Krystyna Łyczywek
Krystyna Łyczywek | |||
romanistka, artystka fotografik, tłumacz, działacz kultury | |||
| |||
Data urodzenia | 24 sierpnia 1920 | ||
Miejsce urodzenia | Poznań | ||
Data śmierci | 22 kwietnia 2021 | ||
Miejsce śmierci | Szczecin | ||
Miejsce spoczynku | Cmentarz Centralny w Szczecinie (kw. 44-1-25) | ||
Lokalizacja grobu | zobacz na mapie | ||
Krystyna Łyczywek (1920-2021) – romanistka, tłumacz przysięgły języka francuskiego i literatury francuskiej, artysta fotografik, dziennikarka, pionier Szczecina
STRONA W BUDOWIE
Życiorys
Krystyna Antonina Łyczywek (z d. Wiza) urodziła się 24 sierpnia 1920 roku w Poznaniu w rodzinie o silnych tradycjach patriotycznych. Była córką Władysława Wizy, powstańca wielkopolskiego i nadkomisarza policji, i Anny z Brodniewiczów. Powstańcami byli także bracia ojca. Początkowo uczęszczała do szkoły powszechnej. Równocześnie uczyła się w szkole muzycznej. Oddana na wychowanie do stryjenki, przez pięć lat uczyła się prywatnie. Naukę kontynuowała w Gimnazjum Sióstr Urszulanek. W 1932 roku wstąpiła do 17 drużyny harcerskiej im. Wandy Malczewskiej. Przeszła wszystkie szczeble harcerskiego wtajemniczenia, począwszy od zastępowej, przybocznej do drużynowej. Po śmierci ojca w 1934 roku utrzymywała się, udzielając korepetycji. W 1938 roku zdała egzamin maturalny. W tym samym roku podjęła studia romanistyczne na Uniwersytecie Poznańskim.
W czasie okupacji niemieckiej pracowała jako sekretarka w niemieckim przedsiębiorstwie. Równocześnie służyła w tajnej organizacji harcerskiej Szare Szeregi w Akademickim Kole Harcerskim przy żeńskiej Komendzie Chorągwi Wielkopolskiej. Tam przyjęła pseudonim „Iga”. Na początku czerwca 1943 roku, w obawie przed aresztowaniem, uciekła do Warszawy, gdzie przybrała nazwisko Władysława Ciesielska. Podjęła działalność podziemną. Początkowo służyła w kontrwywiadzie AK jako łączniczka. Później została przeniesiona do Departamentu Informacji Delegatury Rządu na Kraj, gdzie stenografowała raporty dla rządu londyńskiego. Na tajnym Uniwersytecie Ziem Zachodnich kontynuowała studia romanistyczne. Z ramienia Szarych Szeregów opiekowała się nowo przyjętymi do związku harcerzami.
Po wybuchu powstania przystąpiła do organizowania szpitala przy ul. Ogrodowej. Później służyła w batalionie im. Walerego Łukasińskiego jako łączniczka, najpierw na Starym Mieście, potem w Śródmieściu. Współredagowała pismo „W walce”. W dniu 7 września 1944 roku wzięła ślub z zaprzyjaźnionym z okresu dzieciństwa Romanem Łyczywkiem, powstańcem z batalionu im. Jana Kilińskiego. Świadkami tej wojennej uroczystości byli m.in. kierownik Wydziału Organizacyjnego Sekcji Zachodniej Departamentu Informacji Delegatury Rządu, przyszły dziennikarz i publicysta Edmund Męclewski oraz Adam Pohl ps. „Kuba”, który razem z „Igą” służył w batalionie Łukasińskiego. Po upadku powstania wraz z mężem dostała się do obozu przejściowego dla ludności cywilnej w Pruszkowie.
Zmarła 22 kwietnia 2021 roku w Szczecinie. Została pochowana na Cmentarzu Centralnym (kw. 44-1-25)
Z rodzinnego albumu
Z mężem Romanem w Garbatce (1944)
Z mężem Romanem podczas obchodów Złotych Godów (1994)
Ważniejsze wystawy indywidualne
- 1957 – „Osiedlajmy się na Ziemiach Zachodnich” - Szczecin, Kielecczyzna
- 1961 – „Wystawa retrospektywna" - Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie
- 1963-1965 – „Dzień powszedni Francji” - m.in. Paryż (Francja), m.in. Szczecin
- 1965 – „Istebna w fotografii” - Szczecin i inne miasta Polski
- 1968-1969 – „Ziemia Szczecińska” - Szczecin, Poznań, Bydgoszcz, Włocławek i Rostock (NRD)
- 1971 – „Zabytki Szczecińskie” (z wystawy „Ziemia Szczecińska”) - Szkoła Podstawowa 70 i 20, Szczecin
- 1971 – cykl dziecięcy (z wystawy „Ziemia Szczecińska”) - Wyższa Szkoła Nauczycielska, Szczecin
- 1977 – „Dzieci Świata” - Szczecin i inne miasta Polski
- 1984-1985 – „Podróże" - w kilku miastach Polski, Niemiec, Rumunii i Włoch
- 1985 – „Moje, twoje, nasze…” - Koszalin, Szczecin
- 1985 – „Moje miasto” - Szczecin
- 1987-1989 – „Na ulicach Paryża” - 10 miast Polski
- 1987-1988 – „Jan Paweł II w Szczecinie” - w kilku kościołach Szczecina i w Finlandii
- 1988 – „Kobieta” - Szczecin
- 1990 – „Ludzie na ulicach Kolonii” - na zaproszenie DGPH w ratuszu w Kolonii (Niemcy)
- 1995 – „Maroko” - Szczecin i w latach późniejszych w wielu miastach Polski
- 1995 – „Krajobrazy morskie” - Szczecin
- 1996 – „50 lat z obiektywem” - Szczecin i inne miasta Polski
- 1997 – „Bretania śladami Maupassanta” - Szczecin, Poznań i inne miasta Polski
- 1997 – „Szczecińskie Fascynacje” - Szczecin, Berlin (Niemcy)
- 1997 – „Stettin nach dem Krieg” - Berlin (Niemcy)
- 1997 – „Ludzie świata” - Instytut Polski w Berlinie (Niemcy)
- 1997-1998 – „Ulice Paryża” - Szczecin, Bydgoszcz, Stargard Szczeciński, Lubin
- 1998 – „Chińskie impresje” - Szczecin, Warszawa
- 1999 – „Bretania wczoraj i dziś” - kilka miast Polski
- 1999 – „Ludzie” - Tokio (Japonia)
- 2000 – „Szczecin - moje miasto” - Pensylwania (USA)
- 2000-2002 – „Metro paryskie” - Szczecin, Warszawa, Poznań, Lublin
- 2001 – „People 1948 -present” - Nowy Jork (USA)
- 2002 – „Ruiny Szczecina” - Szczecin
- 2002 – „Wystawa retrospektywna” - Ateny i inne miasta Grecji
- 2002 – „Wystawa retrospektywna” (w ramach miesiąca fotografii) - Paryż (Francja)
- 2003 – „Wystawa retrospektywna” (i prelekcja) - Chryslerbuilding w Nowym Jorku (USA)
- 2003 – „Szczecinianie dawnych lat” - Szczecin
- 2004 – „Szczecin wczoraj i dziś” (w ramach Sezonu Polskiego) - Bordeaux (Francja)
- 2004 – „Ziemia i ludzie” (w ramach Sezonu Polskiego) - Bordeaux (Francja)
- 2004 – „Miasta polskie” (w ramach Sezonu Polskiego) - Maisons Laffitte w Paryżu (Francja), Warszawa
- 2004 – „Polski Paryż” - Książnica Pomorska i Filharmonia Szczecińska w Szczecinie
- 2005 – „Pomorze Zachodnie w latach pięćdziesiątych” - Szczecin
- 2005 – „Polski Paryż” - Muzeum m. st. Warszawy oraz Senat RP w Warszawie
- 2005 – „Polski Paryż” - Biblioteka Polska i Dom Kombatanta w Paryżu (Francja)
- 2006 – „Jestem w Paryżu” (połączona z promocją książki) - Szczecin, Warszawa
- 2006 – „Polski Paryż” - Kraków, Poznań
- 2006 – „Bordeaux wczoraj i dziś” – Szczecin
- 2006 – „Maroko” - Poznań, Koszalin
- 2006 – „Paryż w latach 1961-2006” - Szczecin, Warszawa
- 2007 – „Szczecin i Paryż inaczej” - Szczecin
- 2007 – „Polski Paryż” - Opole
- 2008 – „Dziennik prywatny” - Szczecin
- 2008 – „Polski Paryż” - Gdynia, Bydgoszcz
- 2009 – „Jeden dzień w Warszawie” - Szczecin
- 2009 – „Polski Paryż” - Wrocław
- 2009 – „Szczecin lat powojennych” - Szczecin
- 2009 – „Fotografia 1949-2009” - Szczecin
- 2010 – „Paryż wczoraj i dziś” - Szczecin
- 2010 – „Szczecinianie dawnych lat” - Szczecin
- 2010 – „Bretania wczoraj i dziś” - Gdynia
- 2011 – „Maroko” - Szczecin
- 2011 – „Metro Paryskie” - Szczecin
- 2012 – „Szczecinianie dawnych lat” - Szczecin
- 2012 – „Bordeaux 2004” - Szczecin
- 2012 – „Paryż lat 60. i 70.” - Szczecin
- 2017 – „Dawno temu na Kaszubach” - Szczecin
- 2021 – „Ecce Homo” - Szczecin
Ważniejsze wystawy zbiorowe
- 1948-1949 – Ogólnopolska wystawa fotografii w Szczecinie (z okazji 25-lecia Polskiej YMCA)
- 1954-1968 – udział we wszystkich wystawach Szczecińskiego Towarzystwa Fotograficznego
- 1954-1963 – udział we wszystkich wystawach ogólnopolskich - Kraków, Częstochowa, Gdańsk, Gliwice, Warszawa
- 1954 – pierwsze prace wystawiane poza krajem - Czechosłowacja, Węgry
- 1960 – ogólnopolska wystawa „Dziecko”
- 1966 – Festiwal Plastyki - Opole
- 1957-1977 – międzynarodowe wystawy - Bordeaux, Lille, Hawr, Paryż, Strasburg (Francja), Rostock, Berlin (NRD), Kopenhaga (Dania), Strakonice (Czechosłowacja), Zagrzeb (Jugosławia), Monaco (Monako), Pescara, Bergamo (Włochy)
- 1964-1979 – Złocisty Jantar w Sopocie
- 1973 – międzynarodowa wystawa „Słońce” - Warszawa
- 1973 – „Foto-Expo” - Poznań
- 1973 – „Homo” - Legnica
- 1978-1985 – ogólnopolskie wystawy marynistyczne - Gdańsk, Warszawa, Kraków, Szczecin
- 1978-2017 – udział we wszystkich wystawach szczecińskiego oddziału ZPAF - Szczecin
- 1985 – jubileuszowa wystawa ZPAF - Zachęta w Warszawie
- 1985 – „Polska współczesna fotografika” - Muzeum Narodowe we Wrocławiu
- 1987 – „Krajobrazy świata w fotografii polskich podróżników” - Zachęta w Warszawie
- 1987-1989 – „Salon zaproszonych” - Pescara, Bergamo (Włochy)
- 1997 – wystawa międzynarodowa - Chiny
- 2002-2008 – udział w wystawach międzynarodowych - Tokio (Japonia), Nowy Jork (USA)
- 2008 – udział w wystawie „Dokumentalistki polskie w XX w.” - Zachęta w Warszawie
Z Witoldem Chromińskim (po lewej) na I Ogólnopolskiej Wystawie Fotograficznej w Szczecinie (1954)
Z Karolem Czejarkiem (po lewej) podczas wernisażu wystawy „Ziemia Szczecińska” na zamku w Szczecinie (1969)
Nagrody i wyróżnienia
- 1960 – II nagroda na ogólnopolskiej wystawie „Dziecko”
- 1966 – III nagroda na Festiwalu Plastyki w Opolu
- 1989 – Nagroda Wojewody Szczecińskiego za osiągnięcia twórcze i działalność organizacyjną
- 1997 – dyplom i medal ZPAF za zasługi w rozwoju fotografii polskiej z okazji 50-lecia ZPAF
- 1997 – nagroda na wystawie międzynarodowej w Chinach
- 2013 – tytuł Honorowego Obywatela Miasta Szczecina
- 2019 – Nagroda Specjalna Stowarzyszenia Autorów ZAiKS
- 2020 – Nagroda Prezydenta Miasta Szczecin za całokształt działalności artystycznej
Odznaczenia harcerskie i wojskowe
- 1982 – Warszawski Krzyż Powstańczy (nr 82–82-71 K)
- 1985 – Krzyż za Zasługi dla ZHP + rozeta z mieczami (nr 197)
- 1994 – Medal Armii Krajowej 1939-1945
- 1994 – Akcja BURZA (nr V-20-5)
- 1994 – Krzyż Armii Krajowej (nr 14-94-97)
- 1998 – Krzyż Niezłomnych (nr 000697)
- 1999 – Krzyż Walki o Niepodległość (nr 0022788)
- 2019 – Odznaka Weterana Walk o Niepodległość (nr 419903-477)
- 2019 – Odznaka „Kolumbowie rocznik 20” (nr 193)
Odznaczenia za działalność w dziedzinie kultury i inne
- 1965 – odznaka Artiste FIAP (Francja)
- 1968 – Zasłużony Działacz Kultury (nr 3855)
- 1972 – odznaka Excellence FIAP (Francja)
- 1976 – Medal im. Jana Bułhaka (ZPAP) za zasługi dla rozwoju fotografii
- 1977 – Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego (nr 1763/77)
- 1979 – Zasłużony Działacz Kultury (nr 29-1-79)
- 1980 – Honoraire Excellence FIAP - najwyższe odznaczenie Międzynarodowej Federacji Sztuki Fotograficznej (Francja)
- 1983 – Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego (nr 30/83)
- 1983 – nagroda Ministra Kultury i Sztuki I st. za całokształt twórczości
- 1983 – Złota Odznaka Federacji Amatorskich Stowarzyszeń Fotograficznych w Polsce
- 1984 – Złoty Krzyż Zasługi (nr 3252-84-44)
- 1985 – Medal zasłużonego dla Polskiej Marynistyki
- 1997 – order „Honneur et reconaissance” (od Instytutu Francja-Polska w Lyonie)
- 1998 – Medal za Zasługi dla Miasta Szczecina (nr 5)
- 2003 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (nr 307-2002-85)
- 2004 – Złoty medal Fotoklubu RP za zasługi dla fotografii
- 2010 – Złota Odznaka Honorowa Gryfa Zachodniopomorskiego
- 2010 – Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
- 2013 – Krzyż Oficerski Orderu Legii Honorowej (Francja)
Z władzami miasta podczas uroczystości nadania tytułu Honorowego Obywatela Miasta Szczecina (2013) - fot. Ewa Łyczywek
Bibliografia
Materiały archiwalne, dokumenty i fotografie ze zbiorów Krystyny i Ewy Łyczywek
- Szablony pomeranica
- Ludzie kultury
- Zasłużony Działacz Kultury
- Dziennikarze prasowi
- Publicyści
- Fotograficy
- Pedagodzy
- Nauczyciele akademiccy
- Wyróżnieni Odznaką Honorową Gryfa Pomorskiego
- Wyróżnieni Odznaką Honorową Gryfa Zachodniopomorskiego
- Wyróżnieni Medalem za Zasługi dla Miasta Szczecina
- Pionierzy Szczecina
- Honorowi obywatele Szczecina
- Rok 2020