Stare Czarnowo
Stare Czarnowo | |||
| |||
Nazwa niemiecka | Neumark | ||
Powiat | gryfiński | ||
Gmina | Stare Czarnowo | ||
Strona internetowa miejscowości. |
Stare Czarnowo (niem. Neumark) – wieś w województwie zachodniopomorskim, w powiecie gryfińskim, w gminie Stare Czarnowo. Miejscowość jest siedzibą gminy Stare Czarnowo.
Spis treści
Geografia
Wieś Stare Czarnowo znajduje się we wschodniej części gminy Stare Czarnowo, która graniczy na zachodnie z gminą Gryfino, na północy ze Szczecinem, na wschodzie z powiatem Stargardzkim (gminą Kobylanka oraz gminą Stargard), a na południu z powiatem pyrzyckim (gminą Bielice, gminą Warnice oraz gminą Pyrzyce). [1]
Położenie
Cała gmina Stare Czarnowo (wraz ze wsią Stare Czarnowo) znajduje się w południowej części makroregionu Pobrzeża Szczecińskiego, leżącego na obszarze podprowincji Pobrzeży Południowo-bałtyckich. Przez obszar gminy przebiegają granice 3 mezoregionów:
- Wzgórza Bukowe – obejmują największą północno-zachodnią część gminy, stanowiącą silnie urzeźbiony wał spiętrzonych moren czołowych z kulminacją wzgórza Bukowiec (149 m npm), porośnięty zwartym kompleksem lasów bukowych (Puszcza Bukowa) z rozległymi polanami śródleśnymi w okolicy Kołowa i Dobropola, użytkowanymi rolniczo.
- Równina Wełtyńska – obejmuje południowo-zachodnią część gminy, z rynnową doliną Krzekny oraz terenami otwartymi w okolicy Żelisławca i Kartna użytkowanymi rolniczo
- Równina Pyrzycko-Stargardzka (313.31) – obejmuje wschodnią część gminy, pomiędzy Puszczą Bukową a jeziorem Miedwie, z dolinami Płoni i Krzekny, tereny użytkowane rolniczo, słabo zalesione
Mezoregion Wzgórza Bukowe niemal w całości mieści się w granicach gminy Stare Czarnowo, natomiast pozostałe mezoregiony - Równina Wełtyńska i Równina Pyrzycko-Stargardzka obejmują również sąsiednie gminy. [2]
Klimat
Obszar całej gminy Stare Czarnowo (razem ze wsią Stare Czarnowo) został podzielony przez Czesława Koźmińskiego na dwie krainy klimatyczne: [3]
- Kraina VI - obejmuje Wzgórza Bukowe
- Kraina VII - obejmuje pozostałą część gminy, należącą do krainy Goleniowsko-Pyrzyckiej
Kraina VI | Kraina | |
średnia temperatura roczna | poniżej 7,5 stopni Celcjusza | 7,5 - 8,0 stopni Celcjusza |
średnia temperatura okresu wegetacyjnego | 13,0 - 13,6 stopni Celcjusza | 13,6 - 14,0 stopni Celcjusza |
długość okresu wegetacyjnego | 215-210 dni | 217-224 dni |
średnie sumy opadów | 700-600 mm | 600-500 mm |
średnia liczba dni z pokrywą śniegową | 55-48 | 48-36 |
Przyroda
Szczeciński Park Krajobrazowy "Puszcza Bukowa" [4] [5]
Park znajduje się na zachód od miejscowości Stare Czarnowo. Został utworzony 4 listopada 1981 roku. Jego powierzchnia wynosi obecnie 9 096 ha. Puszcza Bukowa jest zwartym kompleksem leśnym. We florze Wzgórz Bukowych znajduje się około 1250 gatunków roślin. W ciągu ostatnich dwóch wieków wymarło na tym terenie około 190 gatunków roślin. We florze znajdują się 53 gatunki roślin podlegających całkowitej ochronie prawnej, m.in. cis pospolity, jarząb szwedzki i brekinia, rokitnik zwyczajny, bluszcz pospolity, barwinek pospolity, wiciokrzew pomorski, widłak jałowcowaty i wroniec, grzybień biały, grążel żółty, rosiczka okrągłolistna, pajęcznica liliowata, lilia złotogłów, sasanka łąkowa, storczyki, kruszczyki, listera jajowata, gnieźnik leśny.
Rezerwaty przyrody [6]
Nieopodal wsi (na zachód od Starego Czarnowa) na terenie Park Krajobrazowego "Puszcza Bukowa" mieści się rezerwat leśny "Trawiasta Buczyna" – powołany w 1956 roku.
Pomniki przyrody [7]
W Starym Czarnowie rośnie dąb szypułkowy - pomnik przyrody.
Historia
Dzieje Starego Czarnowa mocno związane są z cystersami, którzy w 1174 roku osiedlili się w Kołbaczu, a poprzez nadania oraz drogą kupna zgromadzili w swoich rękach wielkie obszary ziemskie w najbliższej okolicy. Stare Czarnowo wymieniane jest pierwszy raz jako Cirnow w dokumencie datowanym na lata 1180-1183. Biskup kamieński Konrad I, jako dysponent, przekazał wówczas opactwu prawa do dziesięciny (rodzaj daniny), którą obciążona była m.in. wspomniana miejscowość. W 1234 Stare Czarnowo, jako darowizna Świętobora z rodziny Świętoborzyców, przeszło na własność cystersów. W świetle inwentarza z 1348 roku wynika, iż miejscowość zajmowała w tym czasie areał 31 włók. W ramach dwóch obciążeń (tzw. paktu oraz czynszu gruntowego) przekazywano na rzecz opactwa co roku po 9 ćwiertni żywca i owsa oraz płacono 7 solidów. [8]
Dopiero w XV/XVI wieku Stare Czarnowo otrzymało prawa miejskie. Do 1648 miejscowość wchodziła w skład Księstwa Pomorskiego (Księstwo Szczecińskie). Wówczas w wyniku wojny trzydziestoletniej (1618-1648) oraz wymarciu bez potomka ostatniego księcia z dynastii Gryfitów - Bogusława XIV - obszar ten przeszedł w ręce Szwedów. [9] [10]
W 1679 w wyniku działań wojennych elektor brandenburski przejął Stare Czarnowo na mocy traktatu pokojowego w Saint-Germain-en-Laye. Państwo Hohenzollernów określane w historiografii jako Brandenburgia-Prusy w 1701 roku otrzymało oficjalną nazwę Królestwa Prus. Po reformach Steina i Hardenberga Stare Czarnowo weszło w skład zorganizowanego w latach 1816-1818 Landkreis Greifenhagen (powiatu Gryfino) przyporządkowanego do Provinz Pommern (prowincji pomorskiej). W 1871 roku nastąpiło zjednoczenie wszystkich ziem niemieckich i powołanie II Rzeszy Niemieckiej. [11]
Po 1945 roku miejscowość (razem z tzw. "Ziemiami Odzyskanymi") w wyniku decyzji mocarstw została przyznana Polsce. Nadano jej wówczas polską nazwę, która zastąpiła dotychczasową - Neumark. Wraz z przybyciem nowych gospodarzy Stare Czarnowo utraciło dotychczasowe prawa miejskie. Miejscowość wchodziła początkowo w skład Okręgu Pomorze Zachodnie. 29 maja 1946 roku nastąpiła zmiana nazewnictwa. Okręg Pomorze Zachodnie został przemianowany na województwo szczecińskie. W wyniku reformy administracyjnej z 1998 roku podział administracyjny od stycznia 1999 roku przybrał obecną formę. [12] [13]
Samorząd
Gospodarzem wsi Widuchowa jest sołtys. W kadencji na lata 2011-2015 funkcję tę pełni Eugeniusz Łaski. [14]
We wsi znajduje się również siedziba samorządu gminy Stare Czarnowo z Markiem Wosiem - Wójtem Gminy Stare Czarnowo na czele. [15]
Gospodarka i infrastruktura
Podmioty gospodarki narodowej wg rejestru REGON, stan na grudzień 2010 - dane dotyczą całej gminy Stare Czarnowo (łącznie z wsią Stare Czarnowo) [16]
Sekcja PKD | Liczba podmiotów |
Sekcja A - Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo | 30 |
Sekcja B - Górnictwo i wydobywanie | 0 |
Sekcja C - Przetwórstwo przemysłowe | 50 |
Sekcja D - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych | 0 |
Sekcja E - Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją | 2 |
Sekcja F - Budownictwo | 87 |
Sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych | 105 |
Sekcja H - Transport i gospodarka magazynowa | 70 |
Sekcja I - Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi | 7 |
Sekcja J - Informacja i komunikacja | 2 |
Sekcja K - Działalność finansowa i ubezpieczeniowa | 7 |
Sekcja L - Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości | 10 |
Sekcja M - Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna | 21 |
Sekcja N - Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca | 8 |
Sekcja O - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne | 6 |
Sekcja P - Edukacja | 4 |
Sekcja Q - Opieka zdrowotna i pomoc społeczna | 8 |
Sekcja R - Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją | 20 |
Sekcja S i T - Pozostała działalność usługowa | 22 |
Drogi wojewódzkie na terenie wsi
Przez wieś przebiega jedna droga wojewódzka: [17]
- droga wojewódzka nr 120 ---> granica państwa - Gryfino - Wełtyń - Stare Czarnowo - Motaniec (powiat stargardzki)
Kultura
W ostatnim czasie we wsi utworzono miejsce o charakterze kulturotwórczym. Za fundusze uzyskane w 2007 roku generalny remont przeszła dotychczasowa świetlica w Starym Czarnowie, którą zaadaptowano na cele społeczno-kulturalno-oświatowe. Pozwoliło to stworzyć miejsce do spotkań integracyjnych mających na celu zacieśnianie współpracy transgranicznej. [18]
W Starym Czarnowie mieści się ponadto Gminna Biblioteka Publiczna (ul. Szczecińska 56). [19] Od kilku lat nakładem gminy ukazuje się gazetka "Wieści Starego Czarnowa". Bieżąco informacje z życia regionu przekazuje także portal "stareczarnowo.org". [20] [21]
Kościoły i związki wyznaniowe
Teren wsi należy do Archidiecezji Szczecińsko-Kamieńskiej Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce. Obszar pod względem administracji kościelnej jest częścią Dekanatu Kołbacz. We wsi Stare Czarnowo znajduje się siedziba parafii oraz jeden kościół (parafialny): [22]
- parafia rzymskokatolicka pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa
- kościół parafialny pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa [23]
Turystyka
Nieopodal Starego Czarnowa znajduje się Park Krajobrazowy "Puszcza Bukowa". Przez teren Puszczy Bukowej, a także całej gminy przebiega w związku z tym około 20 szlaków turystycznych. Bezpośrednio we wsi rozpoczyna się szlak przez Trawiastą Buczynę (czerwony) - prowadzący ze Starego Czarnowa do Żelisławca. [24] [25]
W Starym Czarnowie mieści się także zabytkowy kościół z XIX wieku. [26]
Demografia
Liczba mieszkańców wsi:
Liczba mieszkańców całej gminy (wraz z wsią Stare Czarnowo): [28]
Rok | Liczba mieszkańców gminy Stare Czarnowo |
2008 | 3791 osób |
2009 | 3781 osób |
2010 | 3853 osoby |
2011 | 3867 osób |
2012 | 3864 osoby |
System ochrony zdrowia
We wsi mieści się Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "Centrum Medyczne" w Starym Czarnowie (ul. Szczecińska 43) oraz Indywidualna Praktyka Lekarska w Starym Czarnowie – Lidia Pięta. [29] [30]
Herb
Herb Starego Czarnowa składa się z dwóch pól. Na polu po prawej stronie znajduje się czerwony gryf na niebieskim tle, natomiast na polu po lewej stronie brązowa gałązka z trzema zielonymi listkami buku ulokowana na żółtym tle.
Gryf nawiązuje do dynastii Gryfitów i symbolizuje historyczne powiązanie obszaru gminy Stare Czarnowo z Księstwem Pomorskim. Gałązka buku podkreśla związek gminy Stare Czarnowo z Puszczą Bukową. Spora część obszaru gminy znajduje się bowiem na terenie Parku Krajobrazowego "Puszcza Bukowa". [31]
Zabytki
Osoby związane z miejscowością
- Karl von Scheven (1882–1954) - teolog protestancki
- Fritz Sack (ur. 1931) - socjolog i kryminolog
Przypisy
- ↑ Statystyczne Vademecum Samorządowca - gmina miejsko-wiejska Stare Czarnowo, w: Główny Urząd Statystyczny [online] [Przeglądany 10.08.2013] Dostępny w: http://www.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_zachodniopomorskie/portrety_gmin/powiat_gryfinski/gmina_wiejska_stare_czarnowo.pdf
- ↑ Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stare Czarnowo, w: Regionalne Biuro Gospodarki Przestrzennej w Szczecinie [online] [Przeglądany 10.08.2013] Dostępny w: http://rbgp.pl/files/114__5.pdf
- ↑ Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stare Czarnowo, w: Regionalne Biuro Gospodarki Przestrzennej w Szczecinie [online] [Przeglądany 10.08.2013] Dostępny w: http://rbgp.pl/files/114__5.pdf
- ↑ K.Krzysztof, A.Gabrysiak, J. Jankowski "Program ochrony środowiska dla powiatu gryfińskiego" (2003), w: Biuletyn Informacji Publicznej - Starostwo Powiatowe w Gryfinie [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://bip.gryfino.powiat.pl/ocka/pos_2003.pdf
- ↑ Przyroda, w: Oficjalny serwis internetowy gminy Stare Czarnowo [online] [Przeglądany 10.08.2013] Dostępny w: http://stareczarnowo.pl/strony/menu/54.dhtml
- ↑ Przyroda, w: Oficjalny serwis internetowy gminy Stare Czarnowo [online] [Przeglądany 10.08.2013] Dostępny w: http://stareczarnowo.pl/strony/menu/54.dhtml
- ↑ K.Krzysztof, A.Gabrysiak, J. Jankowski "Program ochrony środowiska dla powiatu gryfińskiego" (2003), w: Biuletyn Informacji Publicznej - Starostwo Powiatowe w Gryfinie [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://bip.gryfino.powiat.pl/ocka/pos_2003.pdf
- ↑ Guzikowski K., Procesy kolonizacyjne w posiadłościach cystersów z Kołbacza w XII-XIV wieku. Przestrzeń i ludzie, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2011, s. 81-93, 162-166.
- ↑ Kosacki J.M., Ziemia Szczecińska. Ziemia Chojeńska i Pyrzycka, Szczecińska Agencja Turystyczna "Sat", Szczecin 1995, s. 63.
- ↑ Historia, w: Oficjalny serwis internetowy gminy Stare Czarnowo [online] [Przeglądany 10.08.2013] Dostępny w: http://stareczarnowo.pl/strony/menu/53.dhtml
- ↑ Piskorski J.M. (red.), Pomorze Zachodnie poprzez wieki, Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie, Szczecin 1999 s. 191-199.
- ↑ Kosacki J.M., Ziemia Szczecińska. Ziemia Chojeńska i Pyrzycka, Szczecińska Agencja Turystyczna "Sat", Szczecin 1995, s. 63.
- ↑ Historia, w: Oficjalny serwis internetowy gminy Stare Czarnowo [online] [Przeglądany 10.08.2013] Dostępny w: http://stareczarnowo.pl/strony/menu/53.dhtml
- ↑ Sołtysi - kadencja 2011 - 2014, w: Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Gminy w Starym Czarnowie [online] [Przeglądany 10.08.2013] Dostępny w: http://www.bip.stareczarnowo.pl/strony/2382.dhtml
- ↑ Wójt Gminy, w: Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Gminy w Starym Czarnowie [online] [Przeglądany 10.08.2013] Dostępny w: http://bip.stareczarnowo.pl/strony/menu/15.dhtml
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS (2010), w: Portret gminy Stare Czarnowo [online] [Przeglądany 10.08.2013] Dostępny w: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/portret.dims
- ↑ Mapa drogowa - powiat gryfiński, w: Powiat Gryfiński - oficjalna strona [online] [Przeglądany 25.05.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.powiat.pl/images/mapa/mapa_drogowa_powiat_gryfinski.pdf
- ↑ Adaptacja świetlicy wiejskiej w Starym Czarnowie, w: Oficjalny serwis internetowy gminy Stare Czarnowo [online] [Przeglądany 10.08.2013] Dostępny w: http://stareczarnowo.pl/strony/menu/84.dhtml
- ↑ Kultura, w: Oficjalny serwis internetowy gminy Stare Czarnowo [online] [Przeglądany 10.08.2013] Dostępny w: http://stareczarnowo.pl/strony/menu/59.dhtml
- ↑ Wieści Starego Czarnowa, w: Oficjalny serwis internetowy gminy Stare Czarnowo [online] [Przeglądany 10.08.2013] Dostępny w: http://stareczarnowo.pl/strony/menu/108.dhtml
- ↑ Portal stareczarnowo.org [online] [Przeglądany 10.08.2013] Dostępny w: http://stareczarnowo.org/
- ↑ Wspólnoty parafialne, w: Kuria Metropolitalna Szczecińsko-Kamieńska - oficjalna strona [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://diecezja.szczecin.pl/wspolnoty/wspolnoty-parafialne/
- ↑ Kościoły, w: Kuria Metropolitalna Szczecińsko-Kamieńska - oficjalna strona [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://diecezja.szczecin.pl/wspolnoty/koscioly/
- ↑ Turystyka, w: Powiat Gryfiński - oficjalna strona [online] [Przeglądany 10.08.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.powiat.pl/old/index.php?show=tur_szne_roat
- ↑ Szlaki, w: Portal Puszcza Bukowa [online] [Przeglądany 10.08.2013] Dostępny w: http://www.bukowa.szczecin.pl/trasy/szlaki.html
- ↑ Kosacki J.M., Ziemia Szczecińska. Ziemia Chojeńska i Pyrzycka, Szczecińska Agencja Turystyczna "Sat", Szczecin 1995, s. 63.
- ↑ O powiecie. Ludność, w: Powiat Gryfiński - oficjalna strona [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.powiat.pl/old/index.php?show=opo_lusc
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS (2008-2012), w: Portret gminy Stare Czarnowo [online] [Przeglądany 26.06.2013] Dostępny w: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/portret.dims
- ↑ Profil gminy, w: Oficjalny serwis internetowy gminy Stare Czarnowo [online] [Przeglądany 10.08.2013] Dostępny w: http://stareczarnowo.pl/strony/menu/62.dhtml
- ↑ Stare Czarnowo - Lista świadczeniodawców, w: NFZ [online] [Przeglądany 10.08.2013] Dostępny w: http://www.nfz-szczecin.pl/nfz_old/gdzie_sie_leczyc/2008/wrzesien2008/informator/uklad3/IGMN3206072/IKTU301/SWIAD0010.html
- ↑ Uchwała Nr 113/XXII/93 Rady Gminy w Starym Czarnowie z dnia 30 marca 1993 r. w sprawie zatwierdzenia Herbu Gminy Stare Czarnowo
- ↑ Kosacki J.M., Ziemia Szczecińska. Ziemia Chojeńska i Pyrzycka, Szczecińska Agencja Turystyczna "Sat", Szczecin 1995, s. 63.
Bibliografia
- Guzikowski K., Procesy kolonizacyjne w posiadłościach cystersów z Kołbacza w XII-XIV wieku. Przestrzeń i ludzie, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2011.
- Kociuba J., Pomorze. Praktyczny przewodnik turystyczny po ziemiach Księstwa Pomorskiego, Walkowska Wydawnictwo, Szczecin 2012.
- Kosacki J.M., Ziemia Szczecińska. Ziemia Chojeńska i Pyrzycka, Szczecińska Agencja Turystyczna "Sat", Szczecin 1995.
- Kozłowski K., Pomorze Zachodnie w latach 1945-2010, Wydawnictwo Kadruk, Szczecin 2012.
- Machałek M., Przemiany wsi zachodniopomorskiej w latach 1945-1956, Muzeum Narodowe w Szczecinie, Szczecin 2012.
- Opracowanie zbiorowe, Polska niezwykła. Zachodniopomorskie, Demart Wydawnictwo, Warszawa 2008.
- Piskorski J.M. (red.), Pomorze Zachodnie poprzez wieki, Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie, Szczecin 1999.
Linki zewnętrzne
- Bank Danych Lokalnych - http://www.stat.gov.pl/bdl
- Powiat gryfiński - http://www.gryfino.powiat.pl
- Biuletyn Informacji Publicznej - Starostwo Powiatowe w Gryfinie - http://bip.gryfino.powiat.pl/
- Oficjalny serwis internetowy gminy Stare Czarnowo - http://stareczarnowo.pl/
- Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Gminy w Starym Czarnowie - http://bip.stareczarnowo.pl/
- Portal o Starym Czarnowie - http://stareczarnowo.org/
Zobacz też
|