Stanisław Latour

Stanisław Latour
Architekt
Data urodzenia	24 maja 1927
Miejsce urodzenia	Warszawa
Data śmierci	20 października 2007
Miejsce śmierci	Szczecin
Miejsce spoczynku	Cmentarz Powązkowski w Warszawie
Narodowość	polska

Stanisław Latour (1927-2007) – architekt, pedagog

Życiorys

Stanisław Latour (wł. Stanisław de Latour) urodził się 24 maja 1927 roku w Warszawie. Podczas okupacji uczył się na tajnych kompletach. W 1943 roku wstąpił do Armii Krajowej. Był żołnierzem pododdziału „Brzezinka”. Pełnił funkcję łącznika w stopniu strzelca w plutonie działającym na terenie Podkowy Leśnej. Brał udział w powstaniu warszawskim. W styczniu 1945 roku podjął naukę w liceum o profilu matematyczno-fizycznym. Rok później zdał egzamin maturalny. W latach 1945-1949 kontynuował przedwojenną działalność w harcerstwie. Był harcmistrzem Chorągwi Mazowieckiej. W 1946 roku został słuchaczem Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. Doświadczenie zawodowe zdobył jeszcze poczas studiów, pracując w Warszawskim Przemysłowym Zjednoczeniu Budowlanym (1949-1952) kolejno jako technik, kierownik budowy i inspektor techniczny. Po ukończeniu studiów magisterskich w 1952 roku, rozpoczął pracę w Centralnym Zarządzie Muzeów i Ochrony Zabytków w Ministerstwie Kultury i Sztuki w Warszawie. Tam zainteresował się z problemami ochrony i dokumentowania dziedzictwa kulturowego. W latach 1952-1953 pracował na stanowisku inspektora-konserwatora w Centralnym Zarządzie Muzeów i Ochrony Zabytków, podlegającym Ministerstwu Kultury i Sztuki.

Od 1953 roku związany ze Szczecinem. Tu zorganizował pierwszą pracownię projektową przy Państwowym Przedsiębiorstwie Pracownie Konserwacji Zabytków. Był autorem licznych opracowań studialnych i projektowych w zakresie historycznej architektury i urbanistyki Szczecina i Pomorza Zachodniego, a także konserwacji zabytków i zespołów zabytkowych. Po poprzedzonych dogłębnymi, dwuletnimi (1954-1955) studiami projektowo-przestrzennymi oraz projektem wstępnym, w 1958 roku, wraz z zespołem, przystąpił do odbudowy Zamku Książąt Pomorskich. W 1973 roku uczestniczył w pracach przy odbudowie szczecińskiej katedry. Obie te odbudowy uznawane są za życiowe dzieło architekta. W 2006 roku opracował obszerny rys dziejów obu tych odbudów. Łącznie był autorem 46 prac studialno-projektowych oraz projektów z zakresu architektury i urbanistyki. W latach 1960-1980 był także kierownikiem w Biurze Ochrony Atmosfery w Szczecinie.

Na ponad 30 lat związał się z Politechniką Szczecińską. W 1969 roku rozpoczął pracę dydaktyczną na nowo powstałym Wydziale Budownictwa i Architektury. W 1970 roku podjął dwuletnie studia podyplomowe z zakresu konserwacji zabytków na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. W 1977 roku obronił dysertację doktorską na Politechnice Szczecińskiej. Kolejno był docentem kontraktowym (1970-1979), docentem (1979-1990), profesorem (1990-1994) i profesorem zwyczajnym (od 1994). Kierował Zakładem Projektowania Architektonicznego (1973-1975) oraz Zakładem teorii Architektury, Historii i Konserwacji Zabytków (od 1976). Był prodziekanem Wydziału Budownictwa i Architektury (1973-1978), dyrektorem Instytutu Architektury i Planowania Przestrzennego (1981-1990), prorektorem ds. organizacji Politechniki Szczecińskiej (1990-1993). Wykładał na zajęciach z historii architektury i urbanistyki powszechnej i polskiej, ochrony i konserwacji zabytków, projektowania przeddyplomowego. Prowadził seminaria i prace dyplomowe. Wypromował 7 doktorów i 13 magistrów inżynierów architektów. Opublikował ponad 60 prac naukowych i dydaktycznych z zakresu ochrony i konserwacji zabytków. Prowadził 15 prac naukowo-badawczych w ramach badań własnych oraz centralnie koordynowanych. Organizował międzynarodowe konferencje naukowe.

Należał do licznych organizacji i zespołów naukowych. W 1952 roku został członkiem Stowarzyszenia Architektów Rzeczypospolitej Polskiej. W latach 1954-1956 pełnił funkcję prezesa Szczecińskiego Oddziału tej organizacji. Był także przedstawicielem Kolegium Sędziów Konkursowych Oddziału. Od 1978 roku był członkiem Towarzystwa Urbanistów Polskich, o od 1980 wiceprezesem Zarządu Oddziału TUP. Działał w Stowarzyszeniu Konserwatorów Zabytków, Komitecie Architektury i Urbanistyki PAN, Komisji Kształtowania Przestrzeni Polski Północnej PAN - Oddział Poznań (od 1972), Sekcji Historii Architektury i Konserwacji Zabytków (od 1975), Polskim Komitecie Narodowym ICOMOS, Radzie ds. Konserwatorskich przy ministrze kultury i sztuki, Komisji ds. Sztuki Kościelnej w Archidiecezji Szczecińsko-Kamieńskiej. Był jednym z członków-założycieli, powołanego do życia w maju 1998 roku, Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Domu Koncertowego w Szczecinie.

Zmarł nagle 20 października 2007 roku w Szczecinie. Został pochowany 26 października na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Wspominając Stanisława Latour, arch. Zbigniew Paszkowski napisał: Wielki autorytet kilku pokoleń szczecińskich architektów, pasjonat, człowiek niezwykle skromny, życzliwy i uczynny. Działał rozdając siebie, promując innych.

Projekty konserwatorsko-renowacyjne

• średniowieczna stodoła przy zespole poklasztornym w Kołbaczu
• 1957-1958 – restauracja i projekt wnętrza kościoła św. Jana Ewangelisty w Szczecinie
• 1958-1970 – odbudowa Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie
• 1971-1972 – odbudowa Pałacu Wallensteinów w Żaganiu
• 1972-1973 – odbudowa bazyliki archikatedralnej pw. św. Jakuba w Szczecinie
• wikarówka przy katedrze św. Jakuba w Szczecinie
• odbudowa kościoła Mariackiego w Stargardzie
• 1974-1975 – odbudowa zespołu zabytkowych kamienic w Trzebiatowie
• 1975-1983 – renowacja i zagospodarowanie przestrzenne zespołu staromiejskiego w Trzebiatowie, Moryniu i w Chojnie

Projekty autorskie

• 1980-1981 – kościół w Gorzowie Wlkp.
• 1981-1982 – Dom Księży Pallotynów przy kościele św. Jana Ewangelisty
• 1982 – kościół parafialny w Przecławiu
• zespół sakralny pw. św. Jana Bosko przy ul. Witkiewicza
• Kościół Matki Bożej Różańcowej w Szczecinie przy ul. Lwowskiej
• 1987 – budynek mieszkalno-internatowy przy zespole salezjańskiej szkoły zawodowej przy ul. Ku Słońcu
• budynek Kurii Biskupiej przy ul. Papieża Pawła VI
• 1995 – architektura pomnika papieża Jana Pawła II na Jasnych Błoniach (projekt i realizacja pomnika Czesław Dźwigaj)

Wybrane publikacje

Artykuły

• 1972 – Zamek w Szczecinie, „Projekt"
• 1975 – Odbudowa Koscioła św. Jakuba w Szczecinie, „Architektura”
• 1975 – Problematyka konserwatorska zespołu staromiejskiego w Trzebiatowie, „Ochrona Zabytków”
• 1978 – Stare Miasto w Chojnie, „Ochrona Zabytków”
• 1996 – Piotr Zaremba 1910-1993 (nekrolog), „Nauka” 1996 nr 3, s. 247-252

Monografie i podręczniki

• 1975 – Rewaloryzacja zabytkowych miast na Pomorzu Zachodnim (redakcja materiałów z sesji naukowej w kwietniu 1975) - Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Szczecińskiej, Szczecin
• 1975 – Rewaloryzacja zabytkowych miast na Pomorzu Zachodnim. Materiały pokonferencyjne (redakcja) - Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Szczecińskiej, Szczecin
• 1976 – Powstanie i rozwój architektury współczesnej
• 1981 – Rewaloryzacja zabytkowych miast na Pomorzu Zachodnim - Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa - Poznań
• 1981 – Powstanie i rozwój architektury współczesnej, narodziny nowej tradycji. Forma w historycznym rozwoju - studia krytyczne, część 2 (współautor Adam Szymski) - Wydawnictwo Politechniki Szczecińskiej, Szczecin
• 1982 – Projektowanie systemowe w architekturze. Ogólna metodologia i pragmatyka projektowania z zastosowaniem metod matematyczno-logicznych i komputerów (współautor Adam Szymski) - Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa
• 1985 – Rozwój współczesnej myśli architektonicznej (współautor Adam Szymski) - Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa
• 1986 – Zabytki urbanistyki i architektury (współautor)
• 1990 – Modelowe przykłady rewaloryzacji wybranych zespołów zabytkowych na Pomorzu Zachodnim (współautorzy: Jolanta Barańska, Lucjan Lipiński) - Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Szczecińskiej, Szczecin
• 1992 – Materiały sesji naukowej z okazji 45-lecia Wydziału Budownictwa i Architektury, Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Szczecińskiej, Szczecin
• 1997 – Ratusz w miastach północnej Europy (materiały z sesji Ratusz w miastach nadbałtyckich) - Marpress

Nagrody i wyróżnienia

• 1969 – nagroda „Za wybitne osiągnięcia w projektowaniu"
• 1970 – nagroda Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie za upowszechnianie kultury
• 1976 – nagroda Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki
• 1978 – nagroda Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki
• 1982 – nagroda Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki
• Nagroda Wojewódzka za wybitne osiągnięcia w dziedzinie upowszechniania kultury
• nagroda Ministra Kultury i Sztuki
• nagroda Rektora Politechniki Szczecińskiej

Odznaczenia

• 1967 – Złota Odznaka „Za opiekę nad zabytkami”
• 1969 – Złota Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego
• 1971 – Złoty Krzyż Zasługi
• 1982 – Krzyż Partyzancki
• 1984 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• 1990 – Krzyż Armii Krajowej
• 1991 – Medal Komisji Edukacji Narodowej
• 1997 – Medal za Zasługi dla Miasta Szczecina

Ciekawostki

• Klasztor oo. Pallotynów oraz Zamek Książąt Pomorskich, których autorem budowy i odbudowy był Stanisław Latour, jako jedne z najciekawszych i najbardziej charakterystycznych obiektów Szczecina figurują na unikatowej serii T-shirtów „Architektura w Szczecinie”. Pomysłodawcami koszulek są szczecińscy projektanci Tomasz Sachanowicz z grupy S.LAB architektura oraz Anna Kobyłka ze studia KOLORAMA
  

Bibliografia

• Kto jest kim w Polsce 1984, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1984
• Kto jest kim w Polsce. Informator biograficzny, Edycja 2, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989
• Zbigniew Paszkowski, Wspomnienia. Stanisław Latour nie żyje, „Wiadomości Konserwatorskie” 2007 nr 22, s. 117
• Politechnika Szczecińska. uczelnia i ludzie w półwieczu 1946-1996 (pod red. Bolesława Szarguta), Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Szczecińskiej, Szczecin 1999

Autor opracowania: Andrzej Androchowicz