Mariusz Czarniecki

	Mariusz Czarniecki
	dziennikarz, publicysta, pisarz
Data urodzenia	7 października 1934
Miejsce urodzenia	Tarnopol
Data śmierci	5 sierpnia 2015
Miejsce śmierci	Warszawa

Mariusz Czarniecki (1934-2015) – dziennikarz, publicysta, pisarz, teoretyk mediów, muzyk, animator życia studenckiego

Życiorys

Mariusz M. Czarniecki (wł. Marian Michał Czarniecki) urodził się 7 października 1934 roku w Tarnopolu. W latach 1952-1958 studiował romanistykę na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim i prawo na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu (1961-1963). W 1965 roku zdał egzamin sędziowski w Warszawie. Jeszcze w okresie studiów na KUL wspólnie z Maksem Szocem i Włodzimierzem Borowskim był autorem działań konceptualnych i parateatralnych oraz happeningów i akcji performance (m.in. Media, Strefa nieskażona).

W końcu lat pięćdziesiątych związał się ze Szczecinem, do którego przyjechał za namową Ryszarda Liskowackiego. Był aktywnym działaczem studenckim. Piastował funkcję przewodniczącego Komisji Kultury Rady Okręgowej Zrzeszenia Studentów Polskich. Jako muzyk (pianista), kompozytor i autor tekstów współpracował z Akademickim Teatrzykiem Satyrycznym „Skrzat” (program Tu do niczego się nie zmusza), Studenckim Teatrem Politycznym (program Więzienie ma sny niespokojne), a także z amatorskim Teatrzykiem na Wielkiej (program Piosenki i teksty).

Jako dziennikarz rozpoczął pracę w 1965 roku. W latach 1965-1970 był publicystą i kierownikiem działu kulturalnego „Kuriera Szczecińskiego”, w którym redagował stałe dodatki, m.in. „Kurier Kulturalny” i „Kurier Akademicki”. Od 1971 roku był zastępcą redaktora naczelnego miesięcznika społeczno-kulturalnego „Spojrzenia”, który po likwidacji tytułu w 1975 roku stał się dodatkiem do „Głosu Szczecińskiego”. Tę cotygodniową kolumnę kulturalną o nazwie „Spojrzenia” redagował do 1982 roku. W latach 1990-1993 był redaktorem naczelnym tygodnika „Morze i Ziemia”.

Swoje artykuły, eseje i opowiadania zamieszczał m.in. na łamach „Akcentu”, „Dialogu”, „Kościoła nad Odrą i Bałtykiem”, „Literatury”, „Nowego Wyrazu”, „Pograniczy”, „Przeglądu Tygodniowego”, „Sceny”, „Słowa - Dziennika Katolickiego”, „Spotkań”, „Studenta”, „Więzi Polskiej” oraz „Życia i Myśli”.

Wydał kilka własnych książek. Był również redaktorem trzytomowego Tryptyku szczecińskiego, zawierającego wspomnienia, pamiętniki oraz relacje nagrodzone w konkursie „Dzieje szczecińskich rodzin w XX wieku”, a także współautorem i redaktorem tomu Ku Słońcu 125 – Księga z Miasta Umarłych, zawierającego sylwetki wybitnych szczecinian pochowanych na Cmentarzu Centralnym. Literacko opracował i przygotował do druku zapomniane maszynopisy powieści Jana Papugi Papierowa dżungla i Okrutny świat. Pisał także scenariusze dla Szczecińskiej Pantomimy, m.in. Syn marnotrawny nie wraca. Był autorem parateatralnego cyklu Warsztaty muz.

Współpracował z Rozgłośnią Polskiego Radia w Szczecinie. W swoim dorobku miał audycje i słuchowiska radiowe. Był uznanym znawcą mediów oraz konsultantem rad programowych radia i telewizji. Twórcą słowa „mediota”, które oznacza osobę bezkrytycznie wierzącą mediom.

Zajmował się także filmem. W 1958 roku skomponował muzykę do krótkometrażowego filmu Szkło, zrealizowanego przez Roberta Rogowskiego w Amatorskim Klubie Filmowym w Szczecinie. Był scenarzystą i reżyserem filmu ekologicznego Transmutacje (1994), który prezentowano m.in. na festiwalu w Pordenone we Włoszech. Uczestniczył w pracach Komisji Selekcyjnej XI Festiwalu Filmów Morskich w Szczecinie (1987).

Był jurorem wielu konkursów, m.in. na pamiętniki i wspomnienia „Dzieje szczecińskich rodzin XX wieku”, konkursu literackiego Polskiej Żeglugi Morskiej, ogłaszanego wśród marynarzy i rybaków, oraz cyklicznego programu muzycznego Album z piosenkami, realizowanego w latach 60. przez szczeciński Ośrodek Telewizyjny.

Od 1966 roku należał do Szczecińskiego Oddziału Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (od 1974 był członkiem Zarządu Oddziału), a od 2000 roku Warszawskiego Oddziału tego stowarzyszenia. Był również członkiem Europejskiej Wspólnoty Dziennikarzy z siedzibą w Rzymie. Przewodniczył Klubowi Publicystów SDP.

Od 2000 roku mieszkał w Warszawie.

Zmarł 5 sierpnia 2015 roku w Warszawie. Jego prochy zostały złożone w rodzinnym grobowcu w Lublinie.

Jurorzy programu Album z piosenkami. Od lewej: Mariusz Czarniecki, Karol Czejarek, Ireneusz Gwidon Kamiński i Stanisław Modelski
Z Bogdanem Bombolewskim - fot. ze zbiorów Bogdana Bombolewskiego

Z przedsiębiorcą Zdzisławem Żniniewiczem - fot. ze zbiorów Bogdana Bombolewskiego
fot. ze zbiorów Bogdana Bombolewskiego

Twórczość literacka

Własna

1989 – Tejrezjasz - Wydawnictwo Glob, Szczecin
1989 – W niewoli mediów: przewodnik dla odbiorców prasy, radia, telewizji, kina, wideo - Wydawnictwo Antyk Marcin Dybowski
1998 – Bronię polskiego księdza - Wydawnictwo Michalineum, Miarki
1998 – Poszukiwacze piękna - Wydawnictwo Ottonianum, Szczecin
1998 – Mediota - Wydawnictwo Ottonianum, Szczecin
2002 – Dwie Europy - Wydawnictwo Mideo, Warszawa
2003 – Medioci: czy nie jesteś jednym z nich? Przewodnik dla odbiorców telewizji, prasy, radia, kaset wideo, Internetu - Wydawnictwo Europol, Warszawa
2007 – Kobieta jego życia: powtórka z Wieży. Nieproza - Wydawnictwo Cursor, Warszawa
2010 – E-wieża: subiektywny przewodnik mediów - Wydawnictwo Bartgraf, Warszawa
2011 – Intuicje: powtórka z wieży - Wydawnictwo Cursor, Warszawa

Prace zbiorowe, redakcja, opracowanie, ważniejsze artykuły

1966 – Studencki ruch regionalny. Pożyteczne spotkania, „Kurier Szczeciński” 1966 nr 4, s. 4
1966 – Z notatek uczestnika VI Kongresu ZSP, „Kurier Szczeciński” 1966 nr 8, s. 2
1966 – Student w akademiku, „Kurier Szczeciński” 1966 nr 8, s. 4
1966 – 20000 aktywnych. My, dziewczęta, „Kurier Szczeciński” 1966 nr 11, s. 5
1966 – Dorobek i zamierzenia (rozmowa z z dyrektorem IZP dr. Kazimierzem Golczewskim), „Kurier Szczeciński” 1966 nr 20, s. 4
1966 – XIV Ogólnopolski Konkurs Filmów Amatorskich w Szczecinie, „Kurier Szczeciński” 1966 nr 62, s. 4
1966 – Własna tradycja (rozmowa z prezesem STN, prof dr. Leonem Babińskim), „Kurier Szczeciński” 1966 nr 87, s. 4
1966 – Polska-Afryka (rozmowa z sekretarzem Rady Naukowej przy ZG TPPA - Januszem Kozierowskim), „Kurier Szczeciński” 1966 nr 94, s. 3
1966 – Porzucono otarte szablony. O szczecińskim ruchu regionalnym mówi sekretarz WKZZ, członek Prezydium STK Zb. Turkiewicz, „Kurier Szczeciński” 1966 nr 106, s. 4 (rozmowa)
1966 – Z kraju Helwetów. Goetheanum i zurychska giełda, „Kurier Szczeciński” 1966 nr 193, s. 3
1966 – Jubileusze literackiego Szczecina. Tylko jedna skala wartości... (rozmowa z prezesem Oddziału ZLP, Wiesławem Rogowskim), „Kurier Szczeciński” 1966 nr 294, s. 1-2
1967 – Amatorzy i mecenasi, „Kurier Szczeciński” 1967 nr 297, s. 5
1968 – 25-lecie Wojska Polskiego (rozmowa z laureatem wyróżnień MON Czesławem Czerniawskim), „Kurier Szczeciński” 1968 nr 4, s. 5
1968 – Ruch regionalny = kultura uniwersalna (1). Kierunki, „Kurier Szczeciński” 1968 nr 49, s. 5
1968 – „Parada” na Wielkiej, „Kurier Szczeciński” 1968 nr 149, s. 4-5
1968 – Pasje i mimodramy, „Kurier Akademicki” 1968 nr 5 - dodatek do „Kuriera Szczecińskiego” 1968 nr 233, s. 2
1969 – Modele naszej kultury (1). Na przykład w Pyrzycach, „Kurier Szczeciński” 1969 nr 94, s. 4
1969 – Modele naszej kultury (2). Zaułki amatorstwa i jego szanse, „Kurier Szczeciński” 1969 nr 95, s. 5
1969 – Modele naszej kultury (3). Nowa jakość, „Kurier Szczeciński” 1969 nr 93, s. 5
1970 – Śladami estrady, „Głos Szczeciński” 1970 nr 50, s. 3
1975 – Portrety i pejzaże (współautor)
1975 – W mocy rąk (współautor)
1976 – W tyglu nowej kultury - Krajowa Agencja Wydawnicza, Szczecin (redakcja)
1982 – Jan Papuga, Papierowa dżungla (powieść) - Krajowa Agencja Wydawnicza, Szczecin (opracowanie tekstu)
1984 – Jan Papuga, Okrutny świat (powieść) - Krajowa Agencja Wydawnicza, Szczecin (opracowanie tekstu)
1985 – Tryptyk szczeciński - Krajowa Agencja Wydawnicza, Szczecin (współautor i redaktor)
1987 – Ku Słońcu 125 – Księga z Miasta Umarłych - Wydawnictwo Glob, Szczecin (współautor i redaktor)
1988 – Siła sugestii (psychoterapia w Dyskusyjnym Klubie Teatralnym), „Scena” 1988 nr 4, s. 12-13

Radio

Tytuł słuchowiska	Reżyseria (adaptacja radiowa)	Wykonawcy	Data pierwszej emisji
Marzenia Bródki Chaldejskiej	Sylwester Woroniecki	Sylwester Woroniecki	30 maja 1982
Inny (słuchowisko o Janie Papudze)			1984
Szmaciana lalka; Wola przybysza		Grzegorz Fedorowski	8 września 1985
Wykorzenienie Eliasza Rajzmana (montaż poetycki)			1985
Staruszek nad rzeką	Sylwester Woroniecki	Mirosław Gruszczyński	1985
Miniatury kardiologiczne		Sylwester Woroniecki	31 marca 1986
Rewers	Sylwester Woroniecki	Mieczysław Franaszek, Anna Januszewska, Iwona Kowalska-Zych, Grzegorz Młudzik, Jacek Polaczek, Sylwester Woroniecki, Tadeusz Zapaśnik, Adam Zych	3 maja 1997
Sprzedawca dźwięków	Waldemar Modestowicz	Wojciech Brzeziński, Arkadiusz Buszko, Anna Januszewska, Jacek Polaczek, Adam Zych	31 grudnia 2000

Piosenki

Staruszkowie (sł. i muz.)

Prelekcje

1970 – Lenin - a sprawa polska (wspólnie ze Stanisławem Laskiem), Klub MPiK „Ruch”, al. Wojska Polskiego 2, Szczecin

Nagrody i wyróżnienia

1971 – nagroda Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie za zasługi w rozwoju ruchu społeczno-kulturalnego

Odznaczenia

1975 – Medal XXX-lecia „Gryf Pomorski”

O Mariuszu Czarnieckim m.in.

Piotr Zieliński, Okruchy pamięci.Szczeciński alfabet wspomnień, Wydawnictwo Germa, Szczecin 1999, s. 38-40

Bibliografia

Encyklopedia Szczecina t. I A-O (pod red. Tadeusza Białeckiego, autor hasła Sylwester Stelmaszczyk), Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1999
Zbigniew Jarzębowski, Słuchowiska szczecińskiego radia, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2009
Literatura na Pomorzu Zachodnim do końca XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny (pod red. Ingi Iwasiów i Erazma Kuźmy, autor hasła Tadeusz Zwilnian Grabowski), Wyd. Kurierpress, Szczecin 2003
Słowem i piórem. 50 lat dziennikarstwa na Pomorzu Zachodnim (pod red. Tadeusza Białeckiego), SDRP, Szczecin 1996

Inne źródła

Nekrolog z „Gazety Wyborczej” z dn. 14 sierpnia 2015

Autor opracowania: Andrzej Androchowicz