Mieczysław Franaszek

	Mieczysław Franaszek
	aktor, pedagog
	fot. Jacek Soliński
	fot. Jacek Soliński
Data urodzenia	1944
Miejsce urodzenia	Kraków
Data śmierci	31 lipca 2019
Miejsce śmierci	Bydgoszcz

Mieczysław Franaszek (1944-2019) – aktor, pedagog

Życiorys

Mieczysław Franaszek urodził się w 1944 roku w Krakowie. Studiował na Wydziale Aktorskim tamtejszej PWST. Był na roku m.in. z Wojciechem Pszoniakiem, Jerzym Trelą, Olgierdem Lukaszewiczem, Grażyną Marzec, Jerzym Szejbalem i Aleksandrem Gierczakiem. Studia ukończył w 1968 roku.

Zadebiutował na scenie w 1966 roku w Teatrze STU. Po ukończeniu studiów występował w teatrach Ludowym w Krakowie-Nowej Hucie (1968-1969 i 1971-1973) i Rozmaitości w Krakowie (1969-1971). Współpracował także z ośrodkiem TVP Kraków

Później występował w Teatrze Zagłębia w Sosnowcu (1973-1975), Teatrze im. Jana Kochanowskiego w Opolu (1975-1979) i w Bałtyckim Teatrze Dramatycznym im. Juliusza Słowackiego w Koszalinie (1979-1981).

W latach 1981-1992 związany był ze Szczecinem. Występował w Teatrze Polskim (1981-1983 i 1986-1992) i we Współczesnym (1983-1986). Grał i reżyserował w Teatrze Krypta. Obdarzony niepowtarzalnym głosem, stworzył dziesiątki znakomitych kreacji na potrzeby szczecińskiej rozgłośni radiowej, z którą współpracował przez długie lata. Zagrał w kilkudziesięciu słuchowiskach. Czytał również powieści radiowe.

W 1992 roku został zaangażowany do Teatru Polskiego w Poznaniu.

Od 2001 grał w Teatrze Polskim im. Hieronima Konieczki w Bydgoszczy. Po raz pierwszy wystąpił na bydgoskiej scenie gościnnie w roli Łuki w dramacie Na dnie Maksyma Gorkiego. Później stworzył niezapomniane kreacje w Balu w Operze, Mieszczaninie szlachcicem, Ryszardzie III, Dziadach, Sprawie Dantona, Mleku, Turystach, Operze za trzy grosze. W latach 2012–2014 przygotował i wystawił trzyczęściowy monodram Rady dobrego Boga, który zaprezentował także w Edynburgu (2015 i 2016). W 2013 roku obchodził jubileusz 45-lecia pracy artystycznej. Z tej okazji wystąpił w specjalnie dla niego napisanym monodramie Historie bydgoskie Artura Pałygi.

Od 2007 roku współpracował z Galerią Autorską Jana Kai i Jacka Solińskiego. Od 2011 roku wykładał na Wydziale Wokalno-Aktorskim Akademii Muzycznej. Był znakomitym odtwórcą poezji. Współpracował z Filharmonią Bydgoską, której koncerty uświetniał deklamacjami.

Uczestniczył w krajowych (m.in. Szczecin, Kraków) i zagranicznych festiwalach teatralnych (m.in. Erlangen, Zagrzeb), na których wyróżniany lub nagradzany był za kreacje aktorskie. W środowisku aktorskim cieszył się uznaniem i autorytetem.

Współpracował z lokalnymi rozgłośniami radiowymi i ośrodkami telewizyjnymi. Grywał także w filmach, najczęściej role drugoplanowe. W 1986 roku zagrał główną rolę w filmie Bohater roku Feliksa Falka.

Interesował się fotografią i podróżami. Zwiedził niemal cały świat. Oprócz Europy objechał Afrykę (Egipt, Maroko, Tunezja), Azję (Chiny, Indie, Iran, Izrael, Jemen, Jordania, Liban, Nepal, Syria, Turcja, Uzbekistan) oraz Amerykę Południową (Boliwia, Peru). Owocem tych wypraw były indywidualne wystawy fotograficzne m.in. w Bydgoszczy, Toruniu, Sopocie, Warszawie i w Krakowie.

Zmarł 31 lipca 2019 roku w szpitalu im. dr. Antoniego Jurasza w Bydgoszczy po długiej i ciężkiej chorobie. Został pochowany 2 sierpnia na bydgoskim cmentarzu Starofarnym.

Z prywatnego archiwum

(fot. Jacek Soliński)

(2015)
(2016)

Działalność artystyczna (Szczecin)

Teatr

Tytuł	Autor	Reżyser	Forma twórczości	Postać	Teatr	Data premiery
Łyżki i księżyc	Emil Zegadłowicz	Ryszard Major	obsada aktorska	Minister Handlu i Przemysłu	Teatr Polski	27 września 1981
Betleem polskie	Lucjan Rydel	Henryk Giżycki	obsada aktorska	Powstaniec z 1863 roku; Żyd	Teatr Polski	15 stycznia 1982
Igraszki z diabłem	Jan Drda	Andrzej Rozhin	obsada aktorska	Diabeł IV	Teatr Polski	18 marca 1982
Zemsta	Aleksander Fredro	Andrzej Rozhin	obsada aktorska	Papkin	Teatr Polski	5 czerwca 1982
Czapa, czyli Śmierć na raty	Janusz Krasiński	Zbigniew Wilkoński	obsada aktorska	Kuźma	Teatr Polski	1 października 1982
Matka Courage	Bertolt Brecht	Andrzej Rozhin	obsada aktorska	Pisarz pułkowy	Teatr Polski	13 listopada 1982
Ulisses	James Joyce	Wanda Laskowska	obsada aktorska	Stefan Dedalus	Teatr Polski	27 marca 1983
Cud	Gyorgy Schwajda	Zbigniew Wilkoński	obsada aktorska	Vencel Nagy	Teatr Współczesny	7 października 1983
Nie-Boska komedia	Zygmunt Krasiński	Ryszard Major	obsada aktorska	Hrabia Henryk	Teatr Współczesny	16 grudnia 1983
Rodowód (wieczór poetycko-muzyczny)	różni autorzy		obsada aktorska		świetlica Szczecińskiej Spółdzielni Mieszkaniowej	1984
Popiół i diament	Jerzy Andrzejewski	Jan Maciejowski, Antoni Gryzik	obsada aktorska	Kotowicz	Teatr Współczesny	23 marca 1984
Czarownice z Salem	Arthur Miller	Inka Dowlasz	obsada aktorska	Cheever	Teatr Współczesny	26 października 1984
Białe małżeństwo	Tadeusz Różewicz	Ryszard Major	obsada aktorska	Nieznajomy	Teatr Współczesny	21 grudnia 1984
Sami, ze wszystkimi	Aleksander Gelman	Andrzej Rozhin	obsada aktorska	Andrzej Gołębski	Teatr Współczesny. Sala Prób (Zamek)	15 lutego 1985
Sen	Fiodor Dostojewski	Krzysztof Rościszewski	obsada aktorska	Dama	Teatr Współczesny	3 marca 1985
Amadeusz	Peter Shaffer	Wiesław Górski	obsada aktorska	Majordomus	Teatr Współczesny	5 maja 1985
Matka	Stanisław Ignacy Witkiewicz	Ryszard Major	obsada aktorska	Alfred hr. de la Trefouille	Teatr Współczesny	14 czerwca 1985
W mrokach złotego pałacu, czyli Bazylissa Teofanu	Tadeusz Miciński	Ryszard Major	obsada aktorska	Bazyli Eunuch Lekapen	Teatr Współczesny	6 grudnia 1985
Wiśniowy sad	Antoni Czechow	Aleksander Wilkin	obsada aktorska	Siemion Jepichodow	Teatr Polski	19 października 1986
Indyk	Sławomir Mrożek	Antoni Szubarczyk	obsada aktorska	Poeta	Teatr Polski	18 stycznia 1987
Życie jest snem	Pedro Calderon de la Barca	Andrzej May	obsada aktorska	Clarin; Dworzanin IV	Teatr Polski	27 marca 1987
Czarujący łajdak	Pierre Chesnot	Bogusława Czosnowska	obsada aktorska	Paweł Rougemont	Teatr Polski	31 maja 1987
Mandat	Nikołaj Erdman	Aleksandr Wilkin	obsada aktorska	Iwan Iwanowicz Szyronkin	Teatr Polski	15 listopada 1987
Paszport na Europę (monodram)	Mieczysław Franaszek (adaptacja tekstu Marka Kasza)	Mieczysław Franaszek	adaptacja, reżyseria, obsada aktorska		Teatr Krypta	23 listopada 1987
Ostatnia noc Sokratesa	Stefan Canew	Zbigniew Mamont	obsada aktorska	Sokrates	Teatr Polski	11 grudnia 1988
Kłopoty Zbója Madeja	Ludomir Legut	Ewa Kołogórska	obsada aktorska	Zbój Madej	Teatr Krypta	5 lutego 1989
Iwona, księżniczka Burgunda	Witold Gombrowicz	Marcel Kochańczyk	obsada aktorska	Dworzanin	Teatr Polski	26 lutego 1989
Krzesiwo	Hanna Januszewska	Ewa Kołogórska	obsada aktorska	Strażnik I	Teatr Polski	4 czerwca 1989
Doktor Żywago	Borys Pasternak	Zbigniew Wilkoński	obsada aktorska	Komarowski	Teatr Polski	21 października
Bóg	Woody Allen	Zbigniew Wilkoński	obsada aktorska	Grecki niewolnik; Groucho Marx; Lorenzo Miller	Teatr Polski	18 lutego 1990
Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim	Mikołaj z Wilkowiecka	Tadeusz Malak	obsada aktorska	Lucyper; Pilaks	Teatr Polski	25 marca 1990
Pamiętnik wariata	Mikołaj Gogol	Andrzej Kowalski	obsada aktorska	Smutny pan	Teatr Polski	15 września 1990
Panna Tutli-Putli	Stanisław Ignacy Witkiewicz	Zbigniew Wilkoński	obsada aktorska	Stanghoyzen - Holender	Teatr Polski	14 października 1990
Balladyna	Juliusz Słowacki	Jarosław Kilian	obsada aktorska	Kirkor	Teatr Polski	19 stycznia 1991
Szarate	Stanisław Ignacy Witkiewicz	Zbigniew Wilkoński	obsada aktorska	Góral; Kat; Żandarm	Teatr Polski	2 marca 1992

Na scenie

(fot. Jacek Fijałkowski)

Mieczysław Franaszek (Hrabia Henryk) i Zbigniew Mamont (Pankracy) w Nie-Boskiej komedii (1983)
Jako Kotowicz w Popiele i diamencie (1984)
Od lewej: Mieczysław Franaszek, Bohdan Albert Janiszewski i Antoni Szubarczyk (Dworzanie). Powyżej Zbigniew Mamont (Król) w Iwonie, księżniczce Burgunda (1989)

Radio

Tytuł słuchowiska	Autor	Reżyseria	Adaptacja radiowa	Forma twórczości	Postać	Data pierwszej emisji
Niebezpieczne serce	Wiesław Andrzejewski	Sylwester Woroniecki		obsada aktorska		22 czerwca 1986
Dziad	Dariusz Bitner	Sylwester Woroniecki		obsada aktorska		10 sierpnia 1986
Igraszki z latem (słuchowisko poetyckie)	wiersze różnych autorów	Sylwester Woroniecki	Sylwester Woroniecki	recytacje		24 sierpnia 1986
Żywiec	Eugeniusz Daszkowski	Sylwester Woroniecki		obsada aktorska		10 października 1986
Powrót	Ryszard Dżaman	Sylwester Woroniecki		obsada aktorska		listopad 1986
Otwarte bramy	Władysław Wojciechowski	Sylwester Woroniecki		obsada aktorska		26 grudnia 1986
Baszta siedmiu płaszczy	Władysław Wojciechowski	Sylwester Woroniecki		obsada aktorska		20 kwietnia 1987
Początki pożegnań	Wiesław Andrzejewski	Sylwester Woroniecki		obsada aktorska		5 lipca 1987
Straszak	Jerzy Jasiński	Sylwester Woroniecki		obsada aktorska		23 sierpnia 1987
Na tle kosmicznej otchłani	Jacek Sawaszkiewicz	Sylwester Woroniecki		obsada aktorska		listopad 1987
Gardziel Szeptana	Jerzy Jasiński	Sylwester Woroniecki		obsada aktorska		6 grudnia 1987
Tartessos (słuchowisko poetyckie)	Henryk Banasiewicz	Waldemar Modestowicz	Waldemar Modestowicz	recytacje		23 października 1988
Model malarza Kremliczki	Ilja Hurnik	Waldemar Modestowicz	Waldemar Modestowicz	obsada aktorska		27 listopada 1988
Opowieść Tomasza Izraelity i filozofa o dzieciństwie Pana	Anonim	Sylwester Woroniecki	Sylwester Woroniecki	obsada aktorska	Anioł	24 grudnia 1988
O narodzinach Maryi	fragmenty apokryfu Narodzenie Maryi	Sylwester Woroniecki	Sylwester Woroniecki	obsada aktorska		25 grudnia 1988
O narodzeniu Pana. Objawienie dane Jakubowi	fragment Protoewangelii Jakuba	Sylwester Woroniecki	Sylwester Woroniecki	obsada aktorska	Anioł	26 grudnia 1988
Opowieść o Męce i Zmartwychwstaniu Józefa z Arymatei i innych uczniów (oparte na Apokryfach Nowego Testamentu)	Anonim	Sylwester Woroniecki	Sylwester Woroniecki	obsada aktorska		25 marca 1989
O proroctwie Zaradust i narodzeniu Pana Jasu Mesjasza w czasach Irudisa	Apokryf o narodzeniu i dzieciństwie. Ewangelia Dzieciństwa Arabska	Sylwester Woroniecki	Sylwester Woroniecki	obsada aktorska		24 grudnia 1989
O pokłonie magów i ucieczce Jusufa, Miriam i Jasu do kraju Misr	Apokryf o narodzeniu i dzieciństwie. Ewangelia Dzieciństwa Arabska	Sylwester Woroniecki	Anna Waraczewska	obsada aktorska		24 grudnia 1989
O dzieciństwie i cudach Pana Jasu Mesjasza w An-Nazira	Apokryf o narodzeniu i dzieciństwie. Ewangelia Dzieciństwa Arabska	Sylwester Woroniecki	Sylwester Woroniecki	obsada aktorska		24 grudnia 1989
Było to w Askalonie, czyli legenda o trzech królach	Rudolf Hagelstange	Waldemar Modestowicz	Waldemar Modestowicz, Ewa Skrzynecka	obsada aktorska		25 grudnia 1989
Małżeństwo Cecylii Loitz	Małgorzata Duczmal	Sylwester Woroniecki	Halina Lizińczyk	obsada aktorska		26 grudnia 1989
Rozmowy o śmierci i umieraniu	Elizabeth Kübler-Ross	Sylwester Woroniecki	Sylwester Woroniecki	obsada aktorska		8 kwietnia 1990
Petycja	Andrzej Otrębski	Sylwester Woroniecki		obsada aktorska		maj 1990
Słowa na godzinę frasunku... (słuchowisko poetyckie)	poezja ormiańska od V do XIV w.	Sylwester Woroniecki	Sylwester Woroniecki	recytacje		27 czerwca 1990
Za drutami był las - opowieść jeńców Kozielska (z cyklu: Radiowa Scena Prezentacji)	Waldemar Modestowicz, Ryszard Wołągiewicz	Waldemar Modestowicz		obsada aktorska		15 lipca 1990
Słudzy stali się Jego braćmi	teksty syryjskich Ojców Kościoła	Sylwester Woroniecki	Sylwester Woroniecki	obsada aktorska		19 września 1990
Wiersze dla Arachme (słuchowisko poetyckie)	Henryk Banasiewicz	Sylwester Woroniecki		recytacje		10 października 1990
Śmierci otwarte w krąg wierzeje (słuchowisko poetyckie)	François Villon	Sylwester Woroniecki	Agnieszka Czachowska, Sylwester Woroniecki	recytacje		28 listopada 1990
Genesis Marias - Protoewangelia Jakuba	Apokryfy Nowego Testamentu	Sylwester Woroniecki	Sylwester Woroniecki	obsada aktorska		25 grudnia 1990
Listy i raport Poncjusza Piłata	Apokryfy Nowego Testamentu	Sylwester Woroniecki	Sylwester Woroniecki	obsada aktorska		1990
Zstąpienie do otchłani - apokryf	Apokryfy Nowego Testamentu	Sylwester Woroniecki	Sylwester Woroniecki	obsada aktorska		1990
Opowieści o męce i zmartwychwstaniu Józefa z Arymatei	Apokryfy Nowego Testamentu	Sylwester Woroniecki	Sylwester Woroniecki	obsada aktorska		1990
Strategie	Marek Pąkciński	Sylwester Woroniecki		obsada aktorska		1990
Remont (2 części)	Janusz R. Kowalczyk	Sylwester Woroniecki		obsada aktorska		4 stycznia 1991
Gudea (słuchowisko poetyckie)	Henryk Banasiewicz	Sylwester Woroniecki		recytacje		21 lutego 1991
Pożegnania i powitania (słuchowisko poetyckie)	Halina Krzyżanowska	Sylwester Woroniecki		recytacje		22 lutego 1991
Zachęta do męczeństwa według Orygenesa	Orygenes	Sylwester Woroniecki		obsada aktorska		28 marca 1991
Tak mi ojczyzny mojej żal (słuchowisko poetyckie)	Tadeusz Miciński	Sylwester Woroniecki	Aleksy Wójcik	recytacje		28 marca 1991
Uprawa filozofii (słuchowisko poetyckie)	Zbigniew Herbert	Sylwester Woroniecki	Agnieszka Czachowska	recytacje		2 maja 1991
Dwie jesienie jednego roku	Jerzy Pachlowski	Sylwester Woroniecki	Halina Lizińczyk	obsada aktorska		23 czerwca 1991
Luzjady (słuchowisko poetyckie)	Luis Vas de Camöes	Sylwester Woroniecki	Sylwester Woroniecki	recytacje		18 sierpnia 1991
Zstąpienie (słuchowisko poetyckie)	teksty różnych autorów, m.in. Wergiliusza, Dantego, św. Pawła	Sylwester Woroniecki	Sylwester Woroniecki	recytacje		3 listopada 1991
Jeżeli będziesz przyjacielu Hiobie przechodził (słuchowisko poetyckie)	Wojciech Franciszek Złomek	Sylwester Woroniecki	Sylwester Woroniecki	recytacje		24 listopada 1991
Herody	teksty z kultury ludowej	Sylwester Woroniecki	Sylwester Woroniecki	obsada aktorska		26 grudnia 1991
Spowiedź poety (słuchowisko poetyckie)	Władysław Sebyła	Sylwester Woroniecki	Hanna Szof	recytacje		12 stycznia 1992
Rozmowa trzech świętych mędrców	Anonim	Sylwester Woroniecki	Ewa Stocka	obsada aktorska		24 stycznia 1992
Mordercy	Ernest Hemingway	Sylwester Woroniecki	Teresa Kalińska	obsada aktorska		10 lutego 1992
Pieśni miłości i pocieszenia (słuchowisko poetyckie)	Henryk Banasiewicz	Sylwester Woroniecki	Sylwester Woroniecki	recytacje		5 marca 1992
Telefon od Pana Boga (z cyklu: Radiowa Scena Prezentacji)	Andrzej Mularczyk	Waldemar Modestowicz	Waldemar Modestowicz, Ewa Stocka	obsada aktorska		6 marca 1992
Ciemności kryją ziemię	Jerzy Andrzejewski	Waldemar Modestowicz	Bogumiła Prządka	obsada aktorska		28 marca 1992
Eliksir (słuchowisko poetyckie)	George Herbert	Sylwester Woroniecki	Sylwester Woroniecki	recytacje		29 marca 1992
Podróże Guliwera (5 części)	Jonathan Swift	Sylwester Woroniecki	Jerzy Bieniecki	obsada aktorska		8, 15, 22, 29 kwietnia i 6 maja 1992
Szata (4 części)	Floyd C. Douglas	Sylwester Woroniecki	Emilia Stawska	obsada aktorska		11, 12, 18 i 19 kwietnia 1992
Wspomnienie o Panu Naszym spisane przez Nikodema za czasów Poncjusza Piłata	apokryficzna Ewangelia Nikodema	Sylwester Woroniecki	Sylwester Woroniecki	obsada aktorska		12 kwietnia 1992
Demony sługi Antoniego	św. Atanazy Aleksandryjski, św. Antoni Pustelnik, autorzy anonimowi	Sylwester Woroniecki	Sylwester Woroniecki	obsada aktorska		16 kwietnia 1992
Niezwykłe choć prawdziwe przygody kapitana Korkorana (3 części)	Alfred Assollant	Sylwester Woroniecki	Teresa Kalińska	obsada aktorska		20, 27 maja i 3 czerwca 1992
Płomień	Hanna Bielawska, Sylwester Woroniecki	Sylwester Woroniecki	Hanna Bielawska	obsada aktorska		24 sierpnia 1992
Samotnik	Eugène Ionesco	Waldemar Modestowicz	Waldemar Modestowicz	obsada aktorska		16 października 1992
Sejmy polskie	na podst. pism Stanisława Orzechowskiego	Sylwester Woroniecki	Sylwester Woroniecki	obsada aktorska		22 grudnia 1992
Światło - kres nocy i mroku	poezja łacińska starożytna i średniowieczna	Sylwester Woroniecki	Bożena Markowska	recytacje		1 stycznia 1993
Wizje proroka Daniela	Proroctwo Daniela za Jakubem Wujkiem	Sylwester Woroniecki	Sylwester Woroniecki	obsada aktorska		4 kwietnia 1993
W mrokach złotego pałacu (2 części)	Tadeusz Miciński	Sylwester Woroniecki	Sylwester Woroniecki	obsada aktorska		2 i 9 października 1993
Między surrealizmem a mistycyzmem	według tekstów Maxa Jacoba	Sylwester Woroniecki		recytacje		3 lutego 1994
Całkiem, całkiem	Wiesław Małyszek	Sylwester Woroniecki		obsada aktorska		1 maja 1997
Rewers	Mariusz Czarniecki	Sylwester Woroniecki		obsada aktorska		3 maja 1997
Kinomania	Piotr Zieliński	Sylwester Woroniecki		obsada aktorska		26 grudnia 1997
Branki w jasyrze (79 odcinków)	Jadwiga Łuszczewska (Deotyma)	Sylwester Woroniecki		lektor		od 20 listopada 1997 do 23 lutego 1998
Dujawica	Henryk Cyganik	Sylwester Woroniecki		obsada aktorska		30 czerwca 1998
Rzecznik prasowy	Henryk Cyganik	Sylwester Woroniecki	Sylwester Woroniecki	obsada aktorska	Ryszard Krewniak	20 września 2000

Nagrody i wyróżnienia

1981 – wyróżnienie honorowe jury za rolę Erwina w przedstawieniu Hałdy Stanisława Bieniasza (Bałtycki Teatr Dramatyczny w Koszalinie) na XVI OPZTMF w Szczecinie
1985 – nagroda za rolę Andrzeja w przedstawieniu Sami ze wszystkimi Aleksandra Gelmana (Teatr Współczesny w Szczecinie) na XX OPTMF w Szczecinie
2002 – „Oscar” nagroda Polskiego Radia PiK
2006 – nagroda marszałka województwa kujawsko-pomorskiego z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru, Bydgoszcz

Odznaczenia

2013 – Medal za Twórczy Wkład w Kulturę Chrześcijańską
2018 – Srebrny Medal „Zasłużony kulturze Gloria Artis”

Bibliografia

Zbigniew Jarzębowski, Słuchowiska szczecińskiego radia, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2009

Inne źródła

Materiały ze zbiorów Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie
Strona internetowa PWSFTViT w Łodzi
Fotografie ze zbiorów ZASP w Szczecinie i ze zbiorów własnych aktora

Autor opracowania: Andrzej Androchowicz