Ryszard Grabowski

	Ryszard Grabowski
	Poeta, prozaik, dziennikarz
Data urodzenia	18 lipca 1931
Miejsce urodzenia	Warszawa
Data śmierci	9 kwietnia 1987
Miejsce śmierci	Szczecin
Miejsce spoczynku	Cmentarz Centralny w Szczecinie (kw. 50-30-8)

Ryszard Grabowski (1931-1987) – poeta, prozaik, dziennikarz

Życiorys

Ryszard Grabowski (właśc. Ryszard Alfred Maria Grabowski herbu Zaremba) urodził się 18 lipca 1931 roku w Warszawie w rodzinie inteligenckiej. Jego ojciec, Alfred Feliks Zygmunt Grabowski h. Zaremba ukończył polonistykę o specjalności fiolog-językoznawca na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Później wstąpił do Wojska Polskiego, gdzie wkrótce dosłużył się stopnia majora. W czasie wojny został aresztowany przez gestapo i zamordowany na Pawiaku 14 kwietnia 1944 roku. Matka, Maria z d. Czeżowska, była osobą dobrze wykształconą, władającą biegle kilkoma językami. Po wojnie pracowała w Akademii Handlowej w Szczecinie.

W czasie okupacji niemieckiej Ryszard Grabowski uczęszczał na tajne komplety. Działał w Szarych Szeregach. Uczestniczył w powstaniu warszawskim. Po klęsce powstania, podczas którego całkowitemu zburzeniu uległ jego rodzinny dom, wraz z matką został umieszczony w przejściowym obozie w Pruszkowie. Stamtąd przez Piotrków Trybunalski trafił do Krakowa, gdzie uczęszczał do gimnazjum.

W 1946 roku jego matka podjęła decyzję o wyjeździe na Ziemie Zachodnie, do Szczecina. Tu ukończył II Liceum Ogólnokształcące im. Mieszka I - słynnego „Pobożniaka”, oraz trzyletnią Państwową Szkołę Techniczną, po której uzyskał dyplom technika elektryka. W zawodzie jednak nie pracował. W latach 1957-1962 był dziennikarzem „Kuriera Szczecińskiego”. W 1957 roku na długie lata związał się z rozgłośnią Polskiego Radia w Szczecinie, dla której pisał słuchowiska, opowiadania i audycje satyryczne, a także prezentował swoje wiersze. Wspólnie z Józefem Bursewiczem, Andrzejem Dzierżanowskim i Januszem Krzymińskim współtworzył Magazyn artystyczny. Był autorem tekstów do popularnego Radiokutra. Współredagował również publicystyczno-artystyczny magazyn Rodzinny port (obie audycje z Władysławem Wojciechowskim).

Jako poeta zadebiutował w 1955 roku wierszem Uliczki opublikowanym na łamach „Życia i Kultury”, dodatku kulturalnego „Głosu Szczecińskiego”. Swoje wiersze, utwory prozatorskie i reportaże zamieszczał m.in. w prasie lokalnej - „Kurierze Szczecińskim”, „Głosie Szczecińskim”, „7-mym Głosie Tygodnia” (cykl humoresek morskich Pod Okoniem), „Spojrzeniach”, „Ziemi i Morzu”, „Morzu i Ziemi”, a także w prasie ogólnopolskiej - „Kamenie”, „Kształtach”, „Morzu”, „Nowej Wsi”, „Panoramie Północy”, „Płomyczku”, „Poglądach”, „Szpilkach”, „Tygodniku Morskim” i we „Wrocławskim Tygodniku Katolickim”. Często publikował pod pseudonimem (rg).

Był współtwórcą poetyckiej grupy Metafora (Józef Bursewicz, Andrzej Dzierżanowski i Janusz Krzymiński), której pojawienie się w 1956 roku określono niezwykle ważnym wydarzeniem w literackim życiu Szczecina.

Pisał utwory poetyckie, satyryczne i opowiadania. Współpracował ze studenckimi teatrzykami „Skrzat” (m.in. programy Można i tak, Kapelusze, Tu do niczego się nie zmusza), „Complex 13” i z Kabaretem „Okaryna”. Od 1961 roku pisał teksty dla Teatrzyku na Wielkiej (m.in. Piosenki i teksty), amatorskiego zespołu działającego pod auspicjami Wojewódzkiego Związku Spółdzielni Pracy w Szczecinie. Napisał ponad sto tekstów do piosenek autorstwa Waleriana Pawłowskiego, Czesława Cupaka, Małgorzaty Krause i Andrzeja Ługowskiego. Niektóre z piosenek były prezentowane i nagradzane na Festiwalu Piosenki Żołnierskiej w Kołobrzegu.

Współorganizował I Prezentację Malarzy i Poetów Krajów Demokracji Ludowej, która odbyła się w Muzeum Pomorza Zachodniego w Szczecinie (17 lipca-15 września 1965).

Był członkiem Szczecińskiego Oddziału Związku Literatów Polskich i Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Należał także do Związku Autorów i Kompozytorów Rozrywkowych (ZAKR) i Związku Autorów i Kompozytorów Scenicznych (ZAiKS).

Zmarł 9 kwietnia 1987 roku w Szczecinie. Został pochowany na Cmentarzu Centralnym (kw. 50-30-8).

Tomiki poetyckie i wiersze

1956 – Odwiedziny; Centrum Szczecina (wiersze), „Ziemia i Morze” 1956 nr 2, s. 5
1956 – Prorok; Garść dymu (wiersze), „Ziemia i Morze” 1956 nr 12, s. 5
1956 – Krzyk (wiersz), „Ziemia i Morze” 1956 nr 24, s. 5
1959 – Kay (tomik poetycki) - Wydawnictwo Poznańskie, Poznań (cykl: Szczecińska Biblioteczka Debiutów)
1985 – Kramik z różami (tomik poetycki) - Krajowa Agencja Wydawnicza, Szczecin
1987 – Abi, Bibi, Czibi. Zbiór piosenek i zabaw (współwyd. z Małgorzatą Krause)

Antologie

1955 – Dom nad Odrą - wyd. ZWZMP, Szczecin
1958 – Szczecin literacki (antologia twórców szczecińskich), - wyd. ZLP, Szczecin (cykl: Szczecińska Biblioteczka Debiutów)
1959 – Almanach młodych - wyd. Iskry, Warszawa
1962 – Poeci pomorscy (almanach t. I) - Wydawnictwo Morskie, Gdynia
1964 – Poeci pomorscy (almanach t. II) - Wydawnictwo Morskie, Gdynia
1970 – Nazywanie ziemi. Ziemia Szczecińska w poezji (pod red. Erazma Kuźmy) - Wydawnictwo Poznańskie, Poznań

Proza (wybór)

1986 – Zamek, „Morze i Ziemia” 1986 nr 14, s. 8-9

Artykuły w prasie (wybór)

1958 – Halo! Mówi „Niemierzyn”. Tramwaje... od kuchni, „Kurier Szczeciński” 1958 nr 23, s. 4
1959 – Niedziela na zielonej murawie, „Kurier Szczeciński” 1959 nr 136, s. 3
1960 – Trzęsacz - „toń umarłych”, „Kurier Szczeciński” 1960 nr 75, s. 3
1960 - Studenckie Juvenalia odmłodziły Szczecin, „Kurier Szczeciński” 1960 nr 121, s. 3
1960 – Międzyzdroje zmieniają oblicze. Rozbudowa ośrodków nadmorskich na Pomorzu Zachodnim, „Kurier Szczeciński” 1960 z dn. 9 lipca, s. 6
1960 – Śmiałe plany zmienią oblicze głównej arterii Szczecina, „Kurier Szczeciński” 1960 nr 166, s. 6
1960 – Pierwsza w Polsce huta „Szczecin” wykonała plan 5-letni, „Kurier Szczeciński” 1960 nr 204, s. 3

Radio

Tytuł słuchowiska	Autor	Reżyseria	Aadaptacja radiowa	Obsada	Data pierwszej emisji
Wiersze	Ryszard Grabowski	Andrzej Skarżyński		Jacek Flur, Lesław Mazurkiewicz	22 grudnia 1958
Szczecińskie wiosny	wiersze różnych poetów	Julia Zyblewska	Ryszard Grabowski	Mieczysław Antoni Gajda, Włodzimierz Grabowski, Grażyna Wojtczak, Leszek Zaleski	29 maja 1975
Wiersze	Ryszard Grabowski	Sylwester Woroniecki		Andrzej Szczytko	22 października 1982
Agawa C - czyli sentymenty, sentymenty	Ryszard Grabowski			Włodzimierz Matuszak, Joanna Matuszak, Jerzy Szafulski, Sylwester Woroniecki	25 grudnia 1982
Wspomnienia o morzu	Ryszard Grabowski	Sylwester Woroniecki		Jacek Gierczak, Sylwester Woroniecki	9 czerwca 1985
Trzynastka jesiennych wierszy	Ryszard Grabowski		Grzegorz Fedorowski	Grzegorz Fedorowski, Lina Wejgsman	2 lutego 1986
Od Alphy do Ksi	Ryszard Grabowski	Sylwester Woroniecki		Jacek Polaczek, Sylwester Woroniecki	30 listopada 1986

Nagrody i wyróżnienia

1965 – I nagroda w konkursie poetyckim Klubu „13 Muz” w Szczecinie
1975 – II nagroda w konkursie Polskiego Radia na piosenkę o Szczecinie (Zakochana stacyjka)
1982 – Srebrny Pierścień na XVI Festiwalu Piosenki Żołnierskiej w Kołobrzegu za piosenkę Żołnierskie kochanie (wyk. Adam Wojdak)
1985 – II nagroda na XIX Festiwalu Piosenki Żołnierskiej w Kołobrzegu za piosenkę Poligon marzeń
1985 – wyróżnienie dla nieopublikowanego tomu wierszy Cienie portowych latarń na ogólnopolskim konkursie literackim o tematyce „Polska nad Odrą i Bałtykiem”

Odznaczenia

Złota Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego

Bibliografia

Encyklopedia Szczecina t I A-O (pod red. Tadeusza Białeckiego, autorki hasła Hanna Niedbał i Katarzyna Stańczyk), Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1999
Zbigniew Jarzębowski, Słuchowiska szczecińskiego radia, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2009
Maria Kowalewska, Pisarze Szczecina i Koszalina - noty biograficzno-bibliograficzne [w:] Pisarze Pomorza Zachodniego, Wydawnictwo Morskie, Gdynia 1967
Literatura na Pomorzu Zachodnim do końca XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny (pod red. Ingi Iwasiów i Erazma Kuźmy, autor hasła Janusz Poźniak), Kurier-Press Szczecin 2003
Władysław Wojciechowski, Przebiegł obok nas [w:] Ku Słońcu 125 (pod red. Mariusza Czarnieckiego), Wyd. Glob, Szczecin 1987

Autor opracowania: Andrzej Androchowicz