Pomnik Uczestników Wielkiej Wojny Ojczyźnianej (Szczecin)

Z Encyklopedia Pomorza Zachodniego - pomeranica.pl
Skocz do: nawigacja, szukaj
Pomnik Uczestników Wielkiej Wojny Ojczyźnianej
Pomnik Uczestników Wielkiej Wojny Ojczyźnianej
Autor nieustalony
Lokalizacja Cmentarz Centralny
Data powstania 1945 lub 1946
Materiał granit


Pomnik Uczestników Wielkiej Wojny Ojczyźnianej – zlokalizowany w obrębie kwatery wojennej na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie.

Opis

Pomnik usytuowany na tyłach kwatery poległych żołnierzy sowieckich, w formie klasycznego obelisku z czarnego granitu. Ustawiony na prostopadłościennej podstawie zamkniętej wydatnym profilowanym gzymsem. Ponad nim właściwa forma obelisku podkreślona dodatkowo płytą. W ścianie frontowej wyryty motyw dekoracyjny: liść palmy (w układzie wertykalnym) przewiązany u dołu wstęgą. Ponad nim motyw wieńczący: pięcioramienna gwiazda wpisana w okrąg. Poniżej, na frontowej ściance podstawy wyryta cyrylicą inskrypcja: "1941 г. – 1945 г./ участникам/ Великой Отечественной вайны/ Советского Союза против/ немецко-фашистских захватчиков./ Вечная слава героям,/ павшим в борьбе за свободу/ и независимость нашей Родины" [1941 r. – 1945 r./ uczestnikom/ Wielkiej Wojny Ojczyźnianej/ Związku Radzieckiego przeciw/ niemiecko-faszystowskim zaborcom./ Wieczna chwała bohaterom,/ poległym w walce za wolność/ i niepodległość naszej Ojczyzny]. Na bocznej ściance gzymsu widoczna sygnatura "Ahorn."[1], sugerująca starszą (niemiecką) genezę obiektu.

W pierwszym okresie istnienia pomnika jego szczyt wieńczyła pięcioramienna gwiazda. Dokładna data i okoliczności jej usunięcia nie są znane.

Historia

Pomnik na Pl. Sprzymierzonych (obecnie Pl. Szarych Szeregów) wystawiony został najprawdopodobniej w 1945 roku (lub w pierwszych czterech miesiącach roku następnego), „u wlotu w Al. Piastów, w miejscu gdzie dziś krzyżują się tory tramwajowe biegnące od strony ul. Piłsudskiego i Al. Wojska Polskiego”[2]. Pierwsza informacja o tym upamiętnieniu ukazała się w „Kurierze Szczecińskim” (nr 83/46) w połowie kwietnia 1946 roku, przy okazji relacji z przebiegu uroczystości „Dni Szczecina”. W dniu 12 kwietnia o godz. 19.30 na Pl. Sprzymierzonych, „odbył się uroczysty capstrzyk, połączony ze złożeniem wieńców na grobach żołnierzy sowieckich”[3]. Przy grobach poległych zapalono wówczas białe i czerwone pochodnie, a przy pomniku wystawiono wartę honorową składającą się z dwóch polskich i dwóch sowieckich żołnierzy. Podobny charakter miały uroczystości z okazji Wszystkich Świętych w 1946 roku.[4]

W czerwca 1947 roku w Szczecinie zostało zorganizowane "Święto Morza", połączone ze zlotem młodzieży. Uroczystości tej towarzyszyły liczne zawody sportowe, a także "rewia morska i lądowa z udziałem jednostek marynarki, wojska, organizacji społecznych, politycznych i młodzieżowych"[5]. Ważnym elementem powyższych uroczystości było także złożenie późnym wieczorem wieńców pod pomnikiem na Pl. Sprzymierzonych, apel poległych na Pl. Teatralny (obecnie Pl. Żołnierza Polskiego) oraz przemarsz tysięcy mieszkańców w kierunku Wałów Chrobrego. Na miejscu rozpalono wielkie ogniska, a sobotni wieczór zakończono strzelaniem z rakiet świetlnych.[6]

W nocy z 12 na 13 listopada 1947 roku dokonano ekshumacji szczątków żołnierzy sowieckich z Pl. Sprzymierzonych.[7] Podjęte szczątki pochowano następnie w kwaterze wojennej żołnierzy polskich i sowieckich zlokalizowanej na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie. Dokładna data przeniesienia Pomnika Uczestników Wielkiej Wojny Ojczyźnianej z Pl. Sprzymierzonych na cmentarz przy ul. Ku Słońcu nie jest znana. Według informacji zawartych w Kurierze Szczecińskim (nr 314/48) z 14 listopada 1948 stało się to w okolicach Święta Zmarłych.[8] W obrębie kwatery miał się znajdować do czasu wzniesienia nowego monumentu, o którego wybudowaniu myślano już co najmniej od końca 1946 roku.[9] Ostatecznie nowe upamiętnienie (Pomnik Braterstwa Broni) autorstwa Sławomira Lewińskiego odsłonięto w tym miejscu w 1967 roku.

Wymiary

  • Obelisk - wys. 123 cm x szer. 37 cm x gł. 37 cm
  • Cokół - wys. 105 cm x szer. 62 cm x gł. 62 cm

Przypisy

  1. ↑ Pomniki, akcenty rzeźbiarskie, tablice pamiątkowe Szczecina. Red. Joanna Kozakowska. Szczecin: Muzeum Narodowe; Urząd Miasta, 2012, s. 311. Hasło opracowane przez Joannę Kozakowską i Łukasza Skubisza.
  2. ↑ Kraśnicki, Andrzej jr. Wartownicy z pepeszami na pl. Szarych Szeregów. "Gazeta Wyborcza. Magazyn Szczeciński". 2016, nr ?, s. 8.
  3. ↑ (z). Przebieg uroczystości "Dni Szczecina". "Kurier Szczeciński". 1946, nr 83, s. 1.
  4. ↑ T.F. Szczecin składa hołd bojownikom o wolność. "Kurier Szczeciński". 1946, nr 253, s. 7.
  5. ↑ W sobotę i niedzielę główne uroczystości Święta Morza. "Kurier Szczeciński". 1947, nr 170, s. 4.
  6. ↑ Hołd Bohaterom. "Kurier Szczeciński". 1947, nr 174, s. 3.
  7. ↑ Znikną nagrobki z placów i ulic miasta. "Kurier Szczeciński". 1947, nr 310, s. 4.
  8. ↑ Cmentarz Centralny uporządkowany. "Kurier Szczeciński". 1948, nr 314, s. 4.
  9. ↑ Polegli bohaterowie na szlaku Odra-Berlin spoczną na reprezentacyjnym cmentarzu w Szczecinie. "Kurier Szczeciński". 1946, nr 298, s. 2.

Bibliografia

  • Cmentarz Centralny uporządkowany. "Kurier Szczeciński". 1948, nr 314 (1054), s. 4.
  • (f). Zapomniany grób. "Kurier Szczeciński". 1947, nr 317 (692), s. 4.
  • Hołd Bohaterom. "Kurier Szczeciński". 1947, nr 174 (549), s. 3.
  • Kraśnicki, Andrzej jr. Wartownicy z pepeszami na pl. Szarych Szeregów. "Gazeta Wyborcza. Magazyn Szczeciński". 2016, nr ?, s. 8-9.
  • Ekshumowano około 400 zwłok żołnierzy radzieckich. "Kurier Szczeciński". 1947, nr 322 (697), s. 4.
  • Polegli bohaterowie na szlaku Odra-Berlin spoczną na reprezentacyjnym cmentarzu w Szczecinie. "Kurier Szczeciński". 1946, nr 298 (370), s. 2.
  • Pomniki, akcenty rzeźbiarskie, tablice pamiątkowe Szczecina. Red. Joanna Kozakowska. Szczecin: Muzeum Narodowe; Urząd Miasta, 2012. ISBN 978-83-63365-28-8.
  • Program dzisiejszych uroczystości "Święta Morza". "Kurier Szczeciński". 1947, nr 172 (547), s. 7.
  • Szczecin - miasto. Pomniki, rzeźby plenerowe, tablice pamiątkowe. Dokumentacja Miejskiego Konserwatora Zabytków, Szczecin 1996, karta ewidencyjna nr 69.
  • T.F. Szczecin składa hołd bojownikom o wolność. "Kurier Szczeciński". 1946, nr 253 (324), s. 7.
  • W sobotę i niedzielę główne uroczystości Święta Morza. "Kurier Szczeciński". 1947, nr 170 (545), s. 4.
  • (z). Przebieg uroczystości "Dni Szczecina". "Kurier Szczeciński". 1946, nr 83 (155), s. 1.
  • Znikną nagrobki z placów i ulic miasta. "Kurier Szczeciński". 1947, nr 310 (685), s. 4.




Logo pomeranica.jpg
Autor opracowania: Łukasz Skubisz



Logo pomeranica.jpg
Redakcja: Sylwia Wesołowska



Źródło: „http://encyklopedia.szczecin.pl/index.php?title=Pomnik_Uczestników_Wielkiej_Wojny_Ojczyźnianej_(Szczecin)&oldid=188105”