Melania Karwatowa
| Melania Karwatowa | |||
| aktorka-lalkarka, reżyser | |||
| |||
| Data urodzenia | 20 września 1923 | ||
| Miejsce urodzenia | Zawiercie | ||
| Data śmierci | 1 października 1992 | ||
| Miejsce śmierci | Gdynia | ||
| Miejsce spoczynku | Cmentarz Komunalny w Gdyni (kw. 41-8-15) | ||
Melania Karwatowa – aktorka i reżyser Teatru Lalek „Rusałka” i „Pleciuga”
Życiorys
Melania Karwatowa (także Melania Karwat-Barzykowska) urodziła się 20 września 1923 roku w Zawierciu w ówczesnym województwie kieleckim. Pochodziła z rodziny robotniczej. Była córką Roberta i Ireny z d. Zapletal. Po ukończeniu Szkoły Ćwiczeń przy Seminarium Nauczycielskim, uczęszczała do Państwowego Gimnazjum Koedukacyjnego w Zawierciu. Od 1938 roku mieszkała w Stalowej Woli. Po wybuchu wojny kontynuowała naukę na tajnych kompletach, uzyskując w 1941 roku tzw. dużą maturę. Po wyjściu za mąż za Tadeusza Karwata, do końca okupacji zajmowała się prowadzeniem gospodarstwa domowego.
W sierpniu 1945 roku wspólnie z mężem wyjechała do Wałbrzycha. Tam założyli społeczno-amatorski Teatr Kukiełkowy, który po licznych reorganizacjach przekształcił się w Teatr Lalki i Aktora w Wałbrzychu, i pod tą nazwą działa do dziś. W teatrze tym była kierownikiem pracowni plastycznej, reżyserem i aktorką.
W 1949 roku wyjechała do Warszawy z zamiarem pogłębienia swoich kwalifikacji zawodowych. W 1952 roku ukończyła Państwową Szkołę Dramatyczną Teatrów Lalek (dawna Pierwsza Szkoła Dramatyczna Teatrów Lalek).
W latach 1952-1955 mieszkała w Poznaniu. W Państwowym Teatrze Młodego Widza (od 1954 Teatr Aktora i Lalki) pracowała jako reżyser i aktorka. Tu m.in. wyreżyserowała Zająca Chwalipiętę Siergieja Michałkowa (1953).
W 1956 roku przeniosła się do Szczecina. Od 20 listopada pracowała na stanowisku kierownika artystycznego i reżysera Teatru Lalek „Rusałka” (późniejsza Teatr Lalek „Pleciuga”. Kierując tymi teatrami, rozpoczęła proces integracji szczecińskiej placówki ze środowiskiem lalkarskim w Polsce. Podjęła próby zmiany wizerunku teatrów, wprowadzając do repertuaru nowe sztuki, a także zapraszając do współpracy reżyserów, scenografów, kompozytorów z innych szczecińskich teatrów. W lutym 1957 roku, z jej inicjatywy, wystawiono w „Rusałce” baśń Książę i żebrak wg Marka Twaina. Gościnnie sztukę wyreżyserowała Wela Lam, a autorem scenografii był Guido Reck. W przedstawieniu wzięło udział trzynaścioro aktorów-animatorów i aż 50 lalek, co było niespotykane w innych teatrach lalkowych w kraju.
W 1959 roku została kierownikiem artystycznym olsztyńskiego Teatru Lalek „Czerwony Kapturek”.
W latach 1961-1964 związała się z Teatrem Lalek „Banialuka” w Bielsko-Białej, gdzie kolejno piastowała stanowiska p.o. kierownika artystycznego (1962-1963) i kierownika artystycznego (1963-1964). Przez cały ten okres reżyserowała przedstawienia.
Była autorką opowiadań i sztuk teatralnych dla dzieci. Niektóre z nich pisała pod pseudonimem Ela Zemek.
Od 1958 roku była członkiem ZASP.
Jej drugim mężem był Wojciech Sulima Barzykowski.
Zmarła 1 października 1992 w Gdyni. Została pochowana na Cmentarzu Komunalnym przy ul. Spokojnej 1 w Gdyni (kw. 41-8-15).
Teatr (Szczecin)
| Tytuł | Autor | Reżyseria | Rodzaj twórczości | Teatr | Data premiery |
|---|---|---|---|---|---|
| Awantura w czapce – impreza noworoczna | Melania Karwatowa (scenariusz) | Melania Karwatowa | reżyseria | Teatr Lalek „Rusałka” | 27 grudnia 1956 |
| Bajka o psotnym Straszydlaczku | Ela Zemek (Melania Karwatowa) | Melania Karwatowa | reżyseria | Teatr Lalek „Rusałka” | 2 maja 1957 |
| Koziołeczek | Janina Porazińska | Melania Karwatowa | reżyseria | Teatr Lalek „Pleciuga” | 3 września 1957 |
| O piesku, co był szczotką | Jerzy Zaborowski | Melania Karwatowa | reżyseria | Teatr Lalek „Pleciuga” | 3 września 1957 |
| Czupurek i Czupurka | Ewa Laue | Melania Karwatowa | reżyseria | Teatr Lalek „Pleciuga” | 21 grudnia 1957 |
| Kolęda marszowa | Jan Wilkowski | Melania Karwatowa | reżyseria | Teatr Lalek „Pleciuga” | 21 grudnia 1957 |
| Żart olszowiecki | Hanna Januszewska | Ewa Kołogórska, Melania Karwatowa | inscenizacja | Teatr Lalek „Pleciuga” | 15 marca 1958 |
| Uparciuszek | Igor Biełyszew, Samuel Marszak | Melania Karwatowa | reżyseria | Teatr Lalek „Pleciuga” | 4 maja 1958 |
| Herakles niezwyciężony | Melania Karwatowa, Jacek Jokiel | Krzysztof Niesiołowski | autor | Teatr Lalek „Pleciuga” | 16 października 1971 |
Twórczość literacka
- 1954 – Kichuś, czyli przygody glinianego cudaczka – widowisko wg powieści Janiny Porazińskiej Kichuś majstra Lepigliny (prem. PTLiA w Warszawie 1954; wydana drukiem przez Centralny Dom Twórczości Ludowej, Warszawa 1957)
- 1956 – Bajka o psotnym Straszydlaczku (pod pseud. Ela Zemek) – sztuka teatralna (prem. PTL „Marcinek” Poznań 1957)
- 1957 – Balkis – sztuka teatralna (prem. PTL w Wałbrzychu 1957; prem. TV Teatr Telewizji 1998)
- 1957 – Szast - prast (pod pseud. Ela Zemek) – sztuka teatralna (prem. Poznań 1957)
- 1971 – Herakles niezwyciężony (wspólnie z Jackiem Jokielem) – sztuka teatralna (prem. 1971)
Źródła
Bibliografia
- Robert Cieślak, Elżbieta Stelmaszczykowa, Pół wieku Teatru Lalek w Szczecinie. „Rusałka” – „Pleciuga” 1953-2003, Teatr Lalek „Pleciuga”, Szczecin 2004
Inne
- Materiały ze zbiorów Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie (w tym własnoręcznie sporządzony życiorys)
