Festiwal Filmów Morskich

Srebrna Fregata z roku 1969

Złota Fregata z roku 1972

Idea zorganizowania w Szczecinie imprezy filmowej poświęconej tematyce morskiej narodziła się latem 1963 roku. Przed grupą działaczy, którzy tę myśl podjęli, stanął problem miejsca i czasu, w których impreza ma się odbyć. Na wrześniowej naradzie w Wydziale Kultury Prezydium WRN w Szczecinie zaproponowano, aby organizację festiwalu powierzyć Dyskusyjnemu Klubowi Filmowemu Inteligencji i Studentów. Jako termin zaproponowano wiosnę 1964 roku. Jednak już w 1963 roku ówczesny dyrektor szczecińskiego Oddziału Centrali Filmu Oświatowego „Filmos”, Grzegorz Lwowicz, wystąpił z projektem zaproszenia kilku twórców z Wytwórni Filmów Oświatowych w Łodzi z wybranymi filmami o tematyce morskiej w celu przeprowadzenia pokazu sondażowego. Pokaz odbył się w październiku 1963 roku w kameralnych warunkach Klubu „13 Muz”. W czasie dyskusji, która wywiązała się po pokazie, obecni wypowiedzieli się za zorganizowaniem w Szczecinie większej imprezy filmowej poświęconej sprawom morza, jego ludziom i szeroko pojętej gospodarce morskiej. Gremium doszło do wniosku, że takie przedsięwzięcie zainteresuje zarówno twórców filmowych, jak i widzów. W wyniku tej konkluzji i dzięki poparciu lokalnych władz, powstał komitet organizacyjny złożony z działaczy społecznych, przedstawicieli urzędów i przedsiębiorstw filmowych.

Korzystając z poparcia gospodarki morskiej i Szczecińskiego Towarzystwa Kultury, które ufundowały nagrody, w dniach 24-26 lutego 1964 roku w Sali Kameralnej (obecnie Bogusława) Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie odbył się I Ogólnopolski Przegląd Krótkometrażowych Filmów Morskich.

Zgodnie z zamierzeniem organizatorów przegląd miał się odbywać co dwa lata, jednak przypadająca w 1965 roku rocznica powrotu Pomorza Zachodniego do Macierzy spowodowała, że w tym roku odbył się II przegląd filmów morskich. Tym razem imprezę zorganizowano w Świnoujściu. Regulamin przeglądu uległ zmianie. Po raz pierwszy jako nagrody wprowadzono Złotą Fregatę i Srebrną Fregatę. Startujące w konkursie filmy zostały podzielone na trzy kategorie - wyprodukowane przez wytwórnie, wyprodukowane przez ośrodki TV oraz przez amatorów.

W 1967 roku odbył się III przegląd. Istotną zmianą było objęcie patronatu nad imprezą przez TVP i ministra żeglugi, który ustanowił Grand Prix w postaci rejsu na linii lewantyńskiej trwający około 40 dni. Od tej chwili nagroda główna była dostępna dla każdej kategorii filmów. Niezależnie od tej nagrody Fregaty przyznawano w poszczególnych kategoriach filmów. W celu podniesienia rangi imprezy jej nazwę przemianowano na festiwal, zachowując dotychczasową numerację. Festiwal odbywał się równocześnie w dwóch miastach - Szczecinie, gdzie następowało otwarcie imprezy, oraz w Świnoujściu, gdzie pokazy filmów powtarzano następnego dnia. Tam też następowało zakończenie festiwalu i ogłoszenie werdyktu jury. Ze względu na rozgrywanie imprezy w dwóch miastach jej termin przesunięto na wrzesień.

Od czwartej edycji Festiwalu postanowiono przyznawać tylko jedną Złotą Fregatę (jako Grand Prix) fundowaną przez ministra żeglugi. Natomiast Srebrną Fregatę stanowiły nagrody: przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji za najlepszy film telewizyjny, Naczelnego Zarządu Kinematografii za film propagujący problemy gospodarki morskiej i jej znaczenie w życiu gospodarczym kraju, przewodniczącego Zarządu Głównego Związku Zawodowego Marynarzy i Portowców za najlepszy film amatorski, oraz nagrodę Szczecińskiego Towarzystwa Kultury za najlepszy film animowany.

Na piątym Festiwalu przywrócono zasadę rozgrywania imprezy tylko w jednym mieście, Szczecinie.

Ósma edycja Festiwalu odbyła się w dniach od 9 do 14 czerwca 1978 roku. Tym razem Festiwal składał się z dwóch części - VIII Ogólnopolskiego Festiwalu Filmów Morskich (9-11 czerwca) oraz I Międzynarodowego Festiwalu Filmów Marynistycznych (11-14 czerwca).

Ze względu na sytuację społeczno-ekonomiczną w Polsce w 1980 roku, dziewiątą edycję Festiwalu zamieniono na jednodniowy Przegląd przy zachowaniu jego konkursowego charakteru.

Po pięcioletniej przerwie spowodowanej wydarzeniami politycznymi i gospodarczymi (m.in. wprowadzenie stanu wojennego), Festiwal Filmów Morskich powrócił do kalendarza imprez filmowych w kraju. Dziesiąta edycja festiwalu odbyła się w dn. 21-23 czerwca 1985 roku w Morskim Ośrodku Kultury w Szczecinie.

Jedenasty, i ostatni, festiwal odbył się w dniach 24-25 czerwca 1987 roku w Szczecinie.

Cele festiwali

(...) Festiwal ma kilka celów. Ale dwa zadania należy uznać za podstawowe. Pierwsze z nich – spowodowanie większego zainteresowania sprawami morza twórców filmowych, aby poprzeć ich dzieła, a więc film, można było zainteresować tymi sprawami całe społeczeństwo. Zadanie drugie, to poprzez liczne imprezy towarzyszące umożliwienie gościom i uczestnikom festiwalu, a więc twórcom filmowym, dziennikarzom, przedstawicielom wytwórni filmowych, instytucji upowszechniających film, głębszego spojrzenia na zagadnienia morza, konfrontację rzeczywistości z tym, co podjęli twórcy. Już te dwie wartości są dostatecznie wielkie, by opłacało się podjąć trud przeprowadzenia imprezy o takim rozmachu. (...) Cała ta atmosfera, stworzona wokół festiwalu, jest już wielkim osiągnięciem, które z pewnością będzie przez lata procentowało. Festiwal stwarza bodźce tworzenia coraz to nowych filmów o tematyce morskiej. A zasięg filmu jest niemalże nieograniczony, dociera do najdalszych zakątków naszego kraju. (Karol Czejarek, Impreza dla milionów, „Głos Szczeciński” z dn. 3 września 1969)