Teatr Lalek „Rusałka”

Teatr Lalek „Rusałka” powstał w listopadzie 1953 roku. Początkowo nie posiadał własnej sali widowiskowej. Inauguracyjny spektakl wystawiono w auli szkoły TPD nr 3 (róg al. Piastów i ul. Jagiellońskiej). Później spektakle odbywały się m.in. w auli szkoły nr 18, Domu Kultury Przyjaźni Polsko-Niemieckiej przy ul. Wawrzyniaka oraz w objeździe. Od 1 stycznia 1954 roku teatr subwencjonowany był przez MKiS, a 27 lutego został zarejestrowany jako Stowarzyszenie. W dniu 11 marca 1954 teatr otrzymał lokal w odremontowanej i zaadaptowanej sali budynku byłego banku przy pl. Orła Białego 5. Sala mieściła 180 widzów. Początkowo działalność teatru opierała się na dwóch zespołach - etatowym i tzw. ryczałtowym, złożonym z pracowników innych instytucji, zatrudnionych w „Rusałce” na umowy. W kwietniu 1957 roku teatr przeniósł się willi przy al. Wojska Polskiego 64, byłej siedziby Teatru Małego. Na potrzeby teatru lalek salę przebudowano wg projektu Leonarda Kotowskiego. Widownia miała 180 miejsc z możliwością dostawiania kilkuosobowych ławeczek. W wyniku konkursu ogłoszonego wśród najmłodszych widzów, w listopadzie 1957 roku teatr zmienił nazwę na Teatr Lalek „Pleciuga”.
Sezon 1953/54
- Kierownictwo
- dyrektor: Stanisław Lagun (od 1 XI 1953)
- kierownik artystyczny: Jerzy Kochanowski od 1 XI 1953)
- Zespół artystyczny
- reżyserzy: Alojzy Błaszkiewicz (do 31 V 1954), Stanisława Gdowska, Walter Gradek
- scenografowie: Jan Banasiak, Mieczysław Borsch; Ali Bunsch, Stefan Gdowski, Adam Kilian, Kazimierz Szopa, Czesław Widuta
- aktorzy: Stanisława Gdowska (ryczałt; etat od 1 I 1954), Wiesława Kłodzińska (ryczałt; etat od 1 V 1954), Wiesława Perkowicz (od 20 I 1954), Stanisława Sadowska (ryczałt; etat od 20 II 1954), Alojzy Błaszkiewicz (ryczałt; etat 1 II-31 V 1954), Witold Makowski (od 1 VII 1954); Dagny Koczorowska, Jadwiga Morawska, Regina Wojtalik, Witold Chraplak, Ryszard Dąbrowski, Stefan Gdowski, Walter Gradek, Roman Gwiazda, Stanisław Januszkiewicz, Zbigniew Majewski, Czesław Niemczuk, Henryk Nowiński, Adam Tokarski, Zbigniew Zalewski.
Repertuar - premiery
- ZIELONY MOSTECZEK
- autor: Jerzy Zaborowski
- reżyseria: Alojzy Błaszkiewicz
- scenografia: Adam Kilian, Kazimierz Szopa
- muzyka: Jerzy Dobrzański
- obsada: Alojzy Błaszkiewicz, Stanisława Gdowska, Walter Gradek, Jadwiga Morawska, Stanisława Sadowska, Regina Wojtalik oraz Jerzy Kochanowski (pianino)
- premiera: 5 grudnia 1953
- GĘGOREK
- autorzy: Nina Gernet, Tatiana Gurewicz
- reżyseria: Alojzy Błaszkiewicz
- scenografia: Ali Bunsch
- muzyka: Waldemar Basiewicz
- obsada: Alojzy Błaszkiewicz, Stanisława Gdowska, Stefan Gdowski, Wiesława Perkowicz, Stanisława Sadowska
- premiera: 11 lutego 1954
- O KASI, CO GĄSKI ZGUBIŁA
- autor: Maria Kownacka
- reżyseria: Alojzy Błaszkiewicz
- scenografia: Jan Banasiak
- muzyka: Jerzy Kochanowski
- obsada: Alojzy Błaszkiewicz, Stanisława Gdowska, Walter Gradek, Jadwiga Morawska, Wiesława Perkowicz, Stanisława Sadowska, Regina Wojtalik
- premiera: 18 marca 1954
- MIAŁA BABULEŃKA
- autor: Maria Kownacka
- reżyseria: Alojzy Błaszkiewicz
- scenografia: Jan Banasiak
- muzyka: Waldemar Basiewicz
- obsada: Alojzy Błaszkiewicz, Stanisława Gdowska, Stefan Gdowski, Stanisława Sadowska,
- premiera: 23 lutego 1954
- O KRASNALU HAŁABALE
- autor: Janina Grodecka
- reżyseria: Alojzy Błaszkiewicz
- muzyka: Waldemar Basiewicz
- obsada: m.in. Alojzy Błaszkiewicz, Stanisława Gdowska, Stefan Gdowski, Stanisława Sadowska
- premiera: 27 maja 1954
- KOT W BUTACH
- autor: wg braci Grimm
- reżyseria: Walter Gradek
- dekoracje: Czesław Widuta
- lalki: zespół artystyczny Teatru,
- muzyka: Jerzy Kochanowski
- akompaniament: Jerzy Kochanowski (siedziba), Waldemar Basiewicz (objazd)
- obsada: Witold Chraplak (II brat, Sługa), Walter Gradek (Janek, Czarownik, Lew), Dagny Koczorowska (Paź, Koza, Zając, Kogut), Zbigniew Majewski (Król, I brat, Pies), Jadwiga Morawska (Królewna, Wiewiórka, Mysz, Sowa, Owca), Regina Wojtalik (Kot)
- premiera: 16 czerwca 1954
- BAJKA O RZEPCE
- autor: Maria Bechczyc-Rudnicka
- reżyseria: Stanisława Gdowska
- scenografia: Stefan Gdowski
- muzyka: Waldemar Basiewicz
- obsada: m.in. Alojzy Błaszkiewicz, Stanisława Gdowska, Stefan Gdowski, Wiesława Perkowicz, Stanisława Sadowska
- premiera: 25 czerwca 1954
Sezon 1954/55
- Kierownictwo
- dyrektor: Stanisław Lagun (do 31 V 55), Róża Stramer (od 15 IV 55),
- kierownik artystyczny: Jerzy Kochanowski
- Zespół artystyczny
- reżyserzy: Aleksander Fogiel, Stanisława Gdowska, Maria Ławińska, Zbigniew Majewski
- scenografowie: Jan Banasiak, Stanisław Byrski, Aleksander Fogiel, Stefan Gdowski, Kazimierz Mikulski, Henri Poulain, Jerzy Skarżyński
- aktorzy: Stanisława Gdowska, Wiesława Kłodzińska, Dagny Koczorowska (od 1 IX 1954), Wiesława Perkowicz (do 18 XII 1954), Stanisława Sadowska, Stefan Gdowski (ryczałt; etat od 1 XI 1954), Alicja Głowa, Juliusz Kornacki (ryczałt; etat od 1 V 1955); Jadwiga Morawska, Regina Wojtalik, Witold Chraplak, Walter Gradek, Janusz Grzegorzewski, Stanisław Łuczyński, Zbigniew Majewski, Witold Makowski
- pracownicy techniczni: Roman Gwiazda, Stanisław Januszkiewicz, Czesław Niemczuk, Henryk Nowiński, Adam Tokarski.
Repertuar - premiery
- SKARB NA PUSTKOWIU
- autor: Jerzy Zaborowski
- reżyseria: Maria Ławińska
- scenografia: Henri Poulain
- muzyka: Tadeusz Paciorkiewicz
- akompaniament: Waldemar Basiewicz
- obsada: Ryszard Dąbrowski, Stanisława Gdowska, Roman Gwiazda, Stanisław Januszkiewicz, Wiesława Kłodzińska, Witold Makowski, Czesław Niemczuk, Henryk Nowiński, Wiesława Perkowicz, Stanisława Sadowska
- premiera: 18 września 1954
- ZŁOTA RYBKA (Po szczuczemu wielenju)
- autor: Elizawieta Tarachowska
- przekład i adaptacja: Władysław Jarema
- reżyseria: Zbigniew Majewski
- scenografia: Jan Banasiak
- opracowanie muzyczne: Waldemar Basiewicz
- zespół muzyczny: Waldemar Basiewicz (pianino), NN (flet), Jan Jaszkowski (wiolonczela)
- obsada: Witold Chraplak, Alicja Głowa, Dagny Koczorowska, Janusz Grzegorzewski, Stanisław Łuczyński, Witold Makowski, Zbigniew Majewski, Jadwiga Morawska, Regina Wojtalik,
- premiera 23 września 1954
- DZIAD WSZYSTKOZJAD
- autor: Anton Hirsch
- przekład: Zenobiusz Dębicki
- reżyseria: Stanisława Gdowska
- scenografia: Stefan Gdowski
- opracowanie muzyczne: Waldemar Basiewicz
- obsada: Stanisława Gdowska, Stefan Gdowski, Alicja Głowa, Roman Gwiazda, Adam Tokarski
- premiera: 23 listopada 1954
- TRZY NIEDŹWIADKI (Tři Miedvediata)
- autor: Miroslav Disman
- przekład: Jadwiga Bułakowska
- reżyseria: Stanisława Gdowska
- scenografia: Jan Banasiak
- muzyka: J. Grot
- obsada: Stanisława Gdowska (Brzusia), Stefan Gdowski (Wilk), Alicja Głowa (Rudek, Śmieszka), Roman Gwiazda (Niedźwiednik), Wiesława Kłodzińska (Puś), Dagny Koczorowska (Miś), Stanisława Sadowska (Skoczka, Chytruska lisica), Adam Tokarski (Niedźwiedzica, Gajowy)
- premiera: 22 marca 1955
- ŁAMIGŁÓWKI W KRAINIE BAŚNI (program składany z wykorzystaniem fragmentów różnych przedstawień)
- BAŚŃ O WIELKIM IWANIE (Bolszoj Iwan)
- autor: Siergiej Obrazcow, Siergiej Preobrażeński
- przekład: Władysław Jarema
- reżyseria: Zbigniew Majewski
- scenografia: Kazimierz Mikulski, Jerzy Skarżyński
- muzyka: Jerzy Katlewicz
- akompaniament: Waldemar Basiewicz (pianino)
- obsada: Witold Chraplak (Brat IV, kupiec), Ryszard Dąbrowski (Brat III, Generał), Janusz Grzegorzewski (Brat I, Car), Zbigniew Majewski (Brat II, Pop), Witold Makowski (Iwan), Jadwiga Morawska (Żmija), Regina Wojtalik (Ptak)
- premiera: 18 maja 1955
- GULIWER W KRAINIE LILIPUTÓW (Gulliver’s Travels)
- autor: wg Jonathana Swifta
- przekład: Tadeusz Sowicki
- scenariusz: Irena Sowicka
- reżyseria i dekoracje: Aleksander Fogiel
- lalki: Stanisław Byrski
- muzyka: Stanisław Prószyński
- akompaniament: Waldemar Basiewicz
- obsada: Waldemar Basiewicz (Dr Ricinus, Elektromagnes, Filardo Petardini), Stanisława Gdowska (Mamałyga), Stefan Gdowski (Bombardamentete; Ambatalamba), Alicja Głowa (Manilla), Roman Gwiazda (Umpapa), Wiesława Kłodzińska (Guliwer), Dagny Koczorowska (Makagiga; bracia Misz i Masz), Juliusz Kornacki (Parmezan; Piccolo), Stanisława Sadowska (Aldebaranus, Kogel Mogel), Adam Tokarski (Balig Papan)
- premiera: 19 czerwca 1955
Sezon 1955/56
- Kierownictwo
- dyrektor: Róża Stramer
- kierownik artystyczny: Jerzy Kochanowski (do 31 IX 1955), Aleksander Fogiel (od 1 X 1955)
- Zespół artystyczny
- reżyserzy: Jerzy Borowski, Aleksander Fogiel, Wela Lam
- scenograf: Aleksander Fogiel
- aktorzy: Krystyna Broszniowska, Stanisława Gdowska, Janina Gwiazda (Janina Sykucka, od 1 IX 1955), Krystyna Hołduńska, Alina Jurewicz, Wiesława Kłodzińska, Dagny Koczorowska, Zofia Lipińska, Stanisława Sadowska, Włodzimierz Dobromilski (od 15 XI 1955), Stefan Gdowski (do 15 XI 1955), Juliusz Kornacki, Janusz Lipiński, Jerzy Banasiński (od VI 1956 ryczałt)
- pracownicy techniczni: Roman Gwiazda, Adam Tokarski
Repertuar - premiery
- O JANKU, CO PSOM SZYŁ BUTY
- autor: Krystyna Berwińska wg Juliusza Słowackiego
- reżyseria: Jerzy Borowski
- scenografia: Aleksander Fogiel
- muzyka: Tadeusz Kierski
- akompaniament: Waldemar Basiewicz
- obsada: Stanisława Gdowska, Stefan Gdowski, Janina Gwiazda, Roman Gwiazda, Wiesława Kłodzińska, Dagny Koczorowska, Juliusz Kornacki, Stanisława Sadowska, Adam Tokarski
- prapremiera: 30 października 1955
- O SŁONIU TRĄBALSKIM I PAPUŻCE TRALALUŻCE
- autor: Julian Tuwim
- oprac. dramatyczne: Witold Wirpsza
- reżyseria i scenografia: Aleksander Fogiel
- muzyka: Walerian Pawłowski
- akompaniament: Waldemar Basiewicz
- obsada: Krystyna Broszniowska, Włodzimierz Dobromilski, Stanisława Gdowska, Janina Gwiazda, Roman Gwiazda, Alina Jurewicz, Wiesława Kłodzińska, Dagny Koczorowska, Juliusz Kornacki, Stanisława Sadowska, Adam Tokarski
- prapremiera: 25 grudnia 1955
- OSIEM LALEK I JEDEN MIŚ
- autor: Irena Jurgielewiczowa
- reżyseria: Wela Lam
- scenografia: Aleksander Fogiel
- muzyka: Jerzy Wasowski
- akompaniament: Waldemar Basiewicz
- obsada: Krystyna Broszniowska, Włodzimierz Dobromilski, Stanisława Gdowska, Janina Gwiazda, Roman Gwiazda, Alina Jurewicz, Juliusz Kornacki, Wiesława Kłodzińska, Dagny Koczorowska, Zofia Lipińska, Stanisława Sadowska, Adam Tokarski
- premiera: 19 lutego 1956
- LAMPA ALADYNA
- autorzy: Henryk Ryl, Janusz Makarczyk
- oprac. dramatyczne, reżyseria, scenografia: Aleksander Fogiel
- współpraca reżyserska: Wela Lam
- oprac. muzyczne: Waldemar Basiewicz
- akompaniament: Waldemar Basiewicz
- układ tańców: Lucyna Łakomówna
- obsada: Waldemar Basiewicz (Kat; Muezin), Krystyna Broszniowska (Agara, Herold, Lampa), Włodzimierz Dobromilski (Wielki Wezyr; Komornik; Harfiarz), Stanisława Gdowska, Janina Gwiazda (Zulejka), Roman Gwiazda (El-Magiga), Alina Jurewicz (Hazelli), Wiesława Kłodzińska (Aladyn), Dagny Koczorowska (Bimbadola), Juliusz Kornacki (Kamel), Zofia Lipińska, Stanisława Sadowska (Wdowa, Astrolog), Adam Tokarski (Sułtan)
- premiera: 19 maja 1956
- ŻOŁNIERZ I BIEDA (Gorja bojat’sja sczast’ja nie widat’)
- autor: Samuel Marszak
- przekład i adaptacja: Henryk Jurkowski
- reżyseria i scenografia: Aleksander Fogiel
- współpraca reżyserska: Wela Lam
- oprac. muzyczne: Waldemar Basiewicz
- akompaniament: Waldemar Basiewicz
- układ tańców: Lucyna Łakomówna
- obsada: Jerzy Banasiński (Iwan Tarabanow, Generał, Siłujan Kepinanowicz Pocałujew, II Rozbójnik), Krystyna Hołduńska (Anfisa), Alina Jurewicz (Królewicz Jean Filippe ), Dagny Koczorowska (Bieda), Juliusz Kornacki (Car Darmidont VII, I Rozbójnik), Zofia Lipińska (Nastka), Janusz Lipiński (Andron Kuźmia)
- prapremiera: 14 lipca 1956
Sezon 1956/57
- Kierownictwo
- dyrektor: Róża Stramer (do 15 IX 1956), Kazimierz Oster (od 15 IX 1956)
- kierownik artystyczny: Aleksander Fogiel (do 15 IX 1956), Melania Karwatowa (od 20 XI 1956).
- Zespół artystyczny
- reżyserzy: Melania Karwatowa, Ewa Kołogórska, Wela Lam
- scenografowie: Aleksander Fogiel, Guido Reck, Mieczysław Kochanowicz
- aktorzy: Stanisława Gdowska, Janina Gwiazda, Wiesława Kłodzińska, Dagny Koczorowska, Zofia Lipińska, Anna Łomnicka, Stanisława Sadowska, Włodzimierz Dobromilski, Bogdan Jonas (od 1 VI 1957), Stefan Gdowski (od 1 II 1957), Juliusz Kornacki
- pracownicy techniczni: Roman Gwiazda, Adam Tokarski
Repertuar - premiery
- AWANTURA W CZAPCE – IMPREZA NOWOROCZNA
- autor: Melania Karwatowa (scenariusz)
- reżyseria: Melania Karwatowa
- obsada: Włodzimierz Dobromilski, Stanisława Gdowska, Dagny Koczorowska, Juliusz Kornacki, Stanisława Sadowska
- premiera: 28 grudnia 1956
- BAŚŃ O ZAKLĘTYM KACZORZE
- autor: Maria Kann
- reżyseria: Ewa Kołogórska
- scenografia: Aleksander Fogiel
- muzyka: Walerian Pawłowski
- akompaniament: Waldemar Basiewicz (pianino)
- tańce: Lucyna Łakomówna
- obsada: Włodzimierz Dobromilski (Księżyc), Stanisława Gdowska, Stefan Gdowski, Janina Gwiazda, Wiesława Kłodzińska, Dagny Koczorowska, Juliusz Kornacki, Zofia Lipińska, Anna Łomnicka, Stanisława Sadowska,
- premiera: 21 stycznia 1957
- KSIĄŻĘ I ŻEBRAK (The prince and the Pauper)
- autor: wg Marka Twaina
- adaptacja: Wela Lam, Aleksander Fogiel
- reżyseria: Wela Lam
- scenografia: Guido Reck
- muzyka: Waldemar Basiewicz
- akompaniament: Waldemar Basiewicz (pianino)
- obsada: Włodzimierz Dobromilski (Hertford), Stanisława Gdowska, Stefan Gdowski, Janina Gwiazda, Roman Gwiazda, Wiesława Kłodzińska, Dagny Koczorowska, Juliusz Kornacki, Anna Łomnicka, Stanisława Sadowska, Adam Tokarski
- premiera: 17 lutego 1957
- BAJKA O PSOTNYM STRASZYDLACZKU
- autor: Ela Zemek (Melania Karwatowa)
- reżyseria: Melania Karwatowa
- scenografia: Mieczysław Kochanowicz
- muzyka: Franciszek Wasikowski
- akompaniament: Waldemar Basiewicz (pianino)
- obsada: Włodzimierz Dobromilski, Stanisława Gdowska, Stefan Gdowski, Janina Gwiazda, Dagny Koczorowska, Juliusz Kornacki, Zofia Lipińska, Stanisława Sadowska
- premiera: 2 maja 1957
Wycinek z „Kuriera Szczecińskiego” z 7-8 kwietnia 1956
Ciekawostki
- Nazwa teatru – „Rusałka” – prawdopodobnie nawiązywała do willeńskich ballad (z Wilna pochodził Stanisław Lagun, organizator i pierwszy dyrektor teatru) oraz do położenia Szczecina nad wielką wodą (Jezioro Dąbie, Zalew Szczeciński, Odra)
Bibliografia
- Almanach sceny polskiej sezony 1953-1957, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 1954-1959
- Materiały ze zbiorów Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie