 4 zakony żeńskie: felicjanki, franciszkanki Rodziny Maryi, pallotynki, siostry szensztackie.
- Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny, Diecezja: wrocławsko-szczecinska, Dekanat: Koszalin, Parafia: Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Koszalinie parafia Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy
- Kościoły Protestanckie
- Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP - kościół parafialny Jezusa Dobrego Pasterza
- Kościół Ewangelicko-Metodystyczny w RP - Parafia Ewangelicko-Metodystyczna w Koszalinie
- Kościół Chrześcijan Baptystów w RP - zbór na Podgrodziu
- Kościół Adwentystów Dnia Siódmego - Zbór Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w Koszalinie
- Kościół Zielonoświątkowy w RP - zbór „Betel”
- Kościół Chrystusowy w RP - zbór
- Kościół Wolnych Chrześcijan w RP - zbór
- Świadkowie Jehowy 6 zborów gromadzących się w 2 Salach Królestwa[19]
Sport
Obiekty sportowe zlokalizowane na terenie miasta są administrowane przez Zarząd Obiektów Sportowych Sp. z o.o. w Koszalinie. należą do nich:
- Hala widowiskowo-sportowa
- Kompleks sportowo-rekreacyjny (obejmujący 2 baseny i halę sportową)
- Kompleks sportowo-rekreacyjny „Gwardia” (stadion sportowy, hala sportowa, boiska boczne, skatepark, hala sportów walki,
korty tenisowe, sztuczne lodowisko)
- Stadion lekkoatletyczny „Bałtyk”
- Hala sportowa przy ul. Orlej
- Korty tenisowe
- Kompleks sportowo-rekreacyjny „Sportowa Dolina”, (m.in.: boiska do koszykówki, siatkówki, piłki nożnej, kort tenisowy ze ścianką treningową, skatepark, siłownia, stoły do tenisa stołowego)
- Kompleksy boisk na Osiedlach Wenedów, Jamno-Łabusz, Raduszka i Unii Europejskiej oraz przy ul. Głowackiego zrealizowane w ramach programu „Moje Boisko – Orlik 2012”[20]Prezydent Miasta powołał Radę Sportu przy Prezydencie Miasta Koszalina, która jest organem inicjującym, doradczym i opiniodawczym w sprawach kultury fizycznej i do jej zadań należą w szczególności sprawy wymienione w ustawie o sporcie[21].W mieście istnieje około 50 klubów sportowych. Korzysta z nich ponad 8 tys. osób, z czego większość stanowią dzieci i młodzież, które biorą udział w zajęciach sportowych i ćwiczeniach[22].
Turystyka
Miasto Koszalin posiada duży potencjał turystyczny, na który składają się: położenie geograficzne, historia, oferta kulturalna i sportowa. Można tu uprawiać turystykę wypoczynkową, krajoznawczą, zdrowotną, religijną i biznesową. Na terenie miasta znajduje się ok. 10 obiektów zbiorowego zakwaterowania, w liczbie tej zostały ujęte hotele o różnym standardzie, schronisko młodzieżowe oraz inne obiekty niesklasyfikowane. Główną rolę informacji turystycznej pełni Regionalne Centrum Informacji Turystycznej. Ponad 40% ogólnej powierzchni Koszalina zajmują zieleńce, parki oraz lasy. Miasto dysponuje 7 parkami spacerowo - wypoczynkowymi i 34 zieleńcami (w tym 5 parków i 2 zieleńce wpisane do rejestru zabytków) oraz 2 rezerwatami przyrody i ogrodami działkowymi, okalającymi Miasto. Tereny "zielone" stanowią przyrodniczy obszar rekreacyjno-wypoczynkowy z wieloma atrakcjami turystycznymi: ścieżką edukacyjno-przyrodniczą, parkiem linowym i wieżą widokową na Górze Chełmskiej (wysokość 31,5 m)[23]. Od 2004 roku Koszalin należy do Europejskiego Szlaku Gotyku Ceglanegow ramach programu EUROB II, współfinansowanego ze źródeł UE [4]. Przez centrum miasta wiedzie Staromiejska Trasa Turystyczna [5], dzięki której można zwiedzając miasto poznać jego historię. Ponadto w okolicy Koszalina wyznaczono 6 pieszych szlaków turystycznych oraz 5 rowerowych[6]. W Koszalinie funkcjonuje Oddział PTTK.
Demografia
Miasto Koszalin, pod względem liczby mieszkańców jest drugim, po Szczecinie, ośrodkiem w województwie. Liczba ludności, na dzień 31 grudnia 2011 roku, wynosiła 109233 mieszkańców, co stanowiło ok. 6,34% ludności województwa i 0,28% ludności kraju. W populacji mieszkańców przeważają kobiety (52,73% populacji),wysokość współczynnika feminizacji w 2011 wynosiła 112 kobiet na 100 mężczyzn. Struktura wiekowa mieszkańców Koszalina w ostatniej dekadzie zmieniła się poprzez systematyczny spadek liczby osób w wieku produkcyjnym i przedprodukcyjnym, przy jednoczesnym wzroście liczby osób w wieku poprodukcyjnym. Starzenie się społeczeństwa jest zjawiskiem narastającym i coraz bardziej odczuwalnym. Liczba osób w wieku poprodukcyjnym w roku 2011 wynosiła 19,5%, natomiast liczba osób w wieku przedprodukcyjnym 15,6%. Od kilku lat liczba osób napływających do Koszalina jest niższa niż opuszczających miasto – ujemne saldo migracji w latach 2000-2011 powiększyło się czterokrotnie[24].
System ochrony zdrowia
Na terenie miasta funkcjonują publiczne i niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej oraz indywidualne praktyki lekarskie finansowane z Narodowego Funduszu Zdrowia - w ramach zawartych kontraktów. Miasto Koszalin, w zakresie swoich kompetencji, finansuje działania z zakresu profilaktyki i ochrony zdrowia oraz poprawy jakości życia mieszkańców. Miasto podejmuje również działania na rzecz osób niepełnosprawnych. Specjalistyczną opieke medczna na rzecz mieszkańców Koszalina świadczą:
- Szpital Wojewódzki im. Mikołaja Kopernika w Koszalinie
- Szpital Specjalistyczny – Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc w Koszalinie
- Szpital Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji w Koszalinie[25]
Herb
Osobny artykuł: Herb Koszalina
Współczesny herb Koszalina ustanowiony został uchwałą władz miejskich z dnia 10 lutego 1959 roku. Przedstawia rycerza na koniu, trzymającego w prawej ręce chorągiew pomorską, a w lewej tarczę z herbem piastowskim. Autor projektu, Tadeusz Przypkowski, nawiązał do wizerunku na pieczęci Bogusława II z dokumentu z 1214 roku, w którym pojawia się pierwsza znana wzmianka dotycząca Koszalina.
Zabytki
Obiekty historyczne w mieście:
- budynek z początku XIX w. przy ul. Mickiewicza – obecnie część Urzędu Miasta
- Gmach Rejencji, wzniesiony ok. 1890 r. przy ulicy Andersa – obecnie siedziba Policji
- neogotycki budynek polikliniki – wzniesiony w latach 1895-1896 na potrzeby szpitala miejskiego.
- budynek Bałtyckiego Teatru Dramatycznego – wzniesiony w 1906 roku jako budynek parafialny ewangelickiej gminy wyznaniowej
- neogotycki budynek Archiwum Państwowego – wzniesiony na początku lat 80. XIX wieku jako szpital garnizonowy, znajdował się pod zarządem administracji wojskowej do końca I wojny światowej
- budynek Straży Pożarnej – wzniesiony w 1928 roku, z charakterystyczną wysoką wieżą usytuowaną od strony zachodniej, służącą pierwotnie jako ściana ćwiczeń wysokościowych.
- podziemia starego browaru, ul. Kazimierza Wielkiego – stanowią część dawnego browaru E. Aschera z 1846 roku, istniejącego do 1910
- budynek z końca XIX wieku – zbudowany został w latach 70. XIX wieku przez rodzinę Hildebrand. W latach 1905-1919 mieszkał tutaj dr Fryderyk Hildebrand, koszalinianin, znany botanik, profesor uniwersytecki i dyrektor Ogrodów Botanicznych we Fryburgu.
- Skansen Kultury Jamneńskiej
Lista zabytków wpisanych do rejestru Zachodniopomorskiego Konserwatora Zabytków w Szczecinie:
- fragmenty murów obronnych z ok. 1320 roku
- Katedra Niepokalanego Poczęcia NMP – kościół gotycki z 1333 roku.
- Domek Kata z XV wieku, od 1964 roku siedziba Teatru Propozycji Dialog
- Kościół św. Józefa Oblubieńca – neogotycka budowla z 1869 roku dla wiernych, założonej w 1857 roku parafii katolickiej
- Kaplica św. Gertrudy – wybudowana w latach 1382-1383, obecnie kaplica ewangelicko-augsburska
- dawny kościół zamkowy – wybudowany ok. 1300 roku jako kościół klasztoru cysterek, opuszczony w czasie reformacji, następnie zrujnowany, został odbudowany przez księcia Franciszka I w latach 1602-1609 jako kościół zamkowy. Od 1953 roku cerkiew pw. Zaśnięcia NMP, siedziba parafii prawosławnej (ul. Adama Mickiewicza 22)
- Pałac Młynarza i młyn z XIX wieku
- kamienica gotycka z XIV wieku (ul. Bolesława Chrobrego 6)
- Pałac Ślubów – kamienica z XVI wieku, wzniesiona w okresie późnego średniowiecza, posiada w ścianach bocznych elementy z XV/XVI wieku – ostrołukowe blendy (ul. Bogusława II 15)
- zespół budynków Poczty Głównej – zespół neogotycki wzniesiony w 1884 roku
- kamieniczka (elewacje) (ul. Zwycięstwa 125)
- dawna plebania (ul. kard. Stefana Wyszyńskiego)
- zabytkowe domy (pl. Wolności 2-3, pl. Wolności 4)
- zabytkowe wille (ul. Batalionów Chłopskich 83, ul. Jana z Kolna 38, ul. Józefa Piłsudskiego 53, ul. Szczecińska 1, ul. Zwycięstwa 126)
- stacja kolejki wąskotorowej wraz z obiektami kolejowymi z 1898 roku
- Park Miejski im. Książąt Pomorskich – zabytkowy park, którego najstarsza część powstała w 1817 roku
- wieża widokowa na Górze Chełmskiej zbudowana w 1888 roku; wysokość 31,5 m[26]
Pomniki
Osoby urodzone w miejscowości
- Książe Bogusław X
- Rudolf Emanuel Clausius (1822-1888)
- Burmistrz Ernst August Braun (1782-1859)
- Henrietta Hendel-Schutz (1772-1849)
- Julius Jury (1812-1893)
- Ludwig Ferdynand Karkutsch (1813-1891)
- Johann W.M. Henning (1783-1868)
- Johann Ernst Benno (1778-1848)
Osoby związane z miejscowością
Honorowi Obywatele Koszalina
- Ignacy Jeż – biskup diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej[27]
- Marek Kamiński – polarnik, przedsiębiorca[28]
- Jan Paweł II – nadane jako dowód hołdu dla dokonań i wyraz pamięci o wizycie, najważniejszej w dziejach miasta[29]
- Mirosław Mikietyński – prezydent Koszalina w latach 2002-2010[30]
- Maria Hudymowa – nauczycielka-bibliotekarz, nestorka Pionierów Koszalina[31]
Przypisy
- ↑ Warunki klimatyczne. W: Program Ochrony Środowiska dla Miasta Koszalina. Urząd Miejski w Koszalinie, 2008, s. 12. (Załącznik do Uchwały Nr XXI/207/2008 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 20 marca 2008r.)
- ↑ Program Ochrony Środowiska dla Miasta Koszalina. dz. cyt., s. 13.
- ↑ Środowisko przyrodnicze miasta. W: Program Ochrony Środowiska dla Miasta Koszalina, dz. cyt., s. 20-36.
- ↑ Zarządzenie Ministra Leśnictwa (MP Nr 65, poz. 761, s. 815).
- ↑ Zarządzenie MLiPD z dn. 10.12.1971r.
- ↑ Uchwała Wojewody Koszalińskiego z dnia 17 listopada 1975r. X/46/75, Nr 9. poz. 49.
- ↑ Rozporządzenie Wojewody Koszalińskiego nr 4/95 z dnia 7 marca 1995 r.
- ↑ Uchwała Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 1 grudnia 1995 roku (Nr XXI/150/95).
- ↑ Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Miejskich dla Miasta Koszalina na lata 2010-2015, Koszalin 2010,Załącznik do Uchwały Nr XXV/376/2012 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 25 października 2012 roku, s. 23.
- ↑ PUB II dokument nr 802 z dnia 23 maja 1266 roku.
- ↑ Opracowano na podstawie: Dzieje Koszalina, praca zbiorowa pod red. Bogusława Drewniaka i Henryka Lesińskiego, Poznań 1967 Koszalin na przestrzeni dziejów. Szkice z dziejów Koszalina od czasów najdawniejszych do chwili obecnej, Koszalin 1966 Koszalin od średniowiecza do współczesności. Katalog wystawy. Koszalin vom Mittelalter bis zur Gegenwart. Ausstellungskatalog, Muzeum w Koszalinie, Koszalin 2004 Koszalin. Zarys dziejów, Poznań 1974 Schwenkler Franz, Köslin 1266-1966. Die siebenhundertjährige Geschichte einer pommerschen Stadt und ihres Kreises, Lübeck-Hamburg 1966 Z dziejów Koszalina, PTH Biblioteka Słupska, Tom 7, Poznań 1967
- ↑ Statut Urzędu Miejskiego w Koszalinie ( Załącznik do Uchwały Nr XXXVI/562/2006 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 29 czerwca 2006 r.)
- ↑ Statut Miasta Koszalina (Uchwała Nr V/44/2003 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 20 lutego 2003 roku). Dziennik Urzędowy Województwa Zachodniopomorskiego z 2003 r. Nr 25, poz. 347).
- ↑ Sutryk, Marzena. Walka o drogę S6. Sejmowy zespół zajmie się sprawą nowej trasy. W: Serwis Głosu Koszalińskiego GK 24 [online]. [Przeglądany 18 czerwca 2013]. Dostępny w: http://www.gk24.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20130602/GK24/130609956
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie ustanowienia słupskiej specjalnej strefy ekonomicznej z dnia 9 września 1997r. (Dz. U. Nr 135, poz. 905)
- ↑ Podstrefa "Koszalin" w SSSE. W: Inwestuj w Koszalinie [online. [Przeglądany 22 października 2013].
- ↑ Strategia rozwoju Koszalina, dz. cyt. s. 10.
- ↑ Informacja o stanie realizacji zadań oświatowych Gminy Miasto Koszalin w roku szkolnym 2011/2012. W: Wydział edukacji, Urzad Miejski w Koszalinie. [online]. [Przeglądany 22 czerwca 2013}. Dostępny w: http://edukacja.koszalin.pl/we_pliki/dokum/info20112012.pdf
- ↑ Wspólnoty religijne w Koszalinie. W: Wikipedia [online]. [Przeglądany 24 czerwca 2013]. Dostępny w: http://pl.wikipedia.org/wiki/Koszalin
- ↑ Obiekty sportowe. W: Serwis Urzędu Miejskiego w Koszalinie [online]. [Przeglądany 27 czerwca 2013].Dostępny w: http://www.koszalin.pl/pl/page/obiekty-sportowe
- ↑ Zarządzeniem Nr 119/579/11 z dnia 07 października 2011 roku Prezydenta Miasta Koszalina.
- ↑ Sportowy Koszalin. UM Koszalin. [dostęp 2011-03-22].
- ↑ Koszalin miastem zielonym. W: Serwis Urzędu Miejskiego w Koszalinie [online]. [Przeglądany 27 czerwca 2013]. Dostępny w: http://www.koszalin.pl/pl/page/koszalin-miastem-zielonym-0
- ↑ Demografia. W: Strategia rozwoju Koszalina (Załącznik do Uchwały Nr XXXII/486/2013 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 23 maja 2013 r. ). Koszalin 2013, s. 9-10.
- ↑ [http://zoz.msw.gov.pl/palm/dz/259/381/Lista_szpitali_MSWiA.html Lista szpitali MSWiA – Szpitale MSW – Służba Zdrowia MSW.
- ↑ Zachodniopomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Szczecinie, nr rej. 6.
- ↑ Uchwała Rady Miejskiej w Koszalinie nr XLI/673/94 z dnia 6 maja 1994.
- ↑ Uchwała Nr XXVI/239/96 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 13 września 1996 roku.
- ↑ Uchwała Nr XIV/203/2004 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 12 marca 2004 roku.
- ↑ Uchwała Nr XLII/474/2009 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 29 października 2009 roku.
- ↑ Uchwała Nr XII/141/2011 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 21 lipca 2011.
Bibliografia
- Dzieje Koszalina : praca zbiorowa. Red. Bogusław Drewniak, Henryk Lesiński. Poznań : Wydawnictwo Poznańskie, 1967.
- Gasztold, Tadeusz. Koszalin : zarys dziejów. Poznań : Wydaw. Poznańskie, 1974.
- Informacja o stanie realizacji zadań oświatowych Gminy Miasto Koszalin w roku szkolnym 2011/2012. W: Wydział edukacji, Urzad Miejski w Koszalinie. [online]. [Przeglądany 22 czerwca 2013}. Dostępny w: http://edukacja.koszalin.pl/we_pliki/dokum/info20112012.pdf
- Koszalin na przestrzeni dziejów : szkic dziejów Koszalina od czasów najdawniejszych do chwili obecnej. Koszalin : Komitet Miasta i Powiatu PZPR, 1966.
- Koszalin od średniowiecza do współczesności : katalog wystawy. Danuta Szewczyk. Koszalin : Muzeum, 2010. ISBN 978-83-89463-12-8.
- Program Ochrony Środowiska dla Miasta Koszalina. Urząd Miejski w Koszalinie, 2008. (Załącznik do Uchwały Nr XXI/207/2008 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 20 marca 2008r.)
- Serwis Urzędu Miejskiego w Koszalinie [online]. [Przeglądany 27 czerwca 2013].Dostępny w: http://www.koszalin.pl/
- Statut Urzędu Miejskiego w Koszalinie ( Załącznik do Uchwały Nr XXXVI/562/2006 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 29 czerwca 2006 r.)
- Statut Miasta Koszalina (Uchwała Nr V/44/2003 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 20 lutego 2003 roku). Dziennik Urzędowy Województwa Zachodniopomorskiego z 2003 r. Nr 25, poz. 347).
- Strategia rozwoju Koszalina. (Załącznik do Uchwały Nr XXXII/486/2013 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 23 maja 2013 r.)
- Sutryk, Marzena. Walka o drogę S6. Sejmowy zespół zajmie się sprawą nowej trasy. W: Serwis Głosu Koszalińskiego GK 24 [online]. [Przeglądany 18 czerwca 2013]. Dostępny w: http://www.gk24.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20130602/GK24/130609956
- Uchwała Wojewody Koszalińskiego z dnia 17 listopada 1975r. X/46/75, Nr 9. poz. 49.
- Uchwała Rady Miejskiej w Koszalinie nr XLI/673/94 z dnia 6 maja 1994.
- Uchwała Nr XXVI/239/96 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 13 września 1996 roku.
- Uchwała Nr XIV/203/2004 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 12 marca 2004 roku.
- Uchwała Nr XLII/474/2009 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 29 października 2009 roku.
- Uchwała Nr XII/141/2011 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 21 lipca 2011.
- Wspólnoty religijne w Koszalinie. W: Wikipedia [online]. [Przeglądany 24 czerwca 2013]. Dostępny w: http://pl.wikipedia.org/wiki/Koszalin
- Z dziejów Koszalina. Poznań; Słupsk : Wydawnictwo Poznańskie, 1960.
- Zachodniopomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Szczecinie, nr rej. 6.
- Zarządzenie Ministra Leśnictwa (MP Nr 65, poz. 761, s. 815).
- Zarządzenie MLiPD z dn. 10.12.1971r.
- Zarządzeniem Nr 119/579/11 z dnia 07 października 2011 roku Prezydenta Miasta Koszalina.
Linki zewnętrzne
- Stowarzyszenie Przyjaciół Koszalina
- Zarząd Obiektów Sportowych w Koszalinie
- Służba Zdrowia MSW
- Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Szczecinie
- Szlak Gotyku Ceglanego
- Staromiejska Trasa Turystyczna
- Szlaki Turystyczne Koszalina
- Góra Krzyżanka
- Jezioro Lubiatowskie
- rzeka Dzierżęcinka
Zobacz też