Mariusz Czarniecki
Mariusz Czarniecki | |||
dziennikarz, publicysta, pisarz | |||
| |||
Data urodzenia | 7 października 1934 | ||
Miejsce urodzenia | Tarnopol | ||
Data śmierci | 5 sierpnia 2015 | ||
Miejsce śmierci | Warszawa | ||
Mariusz Czarniecki (1934-2015) – dziennikarz, publicysta, pisarz, teoretyk mediów, muzyk, animator życia studenckiego
Życiorys
Mariusz M. Czarniecki (wł. Marian Michał Czarniecki) urodził się 7 października 1934 roku w Tarnopolu. W latach 1952-1958 studiował romanistykę na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim i prawo na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu (1961-1963). W 1965 roku zdał egzamin sędziowski w Warszawie. Jeszcze w okresie studiów na KUL wspólnie z Maksem Szocem i Włodzimierzem Borowskim był autorem działań konceptualnych i parateatralnych oraz happeningów i akcji performance (m.in. Media, Strefa nieskażona).
W końcu lat pięćdziesiątych związał się ze Szczecinem, do którego przyjechał za namową Ryszarda Liskowackiego. Był aktywnym działaczem studenckim. Piastował funkcję przewodniczącego Komisji Kultury Rady Okręgowej Zrzeszenia Studentów Polskich. Jako muzyk (pianista), kompozytor i autor tekstów współpracował z Akademickim Teatrzykiem Satyrycznym „Skrzat” (program Tu do niczego się nie zmusza), Studenckim Teatrem Politycznym (program Więzienie ma sny niespokojne), a także z amatorskim Teatrzykiem na Wielkiej (program Piosenki i teksty).
Jako dziennikarz rozpoczął pracę w 1965 roku. W latach 1965-1970 był publicystą i kierownikiem działu kulturalnego „Kuriera Szczecińskiego”, w którym redagował stałe dodatki, m.in. „Kurier Kulturalny” i „Kurier Akademicki”. Od 1971 roku był zastępcą redaktora naczelnego miesięcznika społeczno-kulturalnego „Spojrzenia”, który po likwidacji tytułu w 1975 roku stał się dodatkiem do „Głosu Szczecińskiego”. Tę cotygodniową kolumnę kulturalną o nazwie „Spojrzenia” redagował do 1982 roku. W latach 1990-1993 był redaktorem naczelnym tygodnika „Morze i Ziemia”.
Swoje artykuły, eseje i opowiadania zamieszczał m.in. na łamach „Akcentu”, „Dialogu”, „Kościoła nad Odrą i Bałtykiem”, „Literatury”, „Nowego Wyrazu”, „Pograniczy”, „Przeglądu Tygodniowego”, „Sceny”, „Słowa - Dziennika Katolickiego”, „Spotkań”, „Studenta”, „Więzi Polskiej” oraz „Życia i Myśli”.
Wydał kilka własnych książek. Był również redaktorem trzytomowego Tryptyku szczecińskiego, zawierającego wspomnienia, pamiętniki oraz relacje nagrodzone w konkursie „Dzieje szczecińskich rodzin w XX wieku”, a także współautorem i redaktorem tomu Ku Słońcu 125 – Księga z Miasta Umarłych, zawierającego sylwetki wybitnych szczecinian pochowanych na Cmentarzu Centralnym. Literacko opracował i przygotował do druku zapomniane maszynopisy powieści Jana Papugi Papierowa dżungla i Okrutny świat. Pisał także scenariusze dla Szczecińskiej Pantomimy, m.in. Syn marnotrawny nie wraca. Był autorem parateatralnego cyklu Warsztaty muz.
Współpracował z Rozgłośnią Polskiego Radia w Szczecinie. W swoim dorobku miał audycje i słuchowiska radiowe. Był uznanym znawcą mediów oraz konsultantem rad programowych radia i telewizji. Twórcą słowa „mediota”, które oznacza osobę bezkrytycznie wierzącą mediom.
Zajmował się także filmem. W 1958 roku skomponował muzykę do krótkometrażowego filmu Szkło, zrealizowanego przez Roberta Rogowskiego w Amatorskim Klubie Filmowym w Szczecinie. Był scenarzystą i reżyserem filmu ekologicznego Transmutacje (1994), który prezentowano m.in. na festiwalu w Pordenone we Włoszech. Uczestniczył w pracach Komisji Selekcyjnej XI Festiwalu Filmów Morskich w Szczecinie (1987).
Był jurorem wielu konkursów, m.in. na pamiętniki i wspomnienia „Dzieje szczecińskich rodzin XX wieku”, konkursu literackiego Polskiej Żeglugi Morskiej, ogłaszanego wśród marynarzy i rybaków, oraz cyklicznego programu muzycznego Album z piosenkami, realizowanego w latach 60. przez szczeciński Ośrodek Telewizyjny.
Od 1966 roku należał do Szczecińskiego Oddziału Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (od 1974 był członkiem Zarządu Oddziału), a od 2000 roku Warszawskiego Oddziału tego stowarzyszenia. Był również członkiem Europejskiej Wspólnoty Dziennikarzy z siedzibą w Rzymie. Przewodniczył Klubowi Publicystów SDP.
Od 2000 roku mieszkał w Warszawie.
Zmarł 5 sierpnia 2015 roku w Warszawie. Jego prochy zostały złożone w rodzinnym grobowcu w Lublinie.
Jurorzy programu Album z piosenkami. Od lewej: Mariusz Czarniecki, Karol Czejarek, Ireneusz Gwidon Kamiński i Stanisław Modelski
Twórczość literacka
Własna
- 1989 – Tejrezjasz - Wydawnictwo Glob, Szczecin
- 1989 – W niewoli mediów: przewodnik dla odbiorców prasy, radia, telewizji, kina, wideo - Wydawnictwo Antyk Marcin Dybowski
- 1998 – Bronię polskiego księdza - Wydawnictwo Michalineum, Miarki
- 1998 – Poszukiwacze piękna - Wydawnictwo Ottonianum, Szczecin
- 1998 – Mediota - Wydawnictwo Ottonianum, Szczecin
- 2002 – Dwie Europy - Wydawnictwo Mideo, Warszawa
- 2003 – Medioci: czy nie jesteś jednym z nich? Przewodnik dla odbiorców telewizji, prasy, radia, kaset wideo, Internetu - Wydawnictwo Europol, Warszawa
- 2007 – Kobieta jego życia: powtórka z Wieży. Nieproza - Wydawnictwo Cursor, Warszawa
- 2010 – E-wieża: subiektywny przewodnik mediów - Wydawnictwo Bartgraf, Warszawa
- 2011 – Intuicje: powtórka z wieży - Wydawnictwo Cursor, Warszawa
Prace zbiorowe, redakcja, opracowanie, ważniejsze artykuły
- 1966 – Studencki ruch regionalny. Pożyteczne spotkania, „Kurier Szczeciński” 1966 nr 4, s. 4
- 1966 – Z notatek uczestnika VI Kongresu ZSP, „Kurier Szczeciński” 1966 nr 8, s. 2
- 1966 – Student w akademiku, „Kurier Szczeciński” 1966 nr 8, s. 4
- 1966 – 20000 aktywnych. My, dziewczęta, „Kurier Szczeciński” 1966 nr 11, s. 5
- 1966 – Dorobek i zamierzenia (rozmowa z z dyrektorem IZP dr. Kazimierzem Golczewskim), „Kurier Szczeciński” 1966 nr 20, s. 4
- 1966 – XIV Ogólnopolski Konkurs Filmów Amatorskich w Szczecinie, „Kurier Szczeciński” 1966 nr 62, s. 4
- 1966 – Własna tradycja (rozmowa z prezesem STN, prof dr. Leonem Babińskim), „Kurier Szczeciński” 1966 nr 87, s. 4
- 1966 – Polska-Afryka (rozmowa z sekretarzem Rady Naukowej przy ZG TPPA - Januszem Kozierowskim), „Kurier Szczeciński” 1966 nr 94, s. 3
- 1966 – Porzucono otarte szablony. O szczecińskim ruchu regionalnym mówi sekretarz WKZZ, członek Prezydium STK Zb. Turkiewicz, „Kurier Szczeciński” 1966 nr 106, s. 4 (rozmowa)
- 1966 – Z kraju Helwetów. Goetheanum i zurychska giełda, „Kurier Szczeciński” 1966 nr 193, s. 3
- 1966 – Jubileusze literackiego Szczecina. Tylko jedna skala wartości... (rozmowa z prezesem Oddziału ZLP, Wiesławem Rogowskim), „Kurier Szczeciński” 1966 nr 294, s. 1-2
- 1967 – Amatorzy i mecenasi, „Kurier Szczeciński” 1967 nr 297, s. 5
- 1968 – 25-lecie Wojska Polskiego (rozmowa z laureatem wyróżnień MON Czesławem Czerniawskim), „Kurier Szczeciński” 1968 nr 4, s. 5
- 1968 – Ruch regionalny = kultura uniwersalna (1). Kierunki, „Kurier Szczeciński” 1968 nr 49, s. 5
- 1968 – „Parada” na Wielkiej, „Kurier Szczeciński” 1968 nr 149, s. 4-5
- 1968 – Pasje i mimodramy, „Kurier Akademicki” 1968 nr 5 - dodatek do „Kuriera Szczecińskiego” 1968 nr 233, s. 2
- 1969 – Modele naszej kultury (1). Na przykład w Pyrzycach, „Kurier Szczeciński” 1969 nr 94, s. 4
- 1969 – Modele naszej kultury (2). Zaułki amatorstwa i jego szanse, „Kurier Szczeciński” 1969 nr 95, s. 5
- 1969 – Modele naszej kultury (3). Nowa jakość, „Kurier Szczeciński” 1969 nr 93, s. 5
- 1970 – Śladami estrady, „Głos Szczeciński” 1970 nr 50, s. 3
- 1975 – Portrety i pejzaże (współautor)
- 1975 – W mocy rąk (współautor)
- 1976 – W tyglu nowej kultury - Krajowa Agencja Wydawnicza, Szczecin (redakcja)
- 1982 – Jan Papuga, Papierowa dżungla (powieść) - Krajowa Agencja Wydawnicza, Szczecin (opracowanie tekstu)
- 1984 – Jan Papuga, Okrutny świat (powieść) - Krajowa Agencja Wydawnicza, Szczecin (opracowanie tekstu)
- 1985 – Tryptyk szczeciński - Krajowa Agencja Wydawnicza, Szczecin (współautor i redaktor)
- 1987 – Ku Słońcu 125 – Księga z Miasta Umarłych - Wydawnictwo Glob, Szczecin (współautor i redaktor)
- 1988 – Siła sugestii (psychoterapia w Dyskusyjnym Klubie Teatralnym), „Scena” 1988 nr 4, s. 12-13
Radio
Tytuł słuchowiska | Reżyseria (adaptacja radiowa) | Wykonawcy | Data pierwszej emisji |
---|---|---|---|
Marzenia Bródki Chaldejskiej | Sylwester Woroniecki | Sylwester Woroniecki | 30 maja 1982 |
Inny (słuchowisko o Janie Papudze) | 1984 | ||
Szmaciana lalka; Wola przybysza | Grzegorz Fedorowski | 8 września 1985 | |
Wykorzenienie Eliasza Rajzmana (montaż poetycki) | 1985 | ||
Staruszek nad rzeką | Sylwester Woroniecki | Mirosław Gruszczyński | 1985 |
Miniatury kardiologiczne | Sylwester Woroniecki | 31 marca 1986 | |
Rewers | Sylwester Woroniecki | Mieczysław Franaszek, Anna Januszewska, Iwona Kowalska-Zych, Grzegorz Młudzik, Jacek Polaczek, Sylwester Woroniecki, Tadeusz Zapaśnik, Adam Zych | 3 maja 1997 |
Sprzedawca dźwięków | Waldemar Modestowicz | Wojciech Brzeziński, Arkadiusz Buszko, Anna Januszewska, Jacek Polaczek, Adam Zych | 31 grudnia 2000 |
Piosenki
- Staruszkowie (sł. i muz.)
Prelekcje
- 1970 – Lenin - a sprawa polska (wspólnie ze Stanisławem Laskiem), Klub MPiK „Ruch”, al. Wojska Polskiego 2, Szczecin
Nagrody i wyróżnienia
- 1971 – nagroda Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie za zasługi w rozwoju ruchu społeczno-kulturalnego
Odznaczenia
- 1961 – Srebrna Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego za zasługi dla Zrzeszenia Studentów Polskich
- 1975 – Medal XXX-lecia „Gryf Pomorski”
O Mariuszu Czarnieckim m.in.
- Piotr Zieliński, Okruchy pamięci.Szczeciński alfabet wspomnień, Wydawnictwo Germa, Szczecin 1999, s. 38-40
Bibliografia
- Encyklopedia Szczecina t. I A-O (pod red. Tadeusza Białeckiego, autor hasła Sylwester Stelmaszczyk), Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1999
- Zbigniew Jarzębowski, Słuchowiska szczecińskiego radia, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2009
- Literatura na Pomorzu Zachodnim do końca XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny (pod red. Ingi Iwasiów i Erazma Kuźmy, autor hasła Tadeusz Zwilnian Grabowski), Wyd. Kurierpress, Szczecin 2003
- Słowem i piórem. 50 lat dziennikarstwa na Pomorzu Zachodnim (pod red. Tadeusza Białeckiego), SDRP, Szczecin 1996
Inne źródła
- Nekrolog z „Gazety Wyborczej” z dn. 14 sierpnia 2015