Władysław Sokalski

	Władysław Sokalski
	aktor
Data urodzenia	24 kwietnia 1922
Miejsce urodzenia	Czortków
Data śmierci	25 maja 2019
Miejsce śmierci	Szczecin
Miejsce spoczynku	Cmentarz Centralny w Szczecinie (kw. 101CGR-2-7)

Odznaka Honorowa Gryfa Zachodniopomorskiego

Władysław Sokalski (1922-2019) – aktor

Życiorys

Władysław Sokalski urodził się 24 kwietnia 1922 w Czortkowie na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej. Był najmłodszym z sześciorga dzieci Julii i Marcelego Sokalskich. Miał dwóch starszych braci i trzy siostry. Mająca niemieckie korzenie rodzina Sokalskich początkowo zamieszkiwała na Wołyniu, skąd przeniosła się do Czortkowa. Tu Marceli Sokalski zajął się hodowlą świń i handlem - prowadził własną ubojnię i cztery sklepy.

Władysław rozpoczął naukę w szkole powszechnej w wieku sześciu lat. Przed wojną uzyskał tzw. małą maturę. Już w okresie gimnazjalnym ujawniły się jego zainteresowania aktorstwem. Zaczął uczęszczać na zajęcia teatralne prowadzone przez miejscowych dominikanów. Grał m.in. w sztukach Gabrieli Zapolskiej i Aleksandra Fredry. Działał także w harcerstwie oraz w Towarzystwie Gimnastycznym Sokół.

Po zajęciu Czortkowa przez wojska radzieckie w 1939 roku, uczestniczył w przygotowaniach do tzw. powstania czortowskiego, uznawanego dziś za pierwszy akt zbrojny w okupowanej przez Rosjan Polsce. Podczas pacyfikacji ludności przez oddziały Armii Czerwonej w styczniu 1940 roku, która była konsekwencją nieudanej rewolty, w ostatniej chwili wraz ze starszym bratem Edwardem (był dominikaninem - przyjął imię zakonne Bolesław), uciekł do do Jezupola. Rodzice i siostry zostali w Czortkowie, który po wojnie został włączony do ZSRR. W Jezupolu ukrywał się w klasztorze dominikanów. Po ataku Niemiec na ZSRR w 1941 roku, wraz z bratem wyjechał do Krakowa. Tu rozpoczął działalność konspiracyjną. W szeregach ZWZ–AK wziął m.in. udział w akcji uwolnienia więźniów z aresztu SS w Tarnowie w 1941 roku. W oddziałach 27. Dywizji AK walczył przeciw niemieckiej Dywizji SS-Galizien. W 1944 roku w wyniku łapanki został aresztowany i przewieziony do obozu w Krakowie Płaszowie. Stamtąd został przetransportowany do Wrocławia, gdzie wraz z innymi więźniami uczestniczył w pracach przygotowujących miasto do obrony przed zbliżającym się frontem.

Po kapitulacji Festung Breslau 7 maja 1945 roku, wyjechał do Trzebnicy, gdzie ulokowały się ówczesne władze województwa. Stamtąd został skierowany do Świdnicy, gdzie objął funkcję wiceprezydenta miasta. W Świdnicy zdał z wynikiem bardzo dobrym opóźnioną przez lata wojny maturę. Wspólnie z gronem aktorów - Jadwigą Dobrzańską, Heleną Biegańską-Płachecką, Marią Wesołowską, Saturninem Żurawskim, Władysławem Jeżewskim i innymi - wstąpił do półamatorskiego teatru (późniejszy Teatr Miejski w Świdnicy), założonego staraniem Felicji Strzemboszowej, kierowniczki Powiatowego Referatu Kultury i Sztuki, i aktora Rudolfa Ratschki (Raczki). Jako aktor zadebiutował 26 listopada 1945 roku w roli Teofila w Poskromieniu żon Maurice'a Hennequina.

W czerwcu 1948 roku przyjechał do Szczecina i został przyjęty do zespołu aktorskiego Sylwestra Czosnowskiego. Podczas Wigilii 1948 roku, którą spędzał w Świdnicy, został aresztowany za udział w powstaniu czortkowskim i za rzekomą likwidację lewicowych bojówek na Wołyniu. W więzieniu spędził pół roku. Ze względu na brak dowodów został zwolniony. W 1950 roku w Poznaniu przed komisją egzaminacyjną, której przewodniczył Aleksander Zelwerowicz, zdał z wynikiem bardzo dobrym eksternistyczny egzamin aktorski. Jako dyplomowany aktor powrócił do Szczecina. Na krótko przeniósł się do Bałtyckiego Teatru Dramatycznego w Koszalinie. Od 1961 roku ponownie w Szczecinie. Występował w zespole Operetki oraz w zespołach Państwowych Teatrów Dramatycznych. W latach 1969–1975 pracował w Teatrze Starym im. J. Słowackiego w Krakowie. Wystąpił także w epizodycznych rolach w dwóch odcinkach serialu telewizyjnego Janosik (Pobili się dwaj górale i Zdrada) oraz w serialu Ile jest życia (Noc księżycowa). W sezonie 1975/1976 grał w Teatrze Zagłębia w Sosnowcu, a w 1976 roku przeniósł się do Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach. W 1980 roku powrócił do Szczecina i został zaangażowany do Teatru Współczesnego. Rok później wyjechał do Bremy, gdzie dzięki dobrej znajomości języka niemieckiego grał w tamtejszym teatrze. Po wypadku, jakiemu uległ podczas jednego ze spektakli, spędził w szpitalu 7 miesięcy. Po opuszczeniu szpitala pracował w organizacji charytatywnej Rolanda McDonalda i w jej ramach występował dla najmłodszych widzów w całych Niemczech. Łącznie spędził w Niemczech 7 lat. Do Polski powrócił w 1988 roku, najpierw do Krakowa, a potem do Szczecina, gdzie zamieszkał na stałe.

Dwukrotnie żonaty. W 1951 roku ożenił się z Krystyną Lacner, inspicjentką w teatrze. Małżeństwo przetrwało 17 lat. Z drugą żoną, Alicją, pobrał się w 1992 roku.

Mimo przejścia na emeryturę, nadal utrzymywał bliskie kontakty z teatrem. Uczestniczył w większości premier i wydarzeń kulturalnych miasta. Był nieocenionym źródłem informacji o szczecińskiej scenie i jej kulisach.

Zmarł 25 maja 2019 roku w Szczecinie. Został pochowany 3 czerwca na Cmentarzu Centralnym (kw. 101CGR-2-7).

Okres szczeciński

Władysław Sokalski po raz pierwszy przyjechał do Szczecina 18 czerwca 1948 roku. Po wstąpieniu do zespołu Sylwestra Czosnowskiego, zadebiutował na scenie rolą Grzesia w sztuce Ostrowskiego Niewinni winowajcy w reżyserii Henryka Lotara. Grając u boku m.in. Marii Malickiej, Jana Daszewskiego i Krystyny Feldman, został bardzo dobrze przyjęty przez krytykę i publiczność. Po roli Chopina w sztuce J. Iwaszkiewicza Lato w Nohant, uznanej przez krytyków za jedną z najlepszych w aktorskim dorobku Władysława Sokalskiego, aktor mówił: Bardzo mi ta rola odpowiada, leży w moim charakterze, z tym, że może ja jestem trochę mniejszym histerykiem – zresztą starałem się również i w sztuce nie szarżować i pokazać Chopina bardziej zrównoważonego… Kolejny wielki sukces przyniosła aktorowi rola Księcia Walii w Geniuszu i szaleństwie Dumasa. Po krótkiej przerwie spowodowanej angażem w Koszalinie, w 1961 roku aktor powrócił do Szczecina. Początkowo grał na scenie Szczecińskiej Operetki (sezon 1961/1962), a później w zespołach Państwowych Teatrach Dramatycznych (1961-1969). Do najciekawszych ról z tego okresu należały: Wacław w Czy to jest miłość?, Klaudiusz w Hamlecie, Gustaw w Ślubach panieńskich, Wacław w Mężu i żonie, Filon w Balladynie, Hosty w Mordercach i świadkach, Montano w Otellu, Schweizer w Zbójcach, prof. Sieriebriakow w Wujaszku Wani i Zagorny w Królowej przedmieścia. Aktor wystąpił także w dwóch spektaklach Teatru Telewizji Szczecin - W małym domku (1966) i w Ryszardzie III (1968).

W 1969 roku Władysław Sokalski opuścił Szczecin na 11 lat. Po kolejnym powrocie wystąpił jeszcze czterokrotnie na scenie Teatru Współczesnego (sezon 1979/80 i 1980/81). Później wyjechał do Niemiec. Po siedmioletniej nieobecności w kraju, w 1988 roku zamieszkał na stałe w Szczecinie. W 1999 roku wspólnie z innymi aktorami scen szczecińskich wystąpił w fabularyzowanym dokumencie Stefana Szlachtycza Paderewskiego życie po życiu.