Cmentarz Centralny – nekropolia ludzi kultury

Cmentarz Centralny – nekropolia ludzi kultury

Cmentarz Centralny w Szczecinie jest największą nekropolią w Polsce i trzecim co do wielkości cmentarzem w Europie. Założony w latach 1899-1900 według projektu Wilhelma Meyera-Schwartaua, wzorowany na nekropoliach Hamburga i Wiednia, cmentarz oficjalnie został otwarty 6 grudnia 1901 roku. Ze względu na unikatowe gatunki drzew i krzewów (ponad 415 gatunków i odmian) jest najpiękniejszym parkiem przyrodniczym miasta. Na powierzchni 167,8 hektara spoczywa tu ponad 300 tys. zmarłych. Są wśród nich także twórcy kultury związani ze Szczecinem i z regionem.

A

• Wiesław Andrzejewski (1931-1993) – pisarz-marynista, marynarz, dziennikarz, autor reportaży (kw. 32A-30-2)

B

• Andrzej Babiński (1934-2015) – dziennikarz, publicysta, ekonomista (kw. 24A-4-11)
• Jan Banucha (1934-2008) – scenograf teatralny (kw. 22B-10-4)
• Jan Berent (1882-1968) – archiwista i aktor teatralny (kw. 3A-3-10)
• Zbigniew Bienioszek (1925-2009) – dziennikarz radiowy, reporter, żeglarz, społecznik (kw. 31C-1-5A)
• Barbara Bieńkowska (1929-2010) – aktorka, choreograf, reżyser (kw. [1])
• Stanisław Borowiecki – dziennikarz radiowy i telewizyjny, redaktor naczelny Ośrodka Telewizyjnego w Szczecinie, pedagog (kw. 4B-9-14)
• Edmund Borowski (1920-1999) – kompozytor, muzyk, dyrygent (kw. 105B-11-5)
• Bolesław Briks (1901-1988) – inżynier mechanik, nauczyciel akademicki, pionier oświaty w Szczecinie (kw. 84D-8-4)
• Stanisław Brychcy (1955-2015) – operator filmowy (kw. 87D-12-11)
• Jerzy Brzozowski (1926-1995) – artysta malarz (
• Józef Bursewicz (1927-1982) – poeta, publicysta, recenzent, tłumacz z języka rosyjskiego i jidisz (kw. 28A-18-1)

C

• Witold Chromiński (1913-1977) – artysta fotografik, operator filmowy, publicysta (kw. 64B-8-9)
• Danuta Chudzianka (1941-2011) – aktorka, pedagog (kw. 44-1-11 w Alei Zasłużonych)
• Stefan Cieślak (1920-2013) – fotoreporter prasowy (kw. (kw. 41A-19-1))
• Roman Cirin (1902-1953) – aktor, śpiewak bas-baryton (kw. 11B-9-11)
• Stanisław Czapelski (1889-1966) – aktor, reżyser, dyrektor teatrów, organizator życia teatralnego, współtwórca i dyrektor administracyjny Teatru Polskiego (kw. 37B-15-1)
• Krystyna Czarnecka-Wiszniowska (1917-1977) – aktorka, śpiewaczka (sopran), solistka Państwowego Teatru Muzycznego
• Czesław Czerniawski (1925-1988) – pisarz, publicysta, autor i reżyser słuchowisk radiowych (kw. 86A-05-10)

D

• Jan Daszewski (1890-1974) – aktor, reżyser (kw. 43A-3-5)
• Włodzimierz Dobromilski (1933-1993) – aktor, reżyser, dyrektor i kierownik artystyczny Teatru Lalek „Pleciuga”, pedagog (kw. 43A-2-20)
• Włodzimierz Dołżycki (1894-1962) – inspektor sceny Teatru Polskiego, miłośnik i wybitny znawca historii teatru w Polsce (kw. 21-4-8)
• Bogdan Dopierała (1922-1991) – historyk, nauczyciel akademicki, publicysta (kw. 444E-4-1)
• Magdalena Dracówna (1940-2019) – tancerka, solistka Teatru Muzycznego w Szczecinie, choreograf, pedagog (kw. 12A-31-2)
• Zygmunt Duczyński (1951-2006) – reżyser, scenarzysta, założyciel Teatru Kana i Ośrodka Teatralnego Kana (kw. 44-2-19)
• Iwo Dudarenko (1930-2017) – artysta muzyk, pianista, korepetytor i dyrygent Teatru Muzycznego w Szczecinie (kw. 83A-13-7)
• Mikołaj Dudarenko (1902-1990) – artysta muzyk, skrzypek, altowiolista, pedagog (kw. 69C-7-5)

E

• Stanisława Engelówna (1908-1958) – aktorka, przedwojenna gwiazda filmowa (kw. 20A-4-3 – pochowana z mężem Eustachym Kojałłowiczem)

F

• Władysław Filipowiak (1926-2014) – historyk, archeolog, dyrektor Muzeum Narodowego w Szczecinie (kw. 54-8-14)
• Marian Foksa (1924-1992) – muzyk, dyrygent, pedagog (kw. 7C-5-9)

G

• Arkadiusz Gacparski (1962-2013) – rysownik, karykaturzysta, scenograf teatralny, ilustrator książek (kw. 92A-5-5)
• Franciszek Gajb (1937-2006) – pianista, pedagog (kw. 44-2-51)
• Aleksander Gierczak (1944-2012) – aktor
• Roland Głowacki (1923-2005) – aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, reżyser (kw. 1A-3-18)
• Marcin Godzisz (1910-1963) – aktor (kw. 21-16-3)
• Brunon Gościniak (1933-2006) – muzyk, kompozytor, organizator życia muzycznego Szczecina (kw. 18F-5-4)
• Stefan Gościniak (1911-1955) – muzyk, dyrygent, kompozytor, organizator życia muzycznego Szczecina (kw. 18F-5-4)
• Władysław Górzyński (1887-1966) – kompozytor, dyrygent, skrzypek, jeden z inicjatorów powstania Operetki Szczecińskiej (kw. 37B-20-1)
• Ryszard Grabowski (1931-1987) – poeta, prozaik, dziennikarz (kw. 50-30-8)
• Marta Grey-Lekszycka (1929-2000) – aktorka (kw. 18A-13-6 – pochowana z mężem Michałem Lekszyckim)

H

• Bolesław Hadaczek (1929-2014) – prof. dr hab. nauk humanistycznych w Instytucie Polonistyki i Kulturoznawstwa Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Szczecińskiego, publicysta, prozaik (kw. 93-11-9)
• Piotr Hanl (1941-2014) – tancerz, solista baletu (kw. 32B-23-6)

I

• Idzi Izydorek (1941-1989) – muzyk, kompozytor, korepetytor wokalny (kw. 94GR-12-3)

J

• Stefan Janusiewicz (1933-2007) – dziennikarz, publicysta, redaktor naczelny „Głosu Szczecińskiego” i Ośrodka Telewizyjnego w Szczecinie (kw. 46B-7-7)
• Witold Jarzynka (1932-2010) – architekt, pedagog, wieloletni wykładowca na Politechnice Szczecińskiej (kw. 87F-4-10)
• Feliks Jordan (1903-1965) – recenzent teatralny, pionier dziennikarstwa szczecińskiego (kw. 37A-18-6)

K

• Włodzimierz Kaczmarek (1930-2010) – etnograf, archeolog, dziennikarz radiowy i telewizyjny (kw. 73B-4-14)
• Antoni Kaczorowski (1893-1982) – aktor i śpiewak Operetki Szczecińskiej, reżyser, dyrektor teatru (kw. 84D-7-11)
• Maria Kalinowska (1885-1963) – aktorka (kw. 33A-10-9)
• Ada Kalińska-Pichel (1921-1968) – śpiewaczka i aktorka związana z Operetką Szczecińską (kw. 41C-15-9) – na nagrobku podano błędną datę urodzin
• Erazm Kalwaryjski (1943-2009) – artysta malarz, grafik, rysownik (kw. 38B-9-3)
• Ireneusz Gwidon Kamiński (1925-1996) – pisarz, publicysta, dziennikarz, tłumacz (Aleja Zasłużonych)
• Tadeusz Karwacki (1922-1999) – dziennikarz, publicysta (kw. 105B-11-24)
• Adam Kilnar (1927-2014) – dziennikarz, publicysta, redaktor naczelny TVP Szczecin (kw. 22A-10-13A)
• Eustachy Kojałłowicz (1897-1972) – inspicjent, aktor (kw. 20A-4-3 – pochowany z żoną Stanisława Engelówną)
• Barbara Komorowska-Zapaśnik (1939-1988) – aktorka
• Tadeusz Kowalski (1939-2011) – artysta rzeźbiarz, poeta (kw. 22B-14-10)
• Jerzy Kownas (1928-2013) – aktor (kw. 61-21-08)
• Danuta Kret (1932-2009) – dziennikarka „Głosu Szczecińskiego” (kw.45B-4-7)
• Józef Kruszona (1908-1978) - dziennikarz, publicysta, pionier dziennikarstwa polskiego w Szczecinie, długoletni redaktor „Kuriera Szczecińskiego” (kw. 55C-12-1)
• Kazimierz Krzanowski (1936-1993) – reżyser światła, dyrektor Teatru Współczesnego, animator kultury (kw. 32A-1-9)
• Czesław Kurasz-Rożnowski (1910-1972) – aktor (kw. 9C-8-14)

L

• Stanisław Lagun (1919-2014) – pionier Szczecina, organizator życia kulturalnego miasta, instruktor teatrów amatorskich, dyrektor Teatru Lalek „Rusałka”, działacz społeczny (kw. 61-1-3)
• Helena Larys-Pawińska (1878-1964) – aktorka (kw. 21A-2-9)
• Michał Lekszycki (1929-1994) – aktor (kw. 18A-13-6 – pochowany z żoną Martą Grey)
• Witold Lendzion (1918-1983) – dziennikarz radiowy i telewizyjny (kw. 84A-9-17)
• Ryszard Liskowacki (1932-2006) – prozaik, poeta, autor książek dla młodzieży, dramaturg i scenarzysta, dziennikarz (kw. 20A-5-1)
• Zbigniew Lubas (1906-1984) – śpiewak baryton, muzyk, aktor, dyrektor Teatru Małego (kw. 85a-8-5)

M

• Helena Majdaniec (1941-2002) – piosenkarka, artystka estradowa (kw. 24A-3-12)
• Ryszard Major (1948-2010) – reżyser teatralny, aktor, dyrektor artystyczny Teatru Współczesnego (kw. 22B-11-9)
• Waldemar Makarenko (1930-1991) - dziennikarz radiowy i telewizyjny, publicysta, działacz i sprawozdawca sportowy (kw. 4A-6-0)
• Zbigniew Mamont (1931-1994) – aktor, reżyser (kw. 29A-4-8)
• Stefan Marczyk (1924-1993) – muzyk, skrzypek, dyrygent, dyrektor i kierownik artystyczny Filharmonii Szczecińskiej, pedagog (kw. 2B-5-01)
• Andrzej May (1934-1993) – aktor teatralny i filmowy, reżyser, pedagog, dyrektor i kierownik artystyczny Teatru Polskiego (kw. 18A-10-10)
• Nina Mazgajska (1936-1989) – aktorka, śpiewaczka Operetki Szczecińskiej, spikerka Telewizji Szczecin (kw. 18A-3-15)
• Emanuel Messer (1914-1970) – artysta plastyk, rysownik, satyryk, działacz kulturalny i społeczny (kw. 44-1-7 w Alei Zasłużonych)
• Tadeusz Miller (1915-1947) – piosenkarz (kw.1-VI-1-18)
• Stanisław Modelski (1934-2015) – dziennikarz radiowy i telewizyjny, muzyk, twórca środowiska jazzowego w Szczecinie (kw. 24A-8-01)
• Adolf Momot (1931-2005) – poeta, prozaik (kw. 4E-3-1)

N

• Henryk Nardy (1924-2015) – architekt, współautor Śródmiejskiej Dzielnicy Mieszkaniowej w Szczecinie (kw. 28C-11-4)
• Edward Newada (1922-2001) – aktor i śpiewak Operetki Szczecińskiej, artysta estradowy (kw. 2B-11-1)
• Łukasz Niewisiewicz (1905-1984) – artysta malarz (kw. 44-2-30 w Alei Zasłużonych)
• Jacek Nieżychowski (1924-2009) – aktor, śpiewak operetkowy, publicysta, dziennikarz, organizator życia muzycznego, pierwszy dyrektor Operetki Szczecińskiej (kw. 47B-20-1)
• Aleksander Nizowicz – piosenkarz, członek kabaretu „Complex 13”, inż. rolnik, działacz Związku Sybiraków w Szczecinie (kw. 43C-8-10)
• Marian Nosek (1929-2012) – aktor (kw. 20D-8-2)
• Malwina Nowak (1937-2015) – aktorka Teatru Lalek „Pleciuga” w Szczecinie, spikerka telewizyjna (kw. 97A-10-7)

P

• Ireneusz Paczkowski (1954-2015) – dziennikarz i producent telewizyjny (kw. 39H-3-12)
• Jan Papuga (1915-1974) – pisarz-marynista, marynarz, globtroter (kw. 44-1-17 w Alei Zasłużonych)
• Walerian Pawłowski (1920-2004) – dyrygent, kompozytor, popularyzator muzyki, publicysta, pedagog, autor oprawy muzycznej dla szczecińskich teatrów (kw. 44-2-36 w Alei Zasłużonych)
• Adam Pfeiffer – aktor Teatru Lalek „Pleciuga” (kw. 109A-1-5)
• Janusz Pietrzykowski (1934-1982) – operator filmowy, fotoreporter, autor tekstów (kw. 7C-5-9)
• Wacław Piotrowski (1876-1958) – skrzypek, doktor muzykologii, pedagog, pionier i animator życia muzycznego Szczecina (kw. 20A-6-2)
• Henryk Prawda (1932-2008) – dziennikarz, publicysta, redaktor naczelny „Głosu Szczecińskiego” (kw.92E-1-3)
• Michał Prawdzic-Layman (1881-1959) – śpiewak operowy (tenor Opery Warszawskiej), pedagog, profesor śpiewu w Szkole Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Szczecinie (kw. 11A-7-7B)

R

• Eliasz Rajzman (1909-1975) – poeta i prozaik piszący w jęz. jidysz, animator kultury (kw. 58A-4-5)
• Helena Raszka (1930-2016) – poetka (kw. 20E-5-7)
• Guido Reck (1919-1981) – artysta malarz, historyk sztuki, pedagog, współzałożyciel i dyrektor Liceum Sztuk Plastycznych w Szczecinie, publicysta (kw. 44-2-5)
• Zdzisław Relski (1903-1981) – aktor (kw. 31B-1-3)
• Aleksander Rodziewicz (1898-1981) – aktor, reżyser, dyrektor Państwowych Teatrów Dramatycznych w Szczecinie (kw. 44A-2-3 w Alei Zasłużonych)
• Bolesław Rosiński (1890-1979) – aktor, reżyser, dyrektor teatru, dziennikarz (kw. 79F-1-8)

S

• Ryszard Sawicki (1891-1967) – aktor Państwowych teatrów Dramatycznych w Szczecinie (kw. 40B-5-27 - pochowany pod nazwiskiem Ryszard Krameris)
• Lech Smereczyński (1935-2014) – śpiewak solista, aktor teatru muzycznego, publicysta, pionier Szczecina (kw. 41C-6-9)
• Janusz Sokalski (1941-2019) – dziennikarz, publicysta, red. naczelny „Głosu Szczecińskiego” ( kw. 12A-22-9)
• Zdzisław Sośnicki (1929-1995) – dziennikarz, publicysta (kw. 53D-18-14)
• Ryszard Stefanowicz (1945-2000) – dziennikarz telewizyjny (kw. 21-17-2)
• Tadeusz Stoiński (1921-1997) – spiker i dziennikarz radiowy, zastępca redaktora naczelnego Rozgłośni PR w Szczecinie (kw. 86B-13-3)
• Antoni Szubarczyk (1930-2010) – aktor teatralny, telewizyjny, filmowy i radiowy, reżyser (kw. 95D-26-13)
• Leszek Szuman (1903-1987) – astrolog, tłumacz literatury, pionier Szczecina (kw. 92D-1-5)
• Ziemowit Szuman (1901-1976) – artysta malarz, organizator środowiska plastycznego w Szczecinie (kw. 67A-1-10)
• Jan Sylwestrzak (1941-2018) – inż. rolnictwa, dziennikarz, publicysta, działacz studencki i polityczny, wicewojewoda zachodniopomorski (kw. //58A-2-11)
• Monika Szwaja (1949-2015) – pisarka, dziennikarka telewizyjna, pedagog (kw. 25B-5-1)
• Jan Szyrocki (1931-2003) – dyrygent, kompozytor muzyki teatralnej, pedagog, założyciel i dyrektor artystyczny Chóru Akademickiego Politechniki Szczecińskiej (kw. 21A-21-7)

Ś

• Jerzy Ścisłowski (1924-2017) – nauczyciel, reżyser, instruktor teatralny, współorganizator Operetki Szczecińskiej Towarzystwa Miłośników Teatru Muzycznego (kw. 28B-20-19)

T

• Zofia Tokarzewska (1909-1996) – śpiewaczka, aktorka teatrów dramatycznych i muzycznych Szczecina (kw. 15A-18-7)

U

• Andrzej Ulrich (1941-2010) – aktor Teatru Lalek „Pleciuga”, Zasłużony Członek ZASP (kw. 7B-4-14)

W

• Edwin Walter (1932-2000) – dziennikarz, publicysta (kw. 104-11-17)
• Jerzy Wąsowicz (1923-1995) – aktor i reżyser teatralny, dyrektor Estrady Szczecińskiej (kw. 2-3-8)
• Anatol Weczer (1902-1983) – dziennikarz, fotoreporter (kw. 44-2-9)
• Wincenty Wesołowski (1907-1989) – aktor, tancerz, kierownik pracowni krawieckiej (kw. 2A-1-6)
• Stanisław Wit Wiliński (1939-2007) – poeta, pisarz, tłumacz (kw. 23C-9-6)
• Edward Wituszyński (1932-2007) – dziennikarz, publicysta (kw. 5B-1-16)
• Władysław Wojciechowski (1928-1997) – poeta, pisarz, scenarzysta, dziennikarz radiowy i telewizyjny (kw. 33D-21-28)
• Bogdan Wojtczak (1945-1993) – dziennikarz radiowy i telewizyjny, publicysta, recenzent teatralny (kw. 29C-05-14 )
• Grażyna Wojtczak (1949-2018) – aktorka Teatru Lalek „Pleciuga” (kw. 29C-05-14)
• Jerzy Wołkochoń (1930-1983) – dziennikarz radiowy, publicysta (kw. 83B-3-6)
• Krystian Woźniewicz (1937-2017) – reżyser, realizator wizji i światła w Ośrodku TVP w Szczecinie (kw. 29B-1-22)

Z

• Ada Zasadzianka-Relska (1913-1967) – aktorka (kw. 31B-1-3)
• Andrzej Zboroń (1930-2007) – dziennikarz „Kuriera Szczecińskiego”, publicysta, działacz studencki (kw. Ściana2BR-4-20)
• Zygmunt Zdanowicz (1941-2010) – choreograf, specjalista ruchu scenicznego, aktor, reżyser, kierownik artystyczny Teatru-3, zespołu pantomimy przy Polskim Związku Głuchych w Szczecinie (kw. 78C-11-18)

Ż

• Władysław Żydlik (1938-2013) – śpiewak baryton, solista szczecińskich teatrów muzycznych, aktor dramatu, pedagog (kw. 91-9-7)

Nagrobki aktorów

• 

  Jan Berent (kw. 3A-3-10)

• 

  Roman Cirin (kw. 11B-9-11)

• 

  Stanisław Czapelski (kw. 37B-15-1)

• 

  Krystyna Czarnecka-Wiszniowska

• 

  Jan Daszewski (kw. 43A-3-5)

• 

  Stanisława Engelówna (kw. 20A-4-3)

• 

  Grób Stanisławy Engelówny i Eustachego Kojałłowicza (2019) - fot. Małgorzata Iwin

• 

  Maria Kalinowska (kw. 33A-10-9)

• 

  Ada Kalińska (kw. 41C-15-9)

• 

  Eustachy Kojałłowicz (grób do 2014)

• 

  Tablica Eustachego Kojałłowicza na grobie Stanisławy Engelówny (2019) - fot. Małgorzata Iwin

• 

  Czesław Kurasz-Rożnowski (kw. 9C-8-14)

• 

  Helena Larys-Pawińska (kw. 21A-2-9)

• 

  Nina Mazgajska (kw. 18A-3-15) - fot. Małgorzata Iwin

• 

  Ada Zasadzianka-Relska i Zdzisław Relski (kw. 31B-1-3)

• 

  Aleksander Rodziewicz (kw. 44A-2-3 w Alei Zasłużonych)

• 

  Antoni Szubarczyk (kw. 95D-26-13) - fot. Marcin Gołdyn

Drzewka pamięci

Z inicjatywy Stowarzyszenia „Czas Przestrzeń Tożsamość” na Cmentarzu Centralnym posadzono symboliczne „Drzewka pamięci” (Dęby), którymi uhonorowano osoby zasłużone dla życia kulturalnego Szczecina, lecz które nie są pochowane w szczecińskiej nekropolii. Wśród twórców kultury są to m.in.:

• Henryk Banasiewicz (1957-2003) – poeta, literat, działacz kultury (pochowany w Goleniowie)
• Marek Jasiński (1949-2010) – kompozytor, pedagog
• Jerzy Kołacz (1938-2009) – artysta malarz, grafik, ilustrator (pochowany w Toronto w Kanadzie)
• Ewa Kołogórska (1925-2007) – aktorka, reżyser teatralny, tancerka, choreograf (pochowana na Cmentarzu Komunalnym w Drawnie k. Choszczna)
• Janina Matysik (1922–1996) – artystka malarka (pochowana w Zdunach k. Krotoszyna)
• Marian Nyczka (1925-1986) – artysta malarz, grafik (pochowany w Kościanie)
• Edmund Wayda (1915-2010) – śpiewak, aktor, reżyser, dyrektor Państwowej Operetki w Szczecinie (pochowany w Kolumbarium na Starych Powązkach w Warszawie)

Źródła

• Materiały ze zbiorów ZASP w Szczecinie

Autor opracowania: Andrzej Androchowicz