Krystyna Łyczywek

	Krystyna Łyczywek
	romanistka, artystka fotografik, tłumacz, działacz kultury
Data urodzenia	24 sierpnia 1920
Miejsce urodzenia	Poznań
Data śmierci	22 kwietnia 2021
Miejsce śmierci	Szczecin
Miejsce spoczynku	Cmentarz Centralny w Szczecinie (kw. 44-1-25)
Lokalizacja grobu	zobacz na mapie

Odznaka Honorowa Gryfa Zachodniopomorskiego

Krystyna Łyczywek (1920-2021) – romanistka, tłumacz przysięgły języka francuskiego i literatury francuskiej, artysta fotografik, dziennikarka, pionier Szczecina

STRONA W BUDOWIE

Życiorys

Krystyna Antonina Łyczywek (z d. Wiza) urodziła się 24 sierpnia 1920 roku w Poznaniu w rodzinie o silnych tradycjach patriotycznych. Była córką Władysława Wizy, powstańca wielkopolskiego i nadkomisarza policji, i Anny z Brodniewiczów. Powstańcami byli także bracia ojca. Początkowo uczęszczała do szkoły powszechnej. Równocześnie uczyła się w szkole muzycznej. Oddana na wychowanie do stryjenki, przez pięć lat uczyła się prywatnie. Naukę kontynuowała w Gimnazjum Sióstr Urszulanek. W 1932 roku wstąpiła do 17 drużyny harcerskiej im. Wandy Malczewskiej. Przeszła wszystkie szczeble harcerskiego wtajemniczenia, począwszy od zastępowej, przybocznej do drużynowej. Po śmierci ojca w 1934 roku utrzymywała się, udzielając korepetycji. W 1938 roku zdała egzamin maturalny. W tym samym roku podjęła studia romanistyczne na Uniwersytecie Poznańskim.

W czasie okupacji niemieckiej pracowała jako sekretarka w niemieckim przedsiębiorstwie. Równocześnie służyła w tajnej organizacji harcerskiej Szare Szeregi w Akademickim Kole Harcerskim przy żeńskiej Komendzie Chorągwi Wielkopolskiej. Tam przyjęła pseudonim „Iga”. Na początku czerwca 1943 roku, w obawie przed aresztowaniem, uciekła do Warszawy, gdzie przybrała nazwisko Władysława Ciesielska. Podjęła działalność podziemną. Początkowo służyła w kontrwywiadzie AK jako łączniczka. Później została przeniesiona do Departamentu Informacji Delegatury Rządu na Kraj, gdzie stenografowała raporty dla rządu londyńskiego. Na tajnym Uniwersytecie Ziem Zachodnich kontynuowała studia romanistyczne. Z ramienia Szarych Szeregów opiekowała się nowo przyjętymi do związku harcerzami.

Po wybuchu powstania przystąpiła do organizowania szpitala przy ul. Ogrodowej. Później służyła w batalionie im. Walerego Łukasińskiego jako łączniczka, najpierw na Starym Mieście, potem w Śródmieściu. Współredagowała pismo „W walce”. W dniu 7 września 1944 roku wzięła ślub z zaprzyjaźnionym z okresu dzieciństwa Romanem Łyczywkiem, powstańcem z batalionu im. Jana Kilińskiego. Świadkami tej wojennej uroczystości byli m.in. kierownik Wydziału Organizacyjnego Sekcji Zachodniej Departamentu Informacji Delegatury Rządu, przyszły dziennikarz i publicysta Edmund Męclewski oraz Adam Pohl ps. „Kuba”, który razem z „Igą” służył w batalionie Łukasińskiego. Po upadku powstania wraz z mężem dostała się do obozu przejściowego dla ludności cywilnej w Pruszkowie.

Zmarła 22 kwietnia 2021 roku w Szczecinie. Została pochowana na Cmentarzu Centralnym (kw. 44-1-25)

Z rodzinnego albumu

Krysia Wizówna w szkole przygotowawczej ss. urszulanek (1929)
Na obozie harcerskim (1938)
Z mężem Romanem w Garbatce (1944)
Krystyna Łyczywek (1945)

Z mężem Romanem podczas obchodów Złotych Godów (1994)
Z najmłodszą prawnuczką podczas obchodów stulecia urodzin (2020)

Ważniejsze wystawy indywidualne

1957 – „Osiedlajmy się na Ziemiach Zachodnich” - Szczecin, Kielecczyzna
1961 – „Wystawa retrospektywna" - Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie
1963-1965 – „Dzień powszedni Francji” - m.in. Paryż (Francja), m.in. Szczecin
1965 – „Istebna w fotografii” - Szczecin i inne miasta Polski
1968-1969 – „Ziemia Szczecińska” - Szczecin, Poznań, Bydgoszcz, Włocławek i Rostock (NRD)
1971 – „Zabytki Szczecińskie” (z wystawy „Ziemia Szczecińska”) - Szkoła Podstawowa 70 i 20, Szczecin
1971 – cykl dziecięcy (z wystawy „Ziemia Szczecińska”) - Wyższa Szkoła Nauczycielska, Szczecin
1977 – „Dzieci Świata” - Szczecin i inne miasta Polski
1984-1985 – „Podróże" - w kilku miastach Polski, Niemiec, Rumunii i Włoch
1985 – „Moje, twoje, nasze…” - Koszalin, Szczecin
1985 – „Moje miasto” - Szczecin
1987-1989 – „Na ulicach Paryża” - 10 miast Polski
1987-1988 – „Jan Paweł II w Szczecinie” - w kilku kościołach Szczecina i w Finlandii
1988 – „Kobieta” - Szczecin
1990 – „Ludzie na ulicach Kolonii” - na zaproszenie DGPH w ratuszu w Kolonii (Niemcy)
1995 – „Maroko” - Szczecin i w latach późniejszych w wielu miastach Polski
1995 – „Krajobrazy morskie” - Szczecin
1996 – „50 lat z obiektywem” - Szczecin i inne miasta Polski
1997 – „Bretania śladami Maupassanta” - Szczecin, Poznań i inne miasta Polski
1997 – „Szczecińskie Fascynacje” - Szczecin, Berlin (Niemcy)
1997 – „Stettin nach dem Krieg” - Berlin (Niemcy)
1997 – „Ludzie świata” - Instytut Polski w Berlinie (Niemcy)
1997-1998 – „Ulice Paryża” - Szczecin, Bydgoszcz, Stargard Szczeciński, Lubin
1998 – „Chińskie impresje” - Szczecin, Warszawa
1999 – „Bretania wczoraj i dziś” - kilka miast Polski
1999 – „Ludzie” - Tokio (Japonia)
2000 – „Szczecin - moje miasto” - Pensylwania (USA)
2000-2002 – „Metro paryskie” - Szczecin, Warszawa, Poznań, Lublin
2001 – „People 1948 -present” - Nowy Jork (USA)
2002 – „Ruiny Szczecina” - Szczecin
2002 – „Wystawa retrospektywna” - Ateny i inne miasta Grecji
2002 – „Wystawa retrospektywna” (w ramach miesiąca fotografii) - Paryż (Francja)
2003 – „Wystawa retrospektywna” (i prelekcja) - Chryslerbuilding w Nowym Jorku (USA)
2003 – „Szczecinianie dawnych lat” - Szczecin
2004 – „Szczecin wczoraj i dziś” (w ramach Sezonu Polskiego) - Bordeaux (Francja)
2004 – „Ziemia i ludzie” (w ramach Sezonu Polskiego) - Bordeaux (Francja)
2004 – „Miasta polskie” (w ramach Sezonu Polskiego) - Maisons Laffitte w Paryżu (Francja), Warszawa
2004 – „Polski Paryż” - Książnica Pomorska i Filharmonia Szczecińska w Szczecinie
2005 – „Pomorze Zachodnie w latach pięćdziesiątych” - Szczecin
2005 – „Polski Paryż” - Muzeum m. st. Warszawy oraz Senat RP w Warszawie
2005 – „Polski Paryż” - Biblioteka Polska i Dom Kombatanta w Paryżu (Francja)
2006 – „Jestem w Paryżu” (połączona z promocją książki) - Szczecin, Warszawa
2006 – „Polski Paryż” - Kraków, Poznań
2006 – „Bordeaux wczoraj i dziś” – Szczecin
2006 – „Maroko” - Poznań, Koszalin
2006 – „Paryż w latach 1961-2006” - Szczecin, Warszawa
2007 – „Szczecin i Paryż inaczej” - Szczecin
2007 – „Polski Paryż” - Opole
2008 – „Dziennik prywatny” - Szczecin
2008 – „Polski Paryż” - Gdynia, Bydgoszcz
2009 – „Jeden dzień w Warszawie” - Szczecin
2009 – „Polski Paryż” - Wrocław
2009 – „Szczecin lat powojennych” - Szczecin
2009 – „Fotografia 1949-2009” - Szczecin
2010 – „Paryż wczoraj i dziś” - Szczecin
2010 – „Szczecinianie dawnych lat” - Szczecin
2010 – „Bretania wczoraj i dziś” - Gdynia
2011 – „Maroko” - Szczecin
2011 – „Metro Paryskie” - Szczecin
2012 – „Szczecinianie dawnych lat” - Szczecin
2012 – „Bordeaux 2004” - Szczecin
2012 – „Paryż lat 60. i 70.” - Szczecin
2017 – „Dawno temu na Kaszubach” - Szczecin
2021 – „Ecce Homo” - Szczecin

Ważniejsze wystawy zbiorowe

1948-1949 – Ogólnopolska wystawa fotografii w Szczecinie (z okazji 25-lecia Polskiej YMCA)
1954-1968 – udział we wszystkich wystawach Szczecińskiego Towarzystwa Fotograficznego
1954-1963 – udział we wszystkich wystawach ogólnopolskich - Kraków, Częstochowa, Gdańsk, Gliwice, Warszawa
1954 – pierwsze prace wystawiane poza krajem - Czechosłowacja, Węgry
1960 – ogólnopolska wystawa „Dziecko”
1966 – Festiwal Plastyki - Opole
1957-1977 – międzynarodowe wystawy - Bordeaux, Lille, Hawr, Paryż, Strasburg (Francja), Rostock, Berlin (NRD), Kopenhaga (Dania), Strakonice (Czechosłowacja), Zagrzeb (Jugosławia), Monaco (Monako), Pescara, Bergamo (Włochy)
1964-1979 – Złocisty Jantar w Sopocie
1973 – międzynarodowa wystawa „Słońce” - Warszawa
1973 – „Foto-Expo” - Poznań
1973 – „Homo” - Legnica
1978-1985 – ogólnopolskie wystawy marynistyczne - Gdańsk, Warszawa, Kraków, Szczecin
1978-2017 – udział we wszystkich wystawach szczecińskiego oddziału ZPAF - Szczecin
1985 – jubileuszowa wystawa ZPAF - Zachęta w Warszawie
1985 – „Polska współczesna fotografika” - Muzeum Narodowe we Wrocławiu
1987 – „Krajobrazy świata w fotografii polskich podróżników” - Zachęta w Warszawie
1987-1989 – „Salon zaproszonych” - Pescara, Bergamo (Włochy)
1997 – wystawa międzynarodowa - Chiny
2002-2008 – udział w wystawach międzynarodowych - Tokio (Japonia), Nowy Jork (USA)
2008 – udział w wystawie „Dokumentalistki polskie w XX w.” - Zachęta w Warszawie

Z Witoldem Chromińskim (po lewej) na I Ogólnopolskiej Wystawie Fotograficznej w Szczecinie (1954)
Z Karolem Czejarkiem (po lewej) podczas wernisażu wystawy „Ziemia Szczecińska” na zamku w Szczecinie (1969)
W Barcelonie, podczas Kongresu FIAP (1979)
Na warszawskich Powązkach (2009) - fot. Jerzy Makowski

Nagrody i wyróżnienia

1960 – II nagroda na ogólnopolskiej wystawie „Dziecko”
1966 – III nagroda na Festiwalu Plastyki w Opolu
1989 – Nagroda Wojewody Szczecińskiego za osiągnięcia twórcze i działalność organizacyjną
1997 – dyplom i medal ZPAF za zasługi w rozwoju fotografii polskiej z okazji 50-lecia ZPAF
1997 – nagroda na wystawie międzynarodowej w Chinach
2013 – tytuł Honorowego Obywatela Miasta Szczecina
2019 – Nagroda Specjalna Stowarzyszenia Autorów ZAiKS
2020 – Nagroda Prezydenta Miasta Szczecin za całokształt działalności artystycznej

Odznaczenia harcerskie i wojskowe

1982 – Warszawski Krzyż Powstańczy (nr 82–82-71 K)
1985 – Krzyż za Zasługi dla ZHP + rozeta z mieczami (nr 197)
1994 – Medal Armii Krajowej 1939-1945
1994 – Akcja BURZA (nr V-20-5)
1994 – Krzyż Armii Krajowej (nr 14-94-97)
1998 – Krzyż Niezłomnych (nr 000697)
1999 – Krzyż Walki o Niepodległość (nr 0022788)
2019 – Odznaka Weterana Walk o Niepodległość (nr 419903-477)
2019 – Odznaka „Kolumbowie rocznik 20” (nr 193)

Odznaczenia za działalność w dziedzinie kultury i inne

1965 – odznaka Artiste FIAP (Francja)
1968 – Zasłużony Działacz Kultury (nr 3855)
1972 – odznaka Excellence FIAP (Francja)
1976 – Medal im. Jana Bułhaka (ZPAP) za zasługi dla rozwoju fotografii
1977 – Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego (nr 1763/77)
1979 – Zasłużony Działacz Kultury (nr 29-1-79)
1980 – Honoraire Excellence FIAP - najwyższe odznaczenie Międzynarodowej Federacji Sztuki Fotograficznej (Francja)
1983 – Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego (nr 30/83)
1983 – nagroda Ministra Kultury i Sztuki I st. za całokształt twórczości
1983 – Złota Odznaka Federacji Amatorskich Stowarzyszeń Fotograficznych w Polsce
1984 – Złoty Krzyż Zasługi (nr 3252-84-44)
1985 – Medal zasłużonego dla Polskiej Marynistyki
1997 – order „Honneur et reconaissance” (od Instytutu Francja-Polska w Lyonie)
1998 – Medal za Zasługi dla Miasta Szczecina (nr 5)
2003 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (nr 307-2002-85)
2004 – Złoty medal Fotoklubu RP za zasługi dla fotografii
2010 – Złota Odznaka Honorowa Gryfa Zachodniopomorskiego
2010 – Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
2013 – Krzyż Oficerski Orderu Legii Honorowej (Francja)

Z władzami miasta podczas uroczystości nadania tytułu Honorowego Obywatela Miasta Szczecina (2013) - fot. Ewa Łyczywek
Nadanie Krzyża Oficerskiego Orderu Legii Honorowej (2013) - fot. Ewa Łyczywek

Bibliografia

Materiały archiwalne, dokumenty i fotografie ze zbiorów Krystyny i Ewy Łyczywek

Autor opracowania: Andrzej Androchowicz