Republika Szczecińska
Republika szczecińska – pojęcie zastosowane przez Jana Szydlaka, członka Biura Politycznego KC PZPR, na określenie strajku, jaki miał miejsce na terenie zakładów w Szczecinie i powiatu polickiego w dniach 18-22 grudnia 1970 r. Powstał wówczas Ogólnomiejski Komitet Strajkowy (dalej: OKS) na czele z Mieczysławem Dopierałą.
18 grudnia 1970 r. rozpoczął się strajk 117 przedsiębiorstw w aglomeracji szczecińskiej. Komitety strajkowe zawiązały się m.in. w Stoczniach „Gryfia”, „Parnica”, „Odra”, „Warski” i szczecińskim Porcie. W Stoczni im. Adolfa Warskiego w Szczecinie na czele strajku stanął Dopierała (członek PZPR). Komitet Strajkowy, który tworzyło 10 osób, przejął też władze w stoczni. Natomiast przedstawiciele 11 komitetów strajkowych ze Szczecina oraz powiatu polickiego powołali OKS na czele z Dopierałą. Określenie „republika szczecińska”, użyta przez Szydlaka, opisała stan panujący w mieście w czasie strajku. Władze strajkowe decydowały o funkcjonowaniu w mieście takich kwestii jak funkcjonowanie elektrowni, gazowni, komunikacji, straży pożarnej, wodociągów, czy o zaopatrzeniu sklepów. OKS sformułował również Żądania załóg Stoczni Szczecińskiej i Stoczni Remontowej.
19 grudnia rozpoczęły się negocjacje między OKS a przedstawicielami Komitetu Wojewódzkiego PZPR, Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej oraz Prezydium Miejskiej Rady Narodowej. 20 grudnia strajkujący i przedstawiciele władz podpisali protokół Ustaleń. Zrezygnowano w nich m.in. z postulatu utworzenia wolnych związków zawodowych, czy powrotu do cen sprzed poziomu z 13 grudnia. Podczas wiecu stoczniowcy odrzucili zawarte Ustalenia. Kiedy 20 grudnia Edward Gierek został wybrany na I Sekretarza KC PZPR, załoga „Warskiego podzieliła się na dwa obozy - tych, którzy chcieli kontynuować strajk, i tych, którzy jego zakończenia. Wygrała opcja pierwsza, a nowym liderem został Edmund Bałuka. Już 21 grudnia w wielu zakładach strajki zaczęły wygasać. Nadchodzące święta Bożego Narodzenia sprawiły, że 22 grudnia o godzinie 11.00 zakończono strajk w „Warskim”. W komunikacie ogłaszającym rozwiązanie Komitetu Strajkowego zapisano: „Wyrażamy pełne poparcie dla nowych władz Komitetu Centralnego PZPR i ze swej strony deklarujemy swój zwiększony wysiłek dla odrobienia strat jakie poniosła gospodarka Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.[1]
Żądania załóg Stoczni Szczecińskiej i Stoczni Remontowej
- Żądamy ustąpienia obecnej CRZZ która nigdy nie występowała w obronie mas pracujących.
- Żądamy niezależnych Zw. Zawodowych podległych klasie robotniczej.
- Żądamy obniżki cen na artykuły spożywcze do wysokości z dn. 12.12.70 r.
- Żądamy podwyżki płac o 30%.
- Żądamy normalnej zapłaty za dni strajku.
- Żądamy wyrównanie poniesionych strat przez robotników w związku ze strajkiem, a zwłaszcza otoczenia opieką rodzin tych, którzy zginęli w zajściach #lub zostali kalekami.
- Żądamy wypuszczenia na wolność robotników zatrzymanych w związku z zajściami i nie wyciągania w stosunku do nich żadnych konsekwencji prawnych i służbowych.
- Żądamy, aby w stosunku do Komitetów Strajkowych i uczestników strajku nie były stosowane żadne konsekwencje prawne i służbowe.
- Żądamy nie ingerowania sił zbrojnych w zakładach pracy i nie dopuszczania do szargania honoru wojskowego poprzez przebieranie się milicji w mundury wojskowe.
- Żądamy publicznego odwołania Dekretu R. Min. Z dn. 17.12.70 o użyciu broni.
- Żądamy ukarania winnych masakry dokonanej na robotnikach walczących o słuszną sprawę robotniczą i bezwzględnego nakazu strzelania do bezbronnych mas pracujących.
- Żądamy ukarania winnych którzy dopuścili do obecnego kryzysu ekonomicznego kraju niezależnie od zajmowanego stanowiska w Partii i Rządzie.
- Żądamy zaprzestania nazywania robotników chuliganami w prasie, radiu i telewizji a tych którzy nas tak nazywali ukarać (Rada Robotnicza wystąpiła w obronie swych żywotnych interesów).
- Żądamy ograniczenia i zrównania zarobków pracowników aparatów partyjno-rządowych do średnich zarobków w przemyśle.
- Żądamy zrównania cen posiłków wydawanych w kasynach MO i KW do cen obowiązujących w kraju.
- Żądamy stwierdzenia odpowiednich warunków dla zwiększenia budownictwa mieszkaniowego oraz sprawiedliwego rozdziału mieszkań bez ulg dla uprzywilejowanych grup społecznych.
- Żądamy zmniejszenia aparatu administracyjnego do rozsądnych granic.
- Żądamy zniesienia blokady telekomunikacyjnej miasta Szczecina.
- Żądamy stałych rzetelnych informacji o sytuacji gospodarczej i politycznej kraju przez środki masowego przekazu w programach ogólnopolskich.
- Domagamy się przyjazdu posłów Ziemi Szczecińskiej na Sejm na czele z gen. Jaruzelskim w celu załatwienia naszych służbowych żądań.
- Warunkiem przystąpienia do pracy jest spełnienie przez odpowiednie władze wszystkich naszych postulatów i ogłoszono powyższego w środkach masowego przekazu.
Przypisy
- ↑ Błaszak T., Dźwigała M., Kenar T., Szczeciński Grudzień’70 w dokumentach Służby Bezpieczeństwa, s. 12.
Bibliografia
- Panwicz W., Organizacja działań Służby Bezpieczeństwa w warunkach konfliktów społecznych na podstawie wydarzeń w grudniu 1970 r. w Szczecinie, Legionowo 1978
- Eisler J., Grudzień 1970 w dokumentach MSW, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2000, ISBN 9788311092655
- Eisler J., Grudzień 1970. Geneza, przebieg, konsekwencje, Wydawnictwo Sensacje XX Wieku, Warszawa 2001, ISBN 8391346013
- Błaszak T., Dźwigała M., Kenar T., Szczeciński Grudzień’70 w dokumentach Służby Bezpieczeństwa, Wydawnictwo Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Szczecinie, Szczecin 2010, ISBN: 978-83-613-3609-9
- Paziewski M., Grudzień 1970 w Szczecinie, Wydawca Instytut Pamięci Narodowej, Szczecin 2013, ISBN 978-83-61336-97-6