Jerzy Pachlowski

Z Encyklopedia Pomorza Zachodniego - pomeranica.pl
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Jerzy Pachlowski
pisarz
brak zdjecia
Data urodzenia 15 maja 1930
Miejsce urodzenia Kraków
Data śmierci 3 kwietnia 2012
Miejsce śmierci Szczecin


Jerzy Pachlowski (1930-2012) – pisarz marynista, dziennikarz, tłumacz, marynarz

Życiorys

Jerzy Jan Pachlowski urodził się 15 maja 1930 roku w Krakowie. Wcześnie stracił rodzinę. Wychowywał się samotnie w okupacyjnym Krakowie. Po wojnie przebywał w internatach i domach dziecka na Śląsku Opolskim. W latach 1946-1948 był wychowankiem Młodzieżowego Ośrodka Szkoleniowego w Sławęcicach k. Kędzierzyna. Tam też uczęszczał do Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego. W 1950 roku zdał maturę. W 1955 roku ukończył studia literaturoznawcze w Instytucie Literackim im. Gorkiego w Moskwie pod kierunkiem Konstantego Paustowskiego. W trakcie studiów poznał Linę Wasyliwną Kostenko, ukraińską poetkę i tłumaczkę, która została jego żoną. Miał z nią córkę Oksanę (ur. 1956), późniejszą pisarkę i wykładowcę literatury i kultury ukraińskiej na Uniwersytecie La Sapienza w Rzymie.

Ze Szczecinem związany był od 1956 roku. Był dziennikarzem „Głosu Szczecińskiego” i tygodnika „Ziemia i Morze” (1956-1957). W latach 1958-1964 pracował we flocie rybackiej jako rybak dalekomorski. Był m.in. świetlicowym na statku-bazie Przedsiębiorstwa Połowów Dalekomorskich „Gryf”.

Jako pisarz zadebiutował w 1958 roku. W latach 1976-1981 był prezesem szczecińskiego Oddziału Związku Literatów Polskich, delegatem na Kongres Kultury Polskiej, rozwiązanego przez władze z chwilą ogłoszenia stanu wojennego. Podczas stanu wojennego działał w ruchu podziemnym pisarzy niezależnych związanych z opozycją demokratyczną. Był członkiem-założycielem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich i Obywatelskiego Komitetu Porozumiewawczego w Szczecinie (1989). Od 1993 roku kierował Szczecińskim Oddziałem SPP, a w 1996 został prezesem honorowym Stowarzyszenia.

Współpracował także z Rozgłośnią Polskiego Radia w Szczecinie.

Dwukrotnie żonaty. Drugą żoną była Helena Pachlowska, poetka i tłumaczka literatury.

Zmarł 3 kwietnia 2012 roku w Szczecinie. Został pochowany w rodzinnym grobowcu w Krakowie.

Z inicjatywy szczecińskiego Stowarzyszenia „Czas Przestrzeń Tożsamość”, 28 października 2017 roku na Cmentarzu Centralnym posadzono Drzewko Pamięci, którym uhonorowano Jerzego Pachlowskiego jako osobę zasłużoną dla życia kulturalnego Szczecina

Jerzy Pachlowski w obiektywie



Twórczość publicystyczna i literacka

W latach 1956-1958 związany był z redakcją dziennika „Głos Szczeciński”. Od początku istnienia był publicystą i reporterem nowo powołanego do życia w 1956 roku tygodnika „Ziemia i Morze”. Jednak jego nazwisko w stopce redakcyjnej zaczęło się ukazywać dopiero w grudniu 1956 roku. Z gazetą współpracował aż do likwidacji pisma w połowie 1957 roku. W latach 1979-1981 kierował redakcją „Rybaka Dalekomorskiego”.

Zadebiutował w 1958 roku opowiadaniem Garbus, które ukazało się w almanachu Szczecin literacki. Duży rozgłos oraz pochlebne oceny krytyki przyniósł mu wydany w 1963 roku tom Delfiny idą po wiatr, z którego kilka opowiadań zalicza się do klasyki polskiej prozy marynistycznej. W 1966 roku na łamach „Kuriera Szczecińskiego” publikował w odcinkach własną powieść Diabły z Sintiam Bourem. Jako autor, uprawiał nowelistykę, powieściopisarstwo i eseistykę. Ponadto zajmował się przekładami z języków obcych. Był pierwszym tłumaczem z języka łotewskiego oraz redaktorem zbioru opowiadań Zielone żagle złudzeń (Czytelnik, Warszawa 1984). Zbiór ten opatrzył esejem o literaturze łotewskiej. Wspólnie z żoną Heleną przetłumaczył z jęz. rosyjskiego relację Anatola Dyjaczynskiego o życiu Polaków w Kazachstanie Myśmy do stepów unieśli ojczyznę. Opowieść faktograficzna o Polakach wywiezionych z Żytomierszczyzny na Ukrainie w stepy Kazachstanu w 1936 roku (Wydawnictwo Archiwum Państwowego „Dokument”, Szczecin 1994). Swoje szkice o Szczecinie (Miasto dialogu kultur i Rozważania szczecińskie) zamieścił w 3 numerze gdańskiej „Pomeranii” poświęconej tematyce szczecińskiej. Był również redaktorem tego numeru. Inne szkice poświęcone Szczecinowi zamieścił w zbiorze dokumentów Sejmiku Kultury (Czym jest, czym powinien być Szczecin - 1995) oraz na łamach polsko-niemieckiego „Promu” (Szczecin - miasto dialogu kultur. W poszukiwaniu filozofii nowego sąsiedztwa - 1999). Był członkiem Rady Programowej szczecińskiego almanachu społeczno-kulturalnego „Morze i Ziemia”.

W jego twórczości można wyróżnić dwa podstawowe nurty. Pierwszy poświęcony jest ludziom morza, marynarzom i rybakom dalekomorskim, ich trudnej, często ryzykownej pracy, ich losom, wyobcowaniu, konfliktowi między jednostką a grupą, tęsknocie za domem. Drugi, bardziej egzotyczny temat, związany jest z Afryką. W głównej mierze dotyka on relacji między białymi i czarnymi ludźmi, różnic kulturowych, wzajemnych skomplikowanych dziejów, dystansu cywilizacyjnego Afryki i Europy. W tej kwestii autor opowiadał się po stronie czarnego człowieka.

O twórczości Pachlowskiego Piotr Kuncewicz pisał: (...) Przy wszystkich marynarskich, niekiedy dosadnych realiach Pachlowski bardziej opisuje ludzki świat wewnętrzny aniżeli cokolwiek innego. Być może to właśnie bardziej niż egzotyka rybacko-afrykańska sprawiło, że Pachlowski został tak dobrze przyjęty przez czytelników, że ma to trudne do określenia „coś”, czego tak często brakuje autorom bardziej od niego płodnym.

W 2010 roku szczecińska oficyna Archiwum Państwowego „Dokument” i gdański Instytut Kaszubski wydały pod redakcją Kazimierza Kozłowskiego wybór artykułów Jerzego Pachlowskiego (a także Lecha Bądkowskiego), publikowanych w szczecińskim tygodniku „Ziemia i Morze”.

Opowiadania, powieści, ważniejsze recenzje i artykuły w prasie

  • 1956 – Do Ojczyzny, „Ziemia i Morze” 1956 nr 9, s. 7
  • 1956 – Bohaterstwo i obojętność, „Ziemia i Morze” 1956 nr 10, s. 4
  • 1956 – Sprawy nieobojętne, „Ziemia i Morze” 1956 nr 11, s. 1-2
  • 1956 – Od Zalewu wieje wiatr (reportaż), „Ziemia i Morze” 1956 nr 14, s. 1-2
  • 1956 – Międzyzdroje z zaułka, „Ziemia i Morze” 1956 nr 19, s. 2
  • 1956 – Pierwsze kroki na polskiej drodze do socjalizmu, „Ziemia i Morze” 1956 nr 24, s. 3
  • 1956 – Niech będzie lekcją ostatnią..., „Ziemia i Morze” 1956 nr 31-32, s. 2 i 9
  • 1956 – Związek marynarzy na szerokich wodach, „Ziemia i Morze” 1956 nr 33, s. 2
  • 1957 – Biczowanie na biczu, „Ziemia i Morze” 1957 nr 1, s. 4
  • 1957 – Złote Wybrzeże, „Ziemia i Morze” 1957 nr 12, s. 1 i 3
  • 1963 – Bissimillach (opowiadanie), „Kurier Szczeciński” 1963 nr 88, s. 8
  • 1963 – Czterech na jednego (opowiadanie), „Kurier Szczeciński” 1963 nr 228, s. 5
  • 1963 – Delfiny idą po wiatr, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, (wyd. II - 1965)
  • 1964 – Brak człowieka na morzu (z cyklu: Nasza recenzja), „Kurier Morski” 1964 nr 8 - miesięczny dodatek do „Kuriera Szczecińskiego” 1964 nr 225, s. 4
  • 1965 – Mądry i głupi (z bajek egipskich), „Kurier Szczeciński” 1965 nr 35, s. 5
  • 1965 – Smok z doliny Williamett (opowiadanie), „Harcerski trop” 1965 nr 3 - dodatek do „Kuriera Szczecińskiego” 1965 nr 65, s. 5
  • 1965 – Nachkita (opowiadanie), „Harcerski trop” 1965 nr 4 - dodatek do „Kuriera Szczecińskiego” 1965 nr 89, s. 3
  • 1965 – Saliński - pisarz osobliwy (z cyklu: Nasze recenzje), „Kurier Morski” 1965 nr 4 - miesięczny dodatek do „Kuriera Szczecińskiego” 1965 nr 94, s. 4
  • 1966 – Cudze rady, „Harcerski trop” 1966 nr 2 - dodatek do „Kuriera Szczecińskiego” 1966 nr 16, s. 5
  • 1966 – Mądry chłopiec, „Harcerski trop” 1966 nr 2 - dodatek do „Kuriera Szczecińskiego” 1966 nr 40, s. 5
  • 1966 – Diabły z Sintiam Bourem (5), „Kurier Szczeciński” 1966 nr 47, s. 5
  • 1966 – Diabły z Sintiam Bourem (7), „Kurier Szczeciński” 1966 nr 50, s. 5
  • 1966 – Diabły z Sintiam Bourem (8), „Kurier Szczeciński” 1966 nr 51, s. 5
  • 1966 – Lisica i żmija (opowiadanie), „Harcerski trop” 1966 nr 3 - dodatek do „Kuriera Szczecińskiego” 1966 nr 64, s. 5
  • 1966 – Nabieracz (opowiadanie), „Harcerski trop” 1966 nr 4 - dodatek do „Kuriera Szczecińskiego” 1966 nr 93, s. 5
  • 1966 – O wielkim leniu (bajka kubańska), „Harcerski trop” 1966 nr 12 - dodatek do „Kuriera Szczecińskiego” 1966 nr 294, s. 5
  • 1970 – O Szczecinie - nasi zagraniczni przyjaciele. Głos z zaprzyjaźnionej Łotwy (rozmowa z Ritą Ługińską), „Kurier Szczeciński” 1970 nr 100, s. 4-5
  • 1971 – Ryba i słońce, Ossolineum, Wrocław
  • 1977 – Opowiadania morskie, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, (wyd. II - 1979)
  • 1977 – Wołanie horyzontów (powieść), Wydawnictwo Morskie, Gdańsk
  • 1991 – Na krawędzi wody (opowiadanie), „Dekada Literacka” 1991 nr 31, s. 7
  • 1991 – Na krawędzi wody, Polskie Pismo i Książka, Szczecin
  • 1996 – Visby, Sztokholm. Zapiski osobiste, „Pomerania” 1996 nr 12, s. 22
  • 1997 – Rozważania szczecińskie, „Pomerania” 1997 nr 3, s. 2
  • 1997 – Miasto dialogu kultur , „Pomerania” 1997 nr 3, s. 35



  • Pachlowski05.jpg
  • Pachlowski Jerzy11.jpg
  • Pachlowski Jerzy10.jpg



Antologie

  • 1958 – Szczecin literacki
  • 1969 – Apawiadanni polskich pismiennikow (w jęz. białoruskim)
  • 1970 – Zachodem poszły dzieje
  • 1972 – Polski morski noweli (w jęz. bułgarskim)
  • 1974 – Głosy morza
  • 1974 – Polskij rasskaz (w jęz. rosyjskim)
  • 1974 – Dom z naszych rąk
  • 1979 – Gaismas pilna pilseta (Miasto pełne światła - antologia poetów szczecińskich w jęz. łotewskim)
  • 1982 – Kniga polskich apawiadannja (w jęz. białoruskim)
  • 1985 – Nachbarn texte aus Polen (w jęz. niemieckim)



  • Szczecin literacki.jpg



Twórczość radiowa

Tytuł słuchowiska Reżyseria Obsada Data pierwszej emisji
Co za przeklęty grat z cyklu Opowieści pięciu mórz (współautor Czesław Czerniawski) Juliusz Burski Włodzimierz Grabowski, Tadeusz Nowicki, Zdzisław Waśkiewicz 30 grudnia 1963
Wołanie horyzontów Julia Zyblewska Zbigniew Samogranicki 7 lipca 1975
Nasi, Strzygoń Sylwester Woroniecki Janusz Przybyła 8 listopada 1980
Dlatego oddałem je słońcu Sylwester Woroniecki Janusz Przybyła 8 lutego 1981
Rondo Capriccioso Sylwester Woroniecki Antoni Szubarczyk 23 stycznia 1983
Daina Jerzy Szafulski 19 czerwca 1983
Dwie jesienie jednego roku Sylwester Woroniecki Mieczysław Franaszek 23 czerwca 1991



Nagrody

  • 1961 – II nagroda w konkursie marynistycznym (6 tys. zł)
  • 1963 – nagroda Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie
  • 1966 – nagroda literacka im. Mariusza Zaruskiego za tom opowiadań Delfiny idą po wiatr
  • 1971 – Nagroda im. Josepha Conrada za tom opowiadań Ryba i słońce
  • 1977 – III nagroda w konkursie na utwór o tematyce morskiej za powieść Wołanie horyzontów



Odznaczenia

  • 1960 – brązowa odznaka Zasłużony Pracownik Morza



O Jerzym Pachlowskim pisali m.in.





Źródła

Bibliografia



IES64.png
Autor opracowania: Andrzej Androchowicz


Źródło: „http://pomeranica.pl/index.php?title=Jerzy_Pachlowski&oldid=226842”